Mobiliteit tijdens de latere loopbaan Succesvoorwaarden van beleidsmodellen en goede praktijken Montserrat González Garibay 04/12/2012

Inhoud Vraagstelling Aanpak Kader Bevindingen en beleidslessen Beleidsaanbevelingen

Vraagstelling Korte loopbanen… Bron: European Commission. DG Employment Social Affairs and Equal Opportunities, 2010; OECD, 2011, 2012

Arbeidsmobiliteit van de werkenden Beroepsmobiliteit en werkzaamheidsgraad in 2006 Functie-anciënniteit van 55-64-jarigen in 2006 (procenten van het totaal) DK ES FI IE UK NL SE AT FR DE BE PT IT GR LU Bron: EC; NBB (2008)

Is er een mobiliteitsbeleid nodig in Vlaanderen? Vraagstelling ? Vrijwillige mobiliteit Langere loopbanen Is er een mobiliteitsbeleid nodig in Vlaanderen? Met welke doeleinden? In welke gevallen? Zeggen dat er soms wordt beweerd dat mobiliteit leidt tot langere loopbanen. We nemen dit niet als gegeven, maar we beweren ook niet dat mobiliteit volledig irrelevant zou zijn. We gaan ook niet onderzoeken wat de feitelijke mobiliteitspatronen zijn. In plaats daarvan willen we nagaan in welke gevallen een mobiliteitsbeleid gevoerd zou moeten worden. Hoe zouden de overheid en de sociale partners zich moeten opstellen ten opzichte van mobiliteit? Belangrijk om te duiden dat het om vrijwillige mobiliteit gaat

Beleidsaanbevelingen Aanpak Literatuurstudie Mobiliteitsbarrières tijdens de latere loopbaan Mobiliteitsregimes Beleidsinstrumenten Cases: Regimes: NL, UK, Finland Concrete maatregelen: SE, FR, JP, VS Beleidsaanbevelingen Terugkoppeling aan Vlaamse context Aanbevelingen Aanpak aan de hand van drie stappen Iets zeggen over data-collectie: interviews en documentenanalyse; zowel mobiliteitsbeleid als beleid rond oudere werknemers.

Instituties  mobiliteit Kader Instituties  mobiliteit Dus belang van de context: niet zomaar beleidsmaatregelen overnemen! Welke instituties? Typologie van regimes obv kenmerken van de context: systeem van arbeidsbetrekkingen, pensioenstelsel, opbouw van competenties, arbeidsmarktbeleid Met welke lens kijken we naar het beleid?

Sociaal-democratisch Kader VK Liberaal NL Conservatief FIN Sociaal-democratisch VL/BE Competenties zijn individuele verantwoordelijkheid Competenties zijn de verantwoordelijkheid van de sociale partners Competenties verschaft zowel door overheid als sociale partners Rol van overheid en sociale partners bij opbouw van competenties Soepele ontslagbescherming Gemiddelde ontslagbescherming Hoge ontslagbescherming Geen vervroegde uittrede en pensioenrechten transfereerbaar Pensioenleeftijd opgetrokken, geen vervroegde uittrede Flexibele pensioenleeftijd (63-68), geen vervroegde uittrede Vervroegde uittrede (beperkt) mogelijk Actief arbeidsmarktbeleid Actief arbeidsmarktbeleid; WG mede verantwoordelijk voor ongeschiktheid Focus op inkomensvervanging Focus op inkomensvervanging; evolutie naar actief arbeidsmarktbeleid Met welke lens kijken we naar het beleid? NL: Conservatief, maar de hervormingen van de laatste jaren tonen een tendens naar Liberaal of Scandinavisch.

Bevindingen - Nederland Pensioen leeftijd ↑ Tweede Loopbaanbeleid SER- advies rond mobiliteit Skills – sociale partners ALMPs Loopbaanproject Bouw Vitaliteitspakket (rugzakje) Klemtoon op consensus mbt mobiliteit: zou ook in België mogelijk moeten kunnen zijn. Ontslag bescherming +/-

Beleidslessen - Nederland Nood aan diepgaande reflectie door zowel overheid als sociale partners mbt mobiliteit Combinatie van zachte en harde beleidsmaatregelen Initiatieven mbt intersectorale mobiliteit

Union Learning Representatives Bevindingen - VK Pensioen leeftijd ↑ Train to Gain Skills – individu Careers Scotland ALMPs Union Learning Representatives VK is geen homogeen blok! Voorbeeld voor België Ontslag bescherming -

Beleidslessen - VK Gedifferentieerde effecten van maatregelen op de mobiliteit van verschillende maatschappelijke groepen Mobiliteit tijdens de latere loopbaan is geen noodzakelijke voorwaarde voor langere loopbanen Nood aan gegevens en betrouwbaar onderzoek om mobiliteit goed te kunnen inschatten

Bevindingen - Finland Skills – Tripartiet FINPAW: employability VETO: Pensioen leeftijd = FINPAW: employability VETO: employability Skills – Tripartiet Noste: laagopgeleide volwassenen (>40) Work Ability: geïntegreerde visie TYKES: Kwaliteit op de werkvloer AM: inkomens behoud Ontslag bescherming +

Beleidslessen - Finland Nood aan coördinatie doorheen verschillende beleidsdomeinen: arbeidsgeneeskunde, onderzoek, pensioenen… In afwezigheid van “harde” maatregelen zijn zachte instrumenten ook mogelijk Mobiliteit is geen noodzakelijke component bij beleid mbt oudere werknemers. Ook rol van Work Ability

Bevindingen - algemeen Mobiliteit is geen doel maar een middel Mobiliteit is niet de enige weg naar langere loopbanen Nut van mobiliteit voor sectoren met vroegtijdige uitstroom Mix van harde en zachte maatregelen Mobiliteit is enkel in Nederland expliciet terug te vinden, maar dit wilt niet zeggen dat het beleid van andere landen een impact heeft op mobiliteit. FIN  geen mobiliteit UK  institutioneel ingebedde mobiliteit

Beleidsaanbevelingen Nood aan een mobiliteitsvisie Nood aan intersectorale mobiliteit Nood aan een adequate instrumentenmix

Beleidsaanbevelingen – mobiliteitsvisie Nood aan richting: ontwikkeling van een visie rond mobiliteit (SER-advies) Betrokkenheid van alle actoren (ook VDAB, ESF…) Duidelijke definitie Wiens verantwoordelijkheid? Overzicht van bestaande instrumenten (“mobiliteitstoets”) Maar… Loopbanen vallen niet zomaar te veranderen Mobiliteit leidt niet noodzakelijk tot een verbetering van de positie van de werknemers We zeggen niet wat de mobiliteitsvisie zou moeten bevatten, maar wel dat er een (op consensus gerichte) reflectie zou moeten plaatsvinden tussen de overheid en de sociale partners

Beleidsaanbevelingen – intersectorale mobiliteit Intersectorale mobiliteit kan een oplossing bieden voor lage uittredeleeftijd Nood aan regisseur Nood aan aandacht voor opleiding Niet voor alle sectoren

Beleidsaanbevelingen – instrumentenmix Gerichte maatregelen zijn niet altijd nodig Cruciale rol van vakbonden Meer aandacht nodig voor zware beroepen Mobiliteit als middel Belang van preventie Belang van coördinatie Mix harde-zachte maatregelen (cf. loopbaanrugzakje, Work Ability) Vakbonden staan dichter bij de oudere werknemers