DE WETENSCHAPPELIJKE VOORSPELLING ANW KLAS 5 NATUURPROFIEL
Wetmatigheid en Waarschijnlijkheid Het determinisme veronderstelt dat elk feit volledig bepaald wordt door zijn oorzaken Een stochastische benadering houdt rekening met (on)waarschijnlijkheid en fundamentele onvoorspelbaarheid
WAARSCHIJNLIJKHEIDSLEER A en B gooien munten op. A wint als kop boven komt. B wint als munt boven komt. Er wordt 100 euro ingezet en afgesproken dat de eerste die zes keer wint de inzet krijgt. Door een onderbreking van buitenaf moet het spel worden gestopt op het moment dat A 5x heeft gewonnen en B 3x. Vraag: hoe moet de inzet worden verdeeld?
ONVOORSPELBAARHEID Bijvoorbeeld aardbevingen en vulkaan- uitbarstingen. Alleen een verhoogde kans kan worden afgeleid uit –De plaats op aarde –Seismografische trillingen en spanningsveranderingen in de aardkorst –Toename fumarolen –Waarnemingen vanuit satellieten –Veranderingen in gedrag dieren Voor een goede kennis van zaken moet men weten hoe de aarde in elkaar zit.
DE AARDE
GEOTECTONIEK
SEAFLOOSPREADING
PLATENTECTONIEK
AARBEVINGEN EN VULKANEN, WAAR?
CHAOS-THEORIE Systemen die een niet-periodiek gedrag vertonen (bv. het weer) zijn op termijn fundamenteel onvoorspelbaar. De vleugelslag van een vlinder in Kenia kan op termijn een tornado in Florida veroorzaken (vlindereffect; niet te verwarren met de “vlinder van Lorenz”)
Waterrad van Lorenz