Selectieve aandacht voor schuldige kennis Bruno Verschuere Promotor: Prof. Dr. Geert Crombez

Opbouw doctoraatspresentatie  ‘Leugendetectie’:  controverse  verschillende technieken  Schuldige kennis test  Selectieve aandacht voor schuldige kennis

Leugendetectie Detectie van liegen - nonverbaal gedrag - verbaal gedrag - fysiologische reacties > polygraaf

Polygrafie  Meting fysiologische reacties:  Ademhaling (abdominaal/thoracaal)  Huidgeleiding  Hartslag  Leugenrespons = ?  Daarom: geen meting van ‘liegen’, wel van lichamelijke opwinding bij liegen

Relevantie?  Toegepast in meer dan 30 landen (waaronder België)  Gebruikt in:  Veiligheidsinstanties (vb: FBI, CIA)  Personeelsselectie (beperkt sinds FPPA, 1988)  Strafrechtelijk onderzoek  Psychologisch instrument: gebruikt door rechercheurs, niet door psychologen

(Grote) controverse  Maatschappelijk, juridisch  Academisch  Theoretische onderbouwing?  Validiteit/betrouwbaarheid  Is kritiek terecht?  > 10 verschillende technieken  Twee belangrijkste:  Controle-vragen techniek (CVT)  Schuldige kennis test (SKT)

Controlevragentechniek (CVT)  Meten fysiologische reactie bij:  misdrijf-relevant vragen (R)  Vb: « Heeft u maandag het geld gestolen? »  (emotionele) controle vragen (C)  Vb: « Voor maandag, heeft u ooit iets gestolen? »  Assumpties:  Enkel schuldige liegt op R  R is bedreigender  Autonome reactie op R > C

Belangrijkste kritieken CVT  Othello-effect  kans vals positieven te hoog (5-40%; Lykken, 1998)  Zwakke theoretische onderbouwing  Conclusie BPS (1986):  « polygraph = not acceptable in psychometric terms»

Schuldige Kennis Test (SKT)  Enkel schuldige bezit bepaalde informatie omtrent misdrijf  « Als jij de dader bent, weet je welke kleur de rok van het slachtoffer was. Was deze: »  groen= controle-item  blauw= correcte alternatief (schuldige kennis)  zwart= controle-item  geel= controle-item  Consistent verhoogde autonome reactie op schuldige kennis items: schuldig!

SKT: wetenschappelijk onderbouwde polygrafie  Bescherming voor onschuldigen  Betere theoretische onderbouwing Autonome reactie = oriënteringsreflex (OR) naar relevante stimulus (Lykken, 1959; Ben-Shakhar, 1994; Sokolov, 1996)

Oriënteringsreactie Stimulus: globale analyse: nieuw/relevant ? Neen Ja Habituatie Oriëntering

Oriënteringsreactie (vervolg)  OR: organisme richt zich naar stimulus  OR = meetbaar:  Overt gedrag  Hartslagdaling  Huigeleidingsrespons (SCR)  Toegepast op SKT:  Correcte alternatief = enkel relevant voor schuldige  Ontlokt signaal-OR  Meetbaar met polygraaf (SCR)

Eigen onderzoek: de cognitieve inbreng Literatuur: OR // selectieve aandacht  Hulstijn (1979)  Dawson & Schell (1982)  Cowan (1988, 1995)  Öhman (1979, 1992)

OR: de cognitieve visie  Informatieverwerkingsvisie op OR:  Functionaliteit OR: verbeteren informatieverwerking (Cowan, 1995)  OR gaat gepaard met overgang van automatische naar gecontroleerde verwerking (Öhman, 1992)  Meten: RT op secundaire taak (Siddle, 1991)  Onderzoeken mechanismen SKT:  Traditioneel aan de hand van fysiologie  Met cognitieve visie op OR kan ook gebruik gemaakt worden van cognitieve paradigmata

Studie 1: stipclassificatietaak  Hypothese:  Schuldige kennis eist aandacht op  Stipclassificatietaak  Stippen (taak-relevant): horizontaal of verticaal?  Vooraf: aanbieding twee foto’s (taak-irrelevant)  Manipulatie: ervaring met irrelevante stimulus  N =onbekend  LK =bekend  SK =bekend & relevant  Predictie:  Schuldige kennis als taak-irrelevante stimulus eist aandacht op en interfereert met stipclassificatie

x

:

 Conform predictie: HE: RT (SK) > RT (LK)  Effect toestandsangst?  Mediaansplit: LA ( 39)  HE enkel significant voor HA  Hypothese:  SK enkel voldoende signaalwaarde voor hoog angstigen Resultaten stipclassificatietaak

Stipclassificatie: vervolgstudie  Hypothese:  Indien signaalwaarde SK voldoende groot is, zullen ook laagangstigen RT-vertraging vertonen  Optie1: foto’s uitkiezen  PPn ‘kiezen’ SK-items (cfr. Ben-Shakhar, 1994)  Voorlopige analyse: gedeeltelijke replicatie  Optie2: « EQ »- polygraaftest  Stressinductie: EQ-test  « Tracht emoties onder controle te houden »  Sterkere signaalwaarde schuldige kennisitems

Volgende onderzoeken  Toetsen alternatieve verklaringen  Vermijding? korte SOA  OR? Fysiologie: SCR, HR  Perfectioneren paradigma  Habituatie? % neutrale items verhogen  Strategische verwerking? Geheugentest  Toetsen gekende factoren SKT  Motivatie, liegen, extraversie,…

Samenvattend: doelstellingen doctoraat  Maatschappelijk  Wetenschappelijk studie van polygrafie  Theoretisch  Onderbouwing SKT toetsen  Bijdrage aan onderzoek: OR & aandacht  Introductie cognieve paradigma  Toegepast  Detectie van schuldige kennis aan de hand van RT’en?

Bedankt voor uw aandacht, Bruno Verschuere