Augustus Aeneis Afvaart van Aeneas

Algemeen Belangrijke tekst: in deze tekst noemt Vergilius Augustus bij naam. Natuurlijk nog binnen de context van de blik in de toekomst die Aeneas krijgt. Doel van noemen van Augustus: (Binnen het verhaal) Aeneas aansporen verder te gaan met zijn taak. Die taak zal immers een prachtig einde krijgen. (Buiten het verhaal) Augustus is degene die Aeneas’ werk afmaakt: lof op de heerser die immers Vergilius sponsort. Augustus wordt voorgesteld als iemand die door het lot is voorbestemd: al in Aeneas’ tijd stond kennelijk vast, dat hij keizer zou worden en een goede keizer zou worden. Vergilius leest Augustus voor uit de Aeneis

De beschrijving van Augustus sluit direct aan op de beschrijving van Romulus. Noem twee dingen die zij gemeenschappelijk hebben. 1. Beide zijn a.h.w. de stichter van Rome (Romulus heeft het natuurlijk echt gesticht; Augustus is een soort tweede stichter, brengt eindeljk weer vrede en voorspoed) 2. Beide hebben een groot rijk en zijn enorm beroemd

788Huc geminas nunc flecte acies, hanc aspice gentem Romanosque tuos. Wend nu je beide ogen hierheen, kijk naar dit volk (en) jouw Romeinen. 788 hanc gentem – nl. de Gens Julia (de Romeinse familie, waar ook Gaius Julius Caesar vanaf stamde en dus ook keizer Augustus) 789 Romanos tuos – uitleg bij gentem

Hic Caesar et omnis Iuli 790progenies magnum caeli ventura sub axem. Dit [is] Caesar en het hele nageslacht van Iulus dat onder het grote hemelgewelf zal komen. 789 Caesar – in het algemeen wordt gedacht, dat hier niet Gaius Julius Caesar mee wordt bedoeld. Dan zou Anchises ook van hem wel mooie daden vermelden. Caesar is hier meer de ‘functienaam’ van Augustus (‘keizer’) - zie 792 Iulus – andere naam voor Ascanius (zoontje van Aeneas); van hem komt de naam Gens Julia 790 ventura – benoem de werkwoordsvorm ptc fut Act van venire (vrouwelijk, omdat het congrueert met progenies) bijvoeglijk gebruikt

791Hic vir, hic est, tibi quem promitti saepius audis, Augustus Caesar, divi genus Hier [is] de man, hier is hij, van wie je meermalen hoort dat hij aan jou beloofd wordt, Augustus Caesar, nakomeling van een god, 791 hic, hic – anafoor promitti – welke vorm? infin praes P saepius – welke vorm? comparativus van saepe 792 divi genus – van welke god(en) stamt Augustus dan af? Van Julius Caesar, die na zijn dood tot god was verklaard, maar mythologisch ook van: - Mars (vader van Romulus en Remus) - Venus (moeder van Aeneas)

792aurea condet saecula qui rursus Latio regnata per arva 794Saturno quondam, die opnieuw gouden eeuwen zal laten ontstaan in Latium in het land eens geregeerd door Saturnus 792 condet – futurum (Anchises beschrijft de toekomst) aurea saecula – hyperbaton De beroemde Gouden Eeuw, waarvan in verschillende Romeinse werken wordt gezegd, dat die ooit zal terugkeren. Ook Vergilius zegt dit in zijn beroemde 4 e Ecloga. 793 rursus – die Gouden Eeuw is ooit (quondam) geweest en keert nu terug (rursus) Latio … quondam – de mythologische Gouden Eeuw wordt geplaatst in de tijd, toen Jupiter aan de macht kwam. Jupiter had zijn vader Saturnus verjaagd en deze was in Latium gaan wonen Het beroemde verhaal, waarin Saturnus één voor één zijn kinderen opat, omdat was voorspeld dat zijn zoon hem van de troon zou stoten

super et Garamantas et Indos 795proferet imperium; en die zijn heerschappij zal uitbreiden verder dan de Garamanten en de Indiërs; 794 Garamantes – volk in Noord-Afrika, in 20 v. Chr. inderdaad onderworpen door Augustus Indos – India hoorde niet tot het Romeinse Rijk, maar er waren wel veel contacten De omvang van het Romeinse Rijk onder keizer Augustus

795iacet extra sidera tellus, extra anni solisque vias, ubi caelifer Atlas 797axem umero torquet stellis ardentibus aptum. buiten de sterren ligt zijn land, buiten de wegen van het jaar en de zon, waar de hemeldrager Atlas het met vurige sterren bezaaide hemelgewelf op zijn schouder laat draaien. 795 tellus – nl. het land waarover de Romeinen de macht hadden t.t.v. Augustus 796 extra anni solisque vias – bedoeld is de baan van de zon en van de sterrenbeelden (die samen het jaar aangeven); het Rom. Rijk strekt zich dus uit tot buiten de bewoonde wereld.

798Huius in adventum iam nunc et Caspia regna responsis horrent divum et Maeotia tellus, 800et septemgemini turbant trepida ostia Nili. In afwachting van zijn komst huiveren nu al door de voorspellingen van de goden, zowel het Kaspische rijk als het Maeotische land, en angstig zijn de mondingen van de zevenvoudige Nijl onrustig. 798 Huius – gen van hic; wie wordt bedoeld? Augustus iam nunc – wanneer is dat dan? het moment dat Anchises en Aeneas staan te praten Caspia regna, Maeotia tellus, ostia Nili – trikolon, personificatie horrent, turbant, trepida – waarom zijn ze bang? omdat ze door de Romeinen veroverd gaan worden Caspia regna: ligt bij de Caspische Zee Maeotia tellus = De Krim

801Nec vero Alcides tantum telluris obivit, fixerit aeripedem cervam licet, aut Erymanthi 803pacarit nemora et Lernam tremefecerit arcu; Werkelijk noch Hercules heeft zoveel (van) land bezocht, ook al heeft hij de bronsvoetige hinde geschoten, of de wouden van Erymanthus tot rust gebracht en Lerna laten sidderen door zijn boog; 801 Alcides – Augustus veroveringen worden vergeleken met Hercules. Welke overeenkomsten zijn er? - veel reizen - veel overwinningen behalen - mensheid bevrijden van ‘monsters’ (in het geval van Augustus figuurlijk bedoeld) 803 aeripedem cervam, Erymanthi nemora, Lernam – trikolon Hier wordt verwezen naar de avonturen van Hercules:

De avonturen van Hercules - Het Cerynitische HertCerynitische Hert - Het Erymanthische everzwijnErymanthische everzwijn - De Hydra van LernaHydra van Lerna

nec qui pampineis victor iuga flectit habenis 805Liber, agens celso Nysae de vertice tigres. noch Liber die als overwinnaar zijn tweespan met teugels van wijnranken wendt, zijn tijgers vanaf de hoge top van de Nysa voortdrijvend. 804 pampineis –omdat Bacchus god van de wijn is, zijn natuurlijk zijn teugels van wijnranken Hier wordt Augustus vergeleken met Liber (=Bacchus). Overeenkomsten: - overwinningen - civilisatie brengen 805 Liber - enjambement Nysa – berg in India; het gelijknamige dorpje hierbij zou door Bacchus (Dionysus) zijn gesticht en van hieruit heeft hij de wereld veroverd. tigres – Bacchus wordt vaak als overwinnaar op een span met tijgers voorgesteld (temmen van tijgers = civilisatie).

Oosters Dionysus- mozaïek Dionysus met thyrsos Triomfwagen bespannen met tijgers Nikè

806Et dubitamus adhuc virtutem extendere factis, aut metus Ausonia prohibet consistere terra? En aarzelen wij dan nog onze voortreffelijkheid te verspreiden door daden, of weerhoudt angst [ons] om ons te vestigen in het Ausonische land? 806 dubitamus – wie is de ‘wij’? Eigenlijk Aeneas, maar Anchises leeft erg mee w.b. de onderneming die gaat komen. 807 Ausonia terra – welk land was dit ook al weer? Italië

Het Cerynitische Hert: hert met gouden gewei en bronzen poten; supersnel; verstopte zich; gewijd aan godin Artemis, dus heilig. Na een jaar lang achtervolgen kreeg Hercules het hert te pakken. Hij ving het levend en liet het aan zijn opdrachtgever Eurystheus zien en gaf het toen terug aan Artemis. Terug

De Hydra van Lerna: een waterslang in een meer; giftige adem, 9 koppen, at mens en vee in omgeving; als je een kop afhakte kwamen er twee nieuwe; middelste kop onsterfelijk. Hercules hakte wel de koppen af, maar schroeide meteen de nek dicht met een fakkel; de middelste kop begroef hij onder een rotsblok. Terug

Het Erymanthische everzwijn: woest zwijn, dat de oogst vernietigde. Hercules heeft het opgedreven, levend gevangen genomen en vastgebonden. Als hij met het zwijn aankomt, kruip zijn opdrachtgever Eurystheus van angst in een grote voorraadpot. Terug