Hoofdstuk 13 Directe werking van richtlijnen

(2/13) In hoofdstuk 4 hebben we gezien dat: De in een richtlijn opgenomen normen door de lidstaten moeten worden omgezet in nationaal recht. Iedere richtlijn een uiterste termijn voor deze omzettingsverplichtingen bevat.

Wat gebeurt er wanneer richtlijnnormen niet (tijdig) door lidstaat A zijn omgezet in nationaal recht? In dat geval kunnen deze richtlijnnormen directe werking hebben, als de volgende voorwaarden vervuld zijn: de richtlijnnormen bevatten een duidelijke en onvoorwaardelijke verplichting, waarbij rechten aan particulieren worden toegekend. de richtlijnnormen zijn niet in nationaal recht omgezet (nadat de uiterste omzettingsdatum verstreken is). de richtlijnnormen bevatten een verplichting voor de lidstaten. (3/13)

Richtlijnnormen kunnen verplichtingen opleggen aan: lidstaten particulieren zowel lidstaten als particulieren (4/13)

Alleen richtlijnnormen met verplichtingen voor de lidstaten kunnen, nadat de omzettingstermijn is verstreken, directe werking hebben: Gevolg: Richtlijnnormen kunnen wel verticale directe werking hebben Richtlijnnormen kunnen geen horizontale directe werking hebben (5/13)

Voorbeeld I van een richtlijnnorm met verplichtingen voor de lidstaten: Artikel 13, lid 1, van richtlijn 2001/37 (tabakrichtlijn): De lidstaten mogen de invoer, de verkoop en het verbruik van tabaksproducten die aan deze richtlijn voldoen, niet verbieden of beperken om redenen die verband houden met de beperking van de gehaltes aan teer, nicotine of koolmonoxide van sigaretten (...). Voor het goede begrip van deze bepaling is het belangrijk te weten dat artikel 3 van de richtlijn bepaalt welke gehalte aan teer, enzovoort, maximaal toelaatbaar is. (6/13)

Directe werking van artikel 13, lid 1, van richtlijn 2001/37 (tabakrichtlijn): Stel dat in Duitsland veel strengere eisen worden gesteld – aan het teergehalte in sigaretten – dan de eisen in artikel 3 van richtlijn 2001/37. Een Franse producent die met zijn product aan de – minder strenge – normen van artikel 3 voldoet, kan zijn product in Duitsland verhandelen door zich (tegenover Duitsland) op de directe werking van artikel 13, lid 1, beroepen. (7/13)

Voorbeeld II van een richtlijnnorm met verplichtingen voor de lidstaten: Artikel 6, lid 1, van richtlijn 2001/37 (tabakrichtlijn) 1. De lidstaten verplichten de producenten en importeurs van tabaksproducten een lijst in te dienen van alle ingrediënten, met opgave van de hoeveelheden, die voor de productie van die tabaksproducten worden gebruikt, opgesplitst naar merk en type. (...). 2. De lidstaten zorgen voor de verspreiding met alle geëigende middelen van de overeenkomstig dit artikel verstrekte inlichtingen teneinde de consumenten te informeren. (...). (8/13)

Directe werking van artikel 6, lid 1, van richtlijn 2001/37 (tabakrichtlijn): Stel dat in Spanje de door artikel 6 van de richtlijn verplicht gestelde informatie niet aan consumenten ter beschikking wordt gesteld. Als gevolg van de directe werking van artikel 6, kan de consument van de Spaanse rechter vragen om de lidstaat Spanje te dwingen om producenten en importeurs te verplichten de nodige informatie te verschaffen en deze aan de consument beschikbaar te stellen. (9/13)

Voorbeeld van een richtlijnnorm met verplichtingen voor particulieren: Artikel 5, lid 2, van richtlijn 2001/37 (tabakrichtlijn): Op alle verpakkingseenheden van tabaksproducten, met uitzondering van tabak voor oraal gebruik en andere niet voor roken bestemde tabaksproducten, moeten verplicht de volgende waarschuwingen worden aangebracht: a. een algemene waarschuwing 1. ‘Roken is dodelijk/roken kan dodelijk zijn’, 2. ‘Roken brengt u en anderen rondom u ernstig schade toe’. Et cetera. (10/13)

Directe werking van artikel 5, lid 2, van richtlijn 2001/37 (tabakrichtlijn): Stel dat in Griekenland minder strenge eisen worden gesteld aan tabakproducten dan de eisen van artikel 5, lid 2, van richtlijn 2001/37. Omdat geen horizontale directe werking mogelijk is, kan een Griekse consument niet van een Griekse producent eisen dat deze in Griekenland een algemene waarschuwing op sigarettenpakjes aanbrengt. De Griekse consument kan in dit geval wel schadevergoeding van de Griekse overheid eisen als hij benadeeld blijkt te zijn door de afwezigheid van een algemene waarschuwing. (11/13)

Voorbeeld van een richtlijnnorm met verplichtingen voor zowel lidstaten als particulieren: Artikel 4, alinea 1, van richtlijn 2006/54 Voor gelijke arbeid of voor arbeid waaraan gelijke waarde wordt toegekend, moet directe en indirecte discriminatie op grond van geslacht ten aanzien van alle elementen en voorwaarden van beloning worden afgeschaft. (12/13)

Directe werking van artikel 4, alinea 1, van richtlijn 2006/54: Stel dat in Italië de wet toestaat om op vrouwelijke werknemers ongunstigere pensioenregelingen toe te passen. Dankzij de verticale directe werking van artikel 5, kan een vrouwelijk werknemer, als zij voor de overheid werkt, een gunstigere pensioenregeling afdwingen. Doordat artikel 5 geen horizontale directe werking heeft, kan zij geen gunstigere pensioenregeling afdwingen als zij voor een particuliere werkgever werkt. De schade, die zij daardoor lijdt, kan zij verhalen op de Italiaanse Staat. (13/13)