Technische Infrastructuur in de Ruimtelijke Ordening

Opzet college 1.Introductie problematiek; de verplaatsingsmarkt 2.Ruimtelijke Ordening als instrument voor een duurzame mobiliteit 3.Het beoordelen van de bereikbaarheid van locaties 4.Verstedelijking en mobiliteit 5.Beleidsplan Duurzame Mobiliteit Vlaanderen/Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen 6.Provinciaal verkeers- en vervoerplan 7.Workshop beleidsontwikkeling: formuleer:opgaven, doelstellingen, randvoorwaarden, kaders, middelen/instrumenten, rollen 8.Werken met scenario’s 9.Zelforganisatie in het transportsysteem 10.Voordracht gast : Verkeer en prijsbeleid Scriptie

Scriptieonderwerpen Naar een betere afstemming tussen ruimtelijke inrichting en de vorm en exploitatie van openbaar vervoer. De doortochtenproblematiek (verzoening van ruimte en verkeer) Verbetering van de verkeersveiligheid op het Belgische wegennet Naar een betere afstemming tussen ruimtelijke inrichting en het gebruik van langzame vervoerwijzen (voetganger en fiets). Woonwens versus verkeerswens of woonwens = verkeerswens Stedelijke (vervoers)concepten voor de toekomst (structurering van de stad, nu en in de toekomst) Integratie van infrastructuur in stedelijk weefsel Naar een veiligheidstoets van ruimtelijke plannen Naar een leefbaarheidstoets van ruimtelijke plannen Schaarste als indicator voor gewenste ruimtelijke investeringen Ontwikkel een methodiek die het mogelijk maakt regio’s ruimtelijk-economisch te vergelijken Bereikbaarheid versus verkeersleefbaarheid (wanneer bereikbaar, wanneer leefbaar) Het ruimtelijk aspect in mobiliteitsconvenanten Dynamiek in ruimtelijke bestemmingen De nieuwe rol van de overheid in de beleidsvoorbereiding en -uitvoering (publiek-publiek, publiek- privaat) Netwerkstructuur en knooppuntenhiërarchie Knooppuntenhiërarchie en bijbehorend ruimtelijk programma Krijtlijnen voor een parkeerbeleid in Vlaanderen Flexibiliteit in het ontwerp van de infrastructuur Netwerksamenleving en ruimtelijke ordening

Transportsector Verplaatsingsmarkt Vervoermarkt Verkeersmarkt

Verplaatsingsmarkt Markt waar de behoefte aan activiteiten en het aanbod van activiteiten leiden tot een verplaatsingspatroon Er is sprake van mogelijke interacties tussen geografisch gescheiden locatie Interacties hebben een ruimtelijke en een tijdsdimensie Vervoersconsument maakt een afweging tussen het nut (van de koppeling van activiteiten) en het offer (gegeneraliseerde weerstand) Vervoersconsument maakt een individuele afweging; percepties spelen een grote rol

Vervoersmarkt Markt waar het gevraagde verplaatsingspatroon en het aanbod van vervoersmogelijkheden leiden tot een vervoers- patroon, waar de personen- en goederenverplaatsingen worden toegedeeld aan vervoermiddelen en –diensten Vraagzijde omvat verplaatsingspatronen Aanbodzijde: het voor elke verplaatsing beschikbare aanbod van vervoermiddelen en diensten incl. percepties van de kwaliteit

Verkeersmarkt Markt waar de gevraagde vervoerpatronen worden geconfronteerd met het aanbod aan infrastructuur (capaciteit) en de daaraan gekoppelde verkeersbeheersing- systemen (bijv. dynamische verkeersmanagement, verkeerslichtenregeling), met als resultante een daadwerkelijk gebruik van de infrastructuur in de vorm van een verkeerspatroon. Vraagzijde omvat de vervoerpatronen Aanbodzijde bestaat uit de beschikbare infrastructuur met al haar attributen (netwerken, verkeersbeheersingsystemen, etc.)

Samenhang markten

Actoren Op de deelmarkten zijn uiteenlopende actoren actief betrokken bij beleidsontwikkeling en beleidsrealisatie (arena’s) Relaties tussen actoren: Wet- en regelgeving Financieel (investeringsgelden, subsidies, belastingen) Formeel advies (op basis van bevoegdheid) Informeel advies (lobby, tussen pot en pint) Vertegenwoordiging (van een actor op een ander schaalniveau) Communicatie (interactie op basis van gelijkwaardigheid) Advisering (bijv. op basis van onderzoek)

Ontwikkelingen Mainport Antwerpen Congestieproblematiek Ruimtelijke ordening en corridors Toepassing prijsmechanisme Publiek-publieke en publiek-private samenwerking Europees beleid

Mainport Antwerpen Ontwikkelingen in het internationale goederenvervoer; –Grote containerschepen (8000 TEU) –Distributie volgens Hub and Spoke systeem –Bedrijven zijn footlose Snelheid is belangrijk: uitbreiden buiten de sluizen Kwaliteit multimodale achterlandverbindingen; interfaces Inbreiden: verbeteren ruimtelijke efficiency haven Realloceren: verplaatsen van bepaalde havenfuncties naar andere locaties

Grote containerschepen

Havencapaciteit/achterlandverbindingen

Belangrijkste havens van Europa

Belangrijkste havens van de wereld

Distributie Redernetwerk wereldomvattend Hamburg – Le Havre range

Overslag in de Hamburg - Le Havre range

Belangrijkste havens in Europa

Belangrijkste havens in de wereld

Congestieproblematiek Vraag naar capaciteit overtreft gedurende een bepaalde periode van de dag het aanbod van capaciteit Een lineaire groei van het verkeer veroorzaakt een exponentiele groei van de congestie Dilemma: niets doen of uitbreiden capaciteit of invoeren prijsmechanisme of beter benutten beschikbare capaciteit Robuust netwerk en betrouwbare reistijden; kwetsbare onderdelen van het netwerk Flexibele infrastructuur (vraag en aanbod) Bereikbaarheid, milieu, leefbaarheid, veiligheid

Ruimtelijke ordening en corridors Uitdijing stedelijke omgeving Schaalvergroting en specialisatie van economische functies Toename ruimtelijke discrepantie (mismatch tussen wonen en werken  omvangrijke forensenstromen op Brussel) Versterking recreatieve functie van steden Waar nieuwe stedelijke locaties ontwikkelen (geconcentreerd of niet)? Hoe te ontsluiten (infrastructuur investeringen (GEN) en ruimtelijke inrichting)? Waar ligt de verantwoordelijkheid (bestuurlijke samenwerking, PPS DBFM(O))? Hoe garanderen we kwaliteit bereikbaarheid en leefbaarheid op corridors?

Stedelijke kwaliteit!

Ruimtelijke kwaliteit!

Urban sprawl

Toepassing prijsmechanisme Beprijzen en ook belonen? Waar beprijzen? Differentiatie in Beprijzen (tijd en plaats) Beprijzen op hoofdwegennet en regionale wegennet Internalisering van externe effecten (milieuhinder, onveiligheid) Ruimtelijke effecten Effecten (vraagpatroon, andere vervoerwijzen) Budget neutrale invoering beprijzen

Tolpoorten

Elektronisch betalen

Publiek-publieke en publiek-private samenwerking Huidige patstellingen doorbreken Innovatie bevorderen (niet meer werken volgens bestek) Herdefiniëring van rollen van publieke en private partijen Bereidheid van andere partijen om te investeren in infrastructuur Bundelen van expertise Risico beheersing Strategisch belang infrastructuur Vermijden van monopolies

DBFM(O) DBFM (Design, Built, Finance, Maintain) is een innovatief contract waarbij de opdrachtnemer ontwerpt, realiseert, financiert, beheert en onderhoudt. Aspecten: Omgevingsmanagement; Contractbeheersing; Risicomanagement; Eisenboom; Lane rental/verkeersmanagement; Boetepuntensysteem; Tussentijds Beschikbaarheids Certificaat; Organisatie/communicatie; Partnership; Raad van Deskundigen. De evaluatie geeft aan dat beide partijen hebben moeten wennen aan hun nieuwe rol. Voor opdrachtgever betekent het meer op afstand de gevraagde dienst te beoordelen terwijl de opdrachtnemer een stap vooruit heeft moeten zetten om de ontstane leemte op te vullen. In plaats van te sturen op product moet de opdrachtgever nu sturen op het proces.

Europees beleid Wet- en regelgeving Milieu (emissienormen) Verkeersveiligheid (doelstellingen voor reductie aantal verkeersslachtoffers Infrastructuur: TEN etc.

Verkeersveiligheid The SEC Belt: the good & the less good

No longer a big city problem-Congestion in small areas grew 300% “Never before in this century, except during the two world wars, has the country’s transportation system been as stressed as it is now” – Washington Post 5/15/01 Vehicle travel up 72% Road Miles, up 1% Future Problem(s)

Environment

Emissions of CO2 per sector Belgium – 2004 (source febiac)

Expected evolution of traffic related emissions (source: febiac)

Prediction of car fleet, veh. km’s and CO2 emissions of passenger cars

Changes in fuel types

Costs of CO2 reduction in the transport sector Decrease of average CO2 emissions (new cars):140g/km to 120g/km  increase in retail price of €2450 per vehicle. This comes on top of the retail price increase of €1200 reaching 140g/km in Price per reduced tonne of CO2: €132 - €233 Price on world market (tradable emission rights): €20 per tonne CO2

Noise annoyance NRC February 13th 2007: In 10 years time noise annoyance will become the most serious environmental threat in the Netherlands Impact (2006): 1 billion Euro per year Percentage highly annoyed in the Dutch population is around 40%.

Noise annoyance: contribution of transport system

Noise annoyance during night time

Environment Challenges: –Vision zero: Zero emissions; zero noise annoyance –Significant reduction of exhaust emissions and PM10 –Environmental friendly traffic patterns –Significant reduction of noise annoyance (greatest environmental threat!) –Significant reduction of Disability Adjusted Life Years (DALY) = loss of healthy life years Belgium: Dense network (km/km 2 ): 4.8 (B), 2.8 (Nl), 1.8 (Fr,De)

Environment Possible measures –Network hierarchy (creation of environmental friendly areas) –Noise barriers –Cost-effective CO2 reductions through a combined effort by involving vehicle technology, alternative fuels, eco-driving, the control of tyre pressure and improved infrastructure. –Pricing schemes, taxation –Replacing diesel cars by petrol cars –Legislation: new directives (EC) for emissions (reduction of CO2 emissions with 25% (2012) = 130 g/km) –Legislation: new directives (EC) for noise limits (74 dB(A) for cars and 80 dB(A) for commercial vehicles); focus on tyre/road noise

Project realisation time

Challenges –Reduce realisation time of infrastructure projects –Reduce (avoid) frequent and significant overrunning of the budget Possible measures –Prioritisation of projects based on CBA –Public participation/open dialogue –New ways of financing infrastructure projects (also because of lack of financial resources) PT: 4.5 billion and private transport: 1.5 billion!!

Open dialogue There.. roads There.. houses… and offices

Activation of communities of interest Road users Spatial planning Environment Provinces Municipalities Min. Transport

Conclusions Many challenges and diverse Medium and long term –How to deal with mobility growth? Short and medium term –Reliability, throughput –Safety –Environment –Project realisation time (new developments, maintenance) –Knowledge development Gradual change? Need for transitions –fundamental change of structure (of institutions, and the balance of power), culture (dominant perspectives) and procedures (routines, rules, behaviour) at the system level.

Old Thoughts New Thoughts Old thoughts New thoughts Gradual changeTransitions List of projectsPerformance-based and robust networks Investments sumsDesired quality Throughput on road sectionsAccessibility of urban areas PT versus carMultimodal transport (PT and car) 8/5 operations24/7 operations Solutions are ‘one-dimensional’Solutions are ‘multi-dimensional’  Crossing borders, interoperability, compensation, etc.