De onderzoekende leerkracht Velon 2008 Michelle Helms-Lorenz (UOCG)

Doelen van de scholing De onderzoekscyclus zelf doorlopen (ervaringsleren). Kennis opdoen van kwalitatieve eisen die gesteld worden aan onderzoek. Kennis opdoen over het begeleiden van een ander bij het doen van onderzoek. Kritisch leren kijken naar onderzoek. Een aspect van de eigen onderwijspraktijk systematisch onder de loep nemen (niet hoofddoel). Uitkomsten van de diverse onderzoeken niet focus, maar het proces.

Aanpak scholing Onderdompeling Vanaf de eerste dag beginnen aan een onderzoek Gaandeweg kennis aanbieden Leren in een authentieke situatie (tijdens het werken aan een onderzoek) Doel is leren onderzoek doen Zijn wij hierin geslaagd?

Scholing in actieonderzoek Twee workshops: probleemstelling en plan van aanpak (voor de zomervakantie) Na de zomervakantie: uitvoering Vier terugkommiddagen 1. Literatuuronderzoek (toegang tot bieb) 2. Kwaliteitseisen onderzoek 3. Begeleidien van onderzoek 4. Afronding, presenteren Slotbijeenkomst

Boeken Pertra Ponte: Onderwijs van eigen makelij Heinze Oost: Onderzoek uitvoeren, rapporteren en presenteren Kallenberg et al

Doel van deze bijdrage Hoe ervaren leerkrachten deze scholing?

De onderzoeksgroep Selectie procedure: vrijwillige deelname … N=60: (6 van PA hebben eerste workshops bijgewoond) MT (N=6) van een school haakte af na eerste workshops Klein aantal leerkrachten (N=3) haakte af N=45 deden mee aan de volledige scholing Aantal directeuren deden mee aan de scholing maar doen zelf geen onderzoek Aantal onderzoek groepjes = 19 Een leraar deed onderzoek met LIO

Wat vragen wij van de leerkracht? Onderzoekscyclus volledig doorlopen Probleem zoeken, analyseren, plan van aanpak maken, onderzoek uitvoeren, conclusies trekken, verslaglegging, presenteren, refereren.

Onderzoeksvaardigheden Nulmeting Eindmeting Beoordeling kwaliteit eindproduct en proces

Ervaringen van de leerkrachten Uitvallers: Willen de groep niet in de steek laten Geven liever prioriteit aan lopende zaken

Vragenlijst maart 2008 (N = 45) Formulering van probleemstelling en tevredenheid met deze stap. 38 heldere probleemstelling en er tevreden mee 5 helder maar niet tevreden 3 zijn niet tevreden over de formulering (= oplossing waar je naar zoekt), maar objectief deugt deze probleemstelling wel. 1 geeft niet duidelijk aan waar de ontevredenheid over gaat 2 hebben het gevoel het antwoord al te weten Conclusie: Meestel zijn tevreden, klein deel niet. De ontevreden groep had een te kleine onderzoeksvraag en ze werkten er met 6 man aan.

Plan van aanpak en tevredenheid: Helder en tevreden 24 Ontevreden 11 lijkt of onderzoek niet goed van de grond komt 1 komen tijd te kort 2 voortschrijdend inzicht, steeds aangepast 3 is moeilijk geheel te overzien 1 - hap snap niet echte planning 1 Meesten zijn tevreden, maar minder dan over de probleemstelling Kleiner deel is ontevreden maar meer dan bij probleemstelling Aanbeveling: Onderzoeksvragen door directie van school en UOCG laten vaststellen met een plan van aanpak. Dit in overleg met de onderzoekende leerkracht: wat speelt er. Moet direct gelinkt worden aan het schoolplan. Zo krijg je ook meer samenhang tussen de onderzoeksvragen. Tegelijk een plan van aanpak maken. Zo kan de onderzekende leerkracht direct aan de slag. Mooie rol voor de directie.

Logboek: N=21 ja, N=17 nee Degenen die logbroek gebruiken: Tevreden 9 (vorderingen worden zichtbaar) Kan beter 7 Niet nodig 2 Het moet 2 Niet tevreden 1 Logboeken zijn ook van belang voor de begeleiders en voor de directie van de scholen ivm de monitoring van de vorderingen.

Inschatting bekwaamheid eind van de scholing Redelijk 8 Goed 18 Theoretisch maar niet pratisch: 4 Niet: 9 Een klein gedeelte acht zichzelf niet bekwaam aan het eind van de rit: Een aantal ontevredenen zijn goed bezig, misschien wel beter dan de rest. Ze zijn kritisch, reflecteren goed, zijn net tevreden over het reslutaaat nu maar zijn gemotiveerd om de volgende keer het nog beter te doen.

Belemmerende factcoren TIJDgebrek 30 Korte periodes, moet er iedere keer weer inkomen 2 Prioriteiten stellen, plannen en organiseren 5 Overlegmomenten niet structureel 2 Weinig zicht op wat anderen doen 3 Uitroosteren 2 Waan van de dag 2 Levert te weinig op 1 Combi werk en onderzoek 2 Aanbevelingen: Langere tijd achter elkaar werken aan de probleemstelling en plan van aanpak en literatuurstudie. Periode 2 is dataverzameling, vergt meestal niet veel aangeeengesloten tijd. Periode 3 verslaglegging: langere tijd achter elkaar Dit proberen op school te regelen??? Kennisnet met overzicht van onderwerpen groepjes

Belemmerende factoren Past niet in de formatie 1 UOCG reageerde laat op mijn mail 2 (1 keer) Zou liever met iemand samenwerken 1 Niet veel literatuur te vinden over mijn onderwerp 2 Geen geld om materiaal aan te schaffen, reiskosten 1 Geen lesvrije tijd Info UOCG niet synchroon Samenwerken (lukte niet goed, alleen verder) Gedurende schoolvankanties werken aan onderzoek? Extra formatie voor de leerkracht? Overlegmomenten structureren en voorbereiden Scholing: eerst een hoop info, dan aan de slag? Structureren van de begeleiding: 4 reflectiebijeenkomsten Vooraf vragen genereren

Inhoudelijke belemmeringen Literatuuronderzoek 16 Probleemstelling 8 Te eenvoudig onderzoeksvraag 2 Sturing van de resultaten Meer steun nodig 1 Pittige stof 1 Personele wisseling 3 Visie op school ontbreekt 3 Alles controleerbaar maken 1 1 jaar niet genoeg 1 Naar mate actieonderzoek meer gebruikelijk wordt: meer literatuur over specifiekere onderwerpen? Toch zal literatuur zoeken vinden en leren gebruiken een speerpunt blijven. Scholing moet doorgaan, niemand leert onderzoek doen in een korte tijd.

Wat vind je moeilijk aan actieonderzoek? Onderzoekende houding ipv oplossingsgericht werken 1 Stroom van info 2 Hbo denknivo, meer begeleiding nodig 2 Delegeren en plannen 1 Doelgericht werken 2 Literatuur onderzoek 10 (interpreteren van literatuur voor zelf) Goede enquete opstellen 2 Goede onderzoeksvraag 13 Tijd 7

Moeilijk…. Onderzoek op gang brengen 1 Presenteren 2 Te weinig ervaring 2 Controleerbaarheid 2 Niets 1 Welke instrumenten? 2 Te eenvoudige vraag, te veel tijd terwijl je geen tijd hebt 1 Levert te weinig op, eigen motivatie Combi met werk 1 Korte periodes 1

Wat levert het persoonlijk op? Verdieping in schoolvak 15 Winst tav adaptief onderwijs 5 Winst tav begeleiding van studenten 2 Verdieping in het doen van onderzoek 12 Motivatie 4 Instrument voor schoolontwikkeling 1 Nut van onderzoek is nu helder 2 Niets/weinig 4 Later misschien 3

(vervolg persoonlijke opbrengst) Stress 1 Theoretische verdieping 1 Uitdaging, totaal met iets nieuws bezig 1 Doelgericht werken 2 Meer vertrouwen in eigen onderzoeksvaardigheden 1

School- of teamopbrengsten (1) Resulaat kan nuttig zijn voor andere leerkrachten 13 Contact en samenwerking met andere scholen 1 Reflectievermogen 1 Werkstukken maken wordt leuker voor kinderen 1 Logboeken zijn handig voor tijdschrijven Als enkele leerkrachten per school doorgaan, hele winst Protocol voor school gemaakt 6 Visie ontwikkeling

Opbrengsten school (2) Deskundigheidsbevordering 4 Software voor opzetten van behandelingsplannen Goed pgm voor school gekozen 6 Winst leerlingbegeleiding Hopelijk interessante conclusies voor anderen Beter inzicht in programma’s Programma afgekeurd Werk- en denknivo komt op een hoger plan, proces opbrengst

Opbrengsten school (3) Verbetering kwaliteit van de school Verbetering kwaliteit van het onderwijs Meer kennis van wat studenten moeten leren en beter in staat ze te kunnen begeleiden Nog niets 3

Waarover tevreden mbt actieonderzoek? (1) Werken met collega 2 Verdieping 1 Luisteren naar leerlingen Andere kijk op eigen handelen 3 Succeservaring 2 Vorderingen 2 Vermogen om problemen diepgaand aan te pakken Het traject

Tevredenheid actieonderzoek (2) Niet tevreden ivm tijdgebrek Resultaat onderzoek 5 Begeleiding door universiteit 2 Zinvol bezig 4 Nergens over 3 Mijn inzet 1 Kennistoename 1 Toch tijd kunnen vinden Literatuurstudie en traject tot nu toe

Tevredenheid actie onderzoek Nuttig voor school 1 Interessant 1 Een uitdaging 1

Aanbevelingen (1) Leerkrachten: Selectie a. Vrijwillig in het kader van professionalisering Inhoudelijk Vraagstelling eerste keer centraal Plan van aanpak eerste keer centraal Organisatorisch In kleine groepjes werken (max 3, ook met andere scholen) Overleg structureren en voorbereiden Extra formatie voor de leerkracht?

Aanbevelingen (2) Scholing a. Begeleiding beter structureren (4 reflectie bij-eenkomsten per groepje) b. Eerst info dan aan de slag? Inhoudelijk synchroon of niet? c. Kennisnet met overzicht van onderwerpen groepjes

Aanbevelingen (3) Fase 1 Langere tijd achter elkaar werken aan de probleemstelling en plan van aanpak en literatuurstudie. Fase 2 dataverzameling, vergt meestal niet veel aaneengesloten tijd. Fase 3 verslaglegging: langere tijd achter elkaar Dit proberen op school te regelen???

Aanbevelingen (4) Soort vragen IB’ers zijn anders dan die van de leerkrachten: meer bundelen over scholen; grotere steekproef, meer bovenschools samenwerken, delen van deskundigheid?