Mastercourse klimatologie John van Boxel Aardwetenschappen / Fysische geografie Universiteit van Amsterdam Docent Meteorologie / klimatologie

Programma Voormiddag Namiddag Algemene Circulatie Neerslagvorming Latente warmte Corioliskracht Tropische circulatie Namiddag Energiebalans & straling Meting van straling Kort- / langgolvig Broeikaseffect “Lesbrieven” Website: http://www.science.uva.nl/~jboxel/mastercourse

Augustus 2002 (Europa) 05/08/02 Italië 13/08/02 Tsjechië 1/8 170 mm neerslag in Barcelona. De auto’s drijven door de straten. 5/8 94 mm regen in Stampersgat (NB). Evenementenhal De Leysdream in Roosendaal (NB) stort in. 5/8 Hagelstenen zo groot als pingpongballen bij het Gardameer. Italiaanse druivenoogst grotendeels verwoest 6/8 Zware neerslag Duitsland & Oostenrijk. A8 bij München staat blank. 8/8 Rivieren treden buiten hun oevers in Roemenië, Tsjechië, Oostenrijk 8/8 Grote delen van Londense metro gesloten wegens overstromingen 13/8 Midden-Europa rampgebied door overstromingen 16/8 Waterniveau in de Elbe stijgt 4 cm/uur. In Dresden 33.000 inwoners geëvacueerd. Inmiddels ruim 90 doden in Midden-Europa. 24/8 Meer dan 100 mm neerslag in Weesp. Zwembaden Etten-Leur en Weesp storten in evenals het dak van IKEA Amsterdam. 24/8 106 mm regen in Alsemberg (België); 1½ m water in de straten 25/8 Noodweer op Mallorca. Vliegtuigen kunnen niet landen 28/8 Zware regenval in midden Italië. Straten in Rome staan blank 05/08/02 Italië 13/08/02 Tsjechië 24/08/02 Etten-Leur

Veranderingen neerslag 20ste eeuw Toename “slechts” +10% deze eeuw MAAR: Kans op maand met meer dan 100 mm verdubbeld Kans op maand met meer dan 120 mm verviervoudigd

Wereldwijd

Wolk- & neerslagvorming Stijgende lucht nodig Adiabatische expansie Afkoeling Dalende lucht Droogte Verzadiging Condensatie Latente warmte

Latente warmte Verdamping van water kost energie Bij condensatie komt die energie weer vrij Transport van waterdamp is dus ook transport van energie: LATENTE WARMTE

Vereenvoudigde circulatie Ongelijke verwarming v/h aardoppervlak droog De tropen worden het sterkst verwarmd veel regen Latente warmte speelt ook belangrijke rol

Complicaties circulatie Scheve stand aardas ---- Seizoenen Landzeeverdeling en zeestromen Draaiing v/d aarde ---- Corioliskracht Gevolg: Drie circulatiecellen Tropen: Hadley cel Gematigde breedten Polaire cel

Corioliskracht Corioliskracht evenredig met Uitleg m.b.v. Overheadsheets en Demo bewegend:Coriolisforce - Menu - Movies Corioliskracht evenredig met sinus v/d geografische breedte Eenvoudige circulatie beperkt tot tropen Wind evenwijdig isobaren Depressies, orkanen

Corioliskracht en geostrofische wind