HET INDICATORENRAPPORT Met meer cijfers bouwen aan een beleid tegen armoede Els De Vos Eric Dirikx Joris Beaumon Cel Armoedebestrijding

Situering van de wijk

Bebouwde oppervlakte of bebouwingsgraad= Som bebouwde oppervlakte Totale oppervlakte Gent: 12% Op wijkniveau schommelt percentage tussen 4% en 46% Macharius - Heirnis: 32% Een hoog percentage wijst op een ‘dense’ wijk, met veel bebouwing.

Bevolkingsdichtheid= Aantal inwoners gebied Oppervlakte gebied Gent: inw/km² Op wijkniveau schommelt dit tussen 9231 en 59 inw/km² Macharius - Heirnis: inw/km² (2de dichtst bevolkte wijk)

Armoede definiëren “Een netwerk van sociale uitsluitingen dat zich uitstrekt over meerdere gebieden van het individuele en collectieve bestaan. Het scheidt de armen van de algemeen aanvaarde leefpatronen van de samenleving. Deze kloof kunnen ze niet op eigen kracht overbruggen.”(Vranken, 2006)

Gent: bevolkingsstructuur en -evolutie Groepen met een verhoogd armoederisico: alleenstaanden alleenstaande ouders etnisch-culturele minderheden

Alleenstaanden De groep alleenstaanden neemt toe in relatieve omvang Bron: Rijksregister – Vlaanderen, SVR, Lokale statistieken, 2008

Het aandeel alleenstaanden t.o.v. het totaal aantal huishoudens Gent: 44% Op wijkniveau schommelt dit tussen 22% en 65%. Macharius - Heirnis: 52%

Alleenstaande ouders De groep alleenstaande ouders nam eveneens toe in relatieve omvang, maar is stabiel de laatste 3 jaar. Bron: Rijksregister – Vlaanderen, SVR, Lokale statistieken, 2008

Het aandeel eenoudergezinnen (alleenstaande ouders) t.o.v. het totaal aantal huishoudens Gent: 8% Op wijkniveau schommelt dit tussen 5% en 11%. Macharius - Heirnis: 8%

Etnisch-culturele minderheden Het armoederisico volgens herkomst, België, 2001 Bron: Van Robaeys, Perrin, Levecque en Dewilde, 2006, p HerkomstArmoederisico Belgische herkomst10,2% Marokkaanse herkomst55,6% Turkse herkomst58,9%

Etnisch-culturele minderheden

ECM: Etnisch Culturele Minderheden Gent: 15% Op wijkniveau schommelt dit tussen 2% en 45% Macharius - Heirnis: 21%

Voor de actieve bevolking: Armoede ontstaat als 3 beschermingsmechanismen falen. 1.Gezinsvorming 2.Inkomsten uit arbeid / maatschappelijke participatie 3.Sociale zekerheid in ruime zin Deze 3 beschermingsmechanismen staan niet op zichzelf.

Bron: ADSEI – Stadsmonitor 2008 Voor 2006: 22,4% van de fiscale inkomens van alleenstaanden te vinden onder de kritische grens van 900€

Fiscaal inkomen of netto belastbaar inkomen per aangifte Gent: € Op wijkniveau schommelt dit tussen € en €. Macharius – Heirnis: €

► De evolutie van werkloosheidsgraad is grotendeels een conjunctureel gegeven. ► De geselecteerde kansengroepen zijn: laaggeschoolde, langdurig en allochtone werklozen, werklozen jonger dan 25. Werkloosheid bij kansengroepen

Werkloosheidsgraad: Aantal niet-werkende werkzoekenden Potentieel actieve bevolking (18-64) Gent: 8%  Op wijkniveau schommelt dit tussen 3% en 17% Macharius – Heirnis: 11%

► Leefloon past in het 3 e beschermingsmechanisme: sociale zekerheid in ruime zin. ► Hoewel het leefloon een deelaspect is van de OCMW-werking blijft het de meest voor de hand liggende indicator. ►Er is een toename van het relatieve aantal leefloners ( ). Leefloon (en levensminimum)

OCMW steuntrekkers: leefloon + levensminimum Gent: 19 steuntrekkers per 1000 inw. Op wijkniveau schommelt dit tussen 2 en 51 steuntrekkers per 1000 inw. Macharius – Heirnis: 32

Dringende medische hulp en medische kaart Mensen zonder wettig verblijf kunnen zich voor dringende medische hulp wenden tot het plaatselijke OCMW. Voorwaarden: onwettig verblijf in België wonen of verblijven in Gent onvoldoende financiële middelen bezitten Medische kaart is maatstaf voor mensen zonder wettig verblijf, maar is een onderschatting

Dringende medische hulp en medische kaart Periode 09/2007 – 08/ aanvragen personen die een medische kaart ontvingen Nulmeting: nog geen sprake van tendensen Eerste semester 2009: 700 aanvragen

Dak- en thuisloosheid Moeilijk te registreren omdat: gedeelte van deze groep blijft vaak liever anoniem gedeelte van deze groep vertoont zwerfgedrag sommigen hebben geen officieel inkomen en kunnen niet aankloppen bij het OCMW

Tot slot Schattingen voor Gent: Integratiedienst: omvangrijke groep Roma: 3000 personen, waarvan groot gedeelte in precaire levensomstandigheden Nachtopvang Huize Triest en Nachtopvang CAW Artevelde: stijging aantal personen

Armoederisico en onderwijs VOOR LEERPLICHTLEEFTIJD ▶ geboorte in kansarme gezinnen: Gent: van 1 op 10 (2004) naar 1 op 7 (2007), Antwerpen: 1/5 ▶ tienerzwangerschappen TIJDENS LEERPLICHTLEEFTIJD ▶ schoolvertraging (thuistaal niet-Nederlands – schoolse vertraging BO en SO) ▶ spijbelgedrag NA LEERPLICHTLEEFTIJD ▶ ongekwalificeerde uitstroom ▶ geletterheid / basisvaardigheden

Armoederisico en onderwijs

Ongelijkheid in gezondheid en gezondheidszorg Meest krachtige indicator: ‘het aantal jaren in gezonde levensverwachting’. Op stedelijk niveau is niet te becijferen. Subjectieve gezondheid Objectieve psychische gezondheid Naar opleiding en beroepsactief zijn, kunnen significante verschillen worden vastgesteld : hoger opgeleide Gentenaars kampen minder frequent met gezondheidsproblemen; dit geldt eveneens voor personen die over een betaalde job beschikken. Gent: Bloemekenswijk: minder inwoners vinden hun gezondheid bevredigend (71% tegenover 79% voor Vlaanderen)

Gent: 18,9% (geel) Geen cijfers op wijkniveau beschikbaar Oranje en rood ingekleurde gebieden hebben hoger percentage dan gemiddelde voor; groen ingekleurde gebieden hebben een lager aandeel van de bevolking dat last heeft van chronische aandoeningen (ivm Gent in zijn totaliteit) Macharius – Heirnis: gele sectoren (vergelijkbaar met Gentse gemiddelde)

Indicator subjectieve gezondheid = gestandaardiseerde index, gebaseerd op het aandeel personen dat zich in minder goede gezondheid voelt. België: 1 (Een hogere score dan 1 betekent dat de sector een hoger aandeel personen heeft dat zich in minder goede gezondheid voelt dan het aandeel in België) Gent: 0,99 de sector Sint Macharius scoort hier het slechtst.

Huisvesting en wonen Sociale huur in Gent Huurdersprofiel: 2007, studie “Huren in Gent” in postcode 9000: 27 % van de private huurders hoort bij de doelgroep voor het sociale huisvestingsbeleid Eén op tien private huurders effectief op een wachtlijst staat voor een sociale huurwoning

Huisvesting en wonen Sociale huur in Gent Bron: Vlaamse Maatschappij voor Sociaal Wonen (VMSW)

Huisvesting en wonen

Tot slot: indicatorselectie

Gent: 5% woningen zonder comfort (geen toilet en/of badkamer) Op wijkniveau schommelt dit tussen 4% en 9% Macharius – Heirnis: 7%

Schuld In Gent: 2 erkende organisaties voor schuldbemiddeling: het OCMW en het CAW Visserij Verschuiving merkbaar is van budgethulpverlening zonder schulden naar schuldhulpverlening

Voedselbedeling We zoomen in op 2 organisaties in het Gentse: Kras-diensten en Huize Triest. Kras: 01/01/2007 tot 31/08/2007: keer voedselondersteuning (gegevens van 6 van de 13 Krasdiensten). 01/01/2008 – 31/08/2008: Toename van 14,7 %. Huize Triest: gelijkaardige stijging. Sociaal restaurant, met maximumcapaciteit 60 personen per dag. Werkjaar 09/2006 – 08/2007: gemiddeld 52 personen. Werkjaar 09/2007 – 08/2008: gemiddeld 58 personen.

Slotbeschouwing Neemt armoede in Gent toe of af? Vanuit het geheel van de hier voorgestelde indicatoren kan vastgesteld worden dat armoede in Gent toeneemt. Hoewel het niet de scope van dit rapport is, zijn er cijferreeksen getoond die voor een aantal indicatoren eenzelfde verhaal brengen voor andere steden, wat in de richting wijst van een algemene stedelijke realiteit.