Klinische ontwikkelingsneuropsychologie Hanna Swaab
Inleiding Relaties hersenen en gedrag Bij kinderen en jeugdigen: (0 – 18) Relaties problemen gedrag en disfunctioneren hersenen Betrekking tot diagnosticeren en behandelen gevolgen hersendisfuncties
Groei en mogelijke verstoring Groei sterkst in prenatale periode en eerste jaren van leven Ontwikkeling volgens genetisch stappen Prenatale periode: Aanleg van hersenstructuren Neurogenese en Migratie van belang!
Neurogenese = Productie van cellen Migratie = Cellen naar uiteindelijke bestemming in zenuwstelsel (Tussen 8e en 16e week van zwangerschap) Zenuwstelsel: 2 typen cellen Neuronen = prikkeloverdracht Gliacellen = Ondersteuning functioneren neuronen Het brein globale vorm na 100 dagen zwangerschap
Verstoring Door: Aanlegfactoren, omgevingsfactoren… Tijdens migratie en neurogese Tot uiting in anatomische afwijkingen Gezondheid moeder van groot belang Roken, infectieziektes, druggebruik… NIET OK!! Hersenen bij geboorte grotendeels af Maar: hersenen volwassene 4X volume hersenen baby
Toename gewicht hersenen = gevolg differentiatie Verdere groei en rijping reeds bestaande structuren Meeste van differentiatie gebeurt postnataal Maar: begint al prenataal Tweede trimester zwangerschap: synaptogenese Vormen van verbindingen met neuronen Gaat door tot in de adolescentie Ontwikkeling hersenen volgens genetisch vastgelegde processen Perioden van sterke groei: ‘Kritische periodes waarin omgevingsinvloeden van groot belang zijn voor de ontwikkeling’
In dieper gelegen structuren hersenen: essentiële functies geregeld Verstoringen postnatale ontwikkeling minder zichtbaar in morfologie hersenen Maar: effect op aspecten van groei en differentiatie In dieper gelegen structuren hersenen: essentiële functies geregeld Gebieden daaromheen: emotionele en geheugenprocessen Informatieverwerking: aantal stappen Aandacht en geheugen spelen grote rol
Executieve functies Vaardigheden om onafhankelijk gedrag te laten zien Planmatig denken Probleemoplossend denken mogelijk Start rond 7e levensjaar Beschadiging frontaalgebieden: Retardatie tot gevolg Ontwikkeling frontaalgebieden minder bij kinderen waar moeder tijdens zwangerschap rookte, dronk of drugs gebruikte
Geheugen Opslag – Bewaren – Terugzoeken – Herkennen Bewust toegankelijke feitenkennis en Niet – bewust toegankelijke feitenkennis Declaratief geheugen: Semantisch geheugen en episodisch geheugen Structuren rijpen snel Spelen rol bij procedureel geheugen
Bij kinderen met disfunctie Grote kans op geheugenproblemen Geheugenproblemen frequent gegeven na traumatisch hersenletsel Ook vaak bij kinderen die zuurstof tekort hebben gehad bij geboorte Kinderen met groeivertraging tijdens zwangerschap: Cognitieve problemen (bvb. Leerstoornissen)
Herstel? Beschadiging op jonge leeftijd grotere gevolgen dan beschadiging op oudere leeftijd Factoren: Aard en omgeving beschadiging Leeftijd en moment in ontwikkeling hersenen Herstel kan: beschadigde cellen nieuwe verbindingen maken Anatomische reorganisatie
Toekomstperspectief Moderne technieken maken mogelijk om hersenactiviteit in beeld te brengen Meer en meer inzicht verwerven Invloed van behandeling op functioneren van hersenen zal steeds duidelijker worden
Bedankt voor uw interesse!