De Stoa en Epicurus

De Stoa

De Stoa Stichter: Zeno (336-262 v. Chr.) Theoretische grondlegger: Chrysippus (277-ca. 200 v. Chr.) Zeer populair in Rome: Seneca: opvoeder en raadgever van keizer Nero Marcus Aurelius: keizer

Kosmologie De wereld is redelijk en één Twee beginsels in de wereld: het actieve en het passieve (=materie) Het actieve beginsel geeft aan de materie vorm

Het actieve beginsel natura/physis: de kracht die alle dingen vormt tot wat ze zijn alles wat in de wereld gebeurt, gebeurt volgens redelijke wetten: natura = ratio = god (pantheïsme) fysieke uiting ratio = spiritus/pneuma

Fatum/Noodlot bestaat!! Alles is doordrongen van hetzelfde principe = alles beïnvloedt elkaar (=sympatheia) = alles is door de ratio voorzien = fatum/providentia = de toekomst is voorspelbaar!!

Geluk? Doel van het leven: secundum naturam vivere (= leven volgens de natuur=ratio) Leven volgens de ratio = deugdzaam handelen = gelukkig zijn Geluk is dus een natuurlijk gevolg van deugd!

Apatheia Sterke emoties vormen een gevaar voor het leven volgens de Ratio Apatheia = gemoedsrust: te bereiken voor de mens die indrukken van buitenaf op een juiste manier kan beoordelen Alleen mogelijk voor de sapiens

Seneca’s dood Tacitus’ Annales

Onverschrokken vroeg hij om de documenten van zijn testament Onverschrokken vroeg hij om de documenten van zijn testament. En toen de honderdman dit hem weigerde, verklaarde hij plechtig, zich tot zijn vrienden wendend, dat hij, aangezien het hem verboden werd hen voor hun verdiensten te bedanken, hen naliet wat hij nu als enige en niettemin als mooiste bezit had: de aanblik van zijn leven, en dat zij, indien zij aan hem zouden denken, de roem van de schone kunsten als de vrucht van hechte vriendschap zouden verkrijgen. Tegelijkertijd riep hij nu eens in een gesprek, dan weer indringender op de wijze van iemand die terechtwijst hen op niet te huilen, maar flink te zijn, terwijl hij steeds vroeg waar de lessen in wijsheid waren gebleven, waar de gedurende zovele jaren beoefende denkhouding tegenover de dingen die hen bedreigden.“Iedereen kent toch wel de meedogenloosheid van Nero?” Na de moord op zijn moeder en zijn broer blijft er niets anders over dan de dood van zijn opvoeder en leermeester hieraan toe te voegen."

... Ondertussen verzocht Seneca, omdat de vertraging en de langzame voortgang van zijn dood voortduurde, Statius Annaeus om het lang van tevoren voorziene vergif, waarmee zij die door de juryrechtbank van de Atheners ter dood waren veroordeeld werden terechtgesteld, te voorschijn te halen. Het vergif dat hem gebracht was, dronk hij zonder succes op, omdat hij al koud was in zijn ledematen en zijn lichaam zich had afgesloten tegen de werking van het vergif. Tenslotte betrad hij een bad met warm water, waarbij hij de dichtsbijzijnde dienaren besprenkelde, onder toevoeging van de woorden, dat hij dat vocht plengde ter ere van Iuppiter de Bevrijder. Toen hij daarop in een stoombad was gedragen en in de damp daarvan gestikt was, werd hij zonder enige uitvaartplechtigheid gecremeerd. Zo had hij het in zijn testament van te voren bepaald, toen hij, een op dát moment buitengewoon rijk en machtig man, zich bekommerde om zijn laatste ogenblikken.

Monteverdi – L’incoronazione di Poppea

Epicurus

Epicurus, de tuinfilosoof Epicurus (341-271 v. Chr.) Sticht in Athene een school: De Tuin Belangrijkste bron: T. Lucretius Carus (een Romein!! ca.96-55 v. Chr.)

Kosmologie Atomisme (zie Democritus) Afwijkingen in “atomaire regenval” door toeval Geen determinisme! Toeval bestaat en dus kan de mens controle uitoefenen over zijn leven

Onnodige angsten Angst voor de goden: Angst voor de dood: Eeuwig en gelukzalig Bekommeren zich niet om mensen Angst voor de dood: De ziel bestaat ook uit atomen Dood is uiteenvallen van de atomen

Geluk? Streven naar het hoogste genot (aponia = geen lichamelijke pijn en ataraxia = geen mentale pijn) De grens aan het hoogste genot = de afwezigheid van pijn (hedonistische calculus)

Youssouf K.