Kritisch denken over politieke problemen Margarita Jeliazkova UD Vakdidactiek Maatschappijleer ELAN, Universiteit Twente © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Onderwerpen Kritisch denken of gewoon denken? Problemen en oplossingen Typen problemen en typen vaardigheden Een voorbeeld van probleemstructurering Implicaties voor lesgeven © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

"A problem is half-solved if properly stated." John Dewey © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Wat betekent ‘kritisch denken’? Omgaan met onzekerheid Het gebied tussen de absolute zekerheid en het complete chaos is de wereld om ons heen streven naar absolute zekerheid = falen + compleet chaos = hulpeloosheid __________________________________________________ = cynisme © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

J. Dewey, Democracy and Education, 1916 “All thinking is research, and all research is native, original, with him who carries it on, even if everybody else in the world already is sure of what he is still looking for. It also follows that all thinking involves a risk. Certainty cannot be guaranteed in advance.” © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Nodige denkvaardigheden: denken over maatschappelijke problemen Wat is een maatschappelijk probleem? Wat is een politiek probleem? Problemen hebben een wetenschappelijke en maatschappelijke dimensie – complexe verhoudingen Gangbaar: probleem – oplossing: niet zo snel! © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Verwarring in terminologie = verwarring in denken Probleem – kwestie – onderwerp – context? Informatie – oplossing – onderzoek – besluit – mening? © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Verwarring in terminologie: een voorbeeld “Op de publieke en politieke agenda van Nederland staan veel onderwerpen. Denk aan bijvoorbeeld criminaliteit, zinloos geweld, tekorten in de gezondheidszorg, de monarchie, genetische manipulatie, enz. enz. De bedoeling van deze praktische opdracht is dat je met een aantal medeleerlingen zo'n actueel maatschappelijk probleem in kaart brengt en er vervolgens een onderzoek naar gaat doen. […] breng het probleem in kaart met behulp van het katern Onderzoek doen […] met behulp van de gevonden informatie stel je een enquête op …. © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

“…a certain Chinese encyclopaedia entitled Celestial Emporium of Benevolent Knowledge. On those remote pages it is written that animals are divided into (a) those that belong to the Emperor, (b) embalmed ones, (c) those that are trained, (d) suckling pigs, (e) mermaids, (f) fabulous ones, (g) stray dogs, (h) those that are included in this classification, (i) those that tremble as if they were mad, (j) innumerable ones, (k) those drawn with a very fine camel's hair brush, (l) others, (m) those that have just broken a flower vase, (n) those that resemble flies from a distance.” -- J. L. Borges, "The Analytical Language of John Wilkins" © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Het kan dus anders Probleemvinding, probleemstructurering Probleem is: Een kloof tussen wat is en wat wenselijk is. Een claim van een groep mensen op een andere. [Geïnspireerd door: R. Hoppe, The Governance of Problems, The Policy Press, Bristol, 2011 (paperback)] © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Denken over problemen als een ‘ijsberg’ Kiezen van een oplossing Bedenken van oplossingen zeeniveau Presenteren van het probleem Onderkennen van het probleem © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

zekerheid over kennis en oplossingen Typen politieke problemen Gedeeld Normen en waarden Weinig Veel zekerheid over kennis en oplossingen Omstreden © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Gestructureerde problemen (doelen en middelen aanvaard) Matig gestructureerde problemen (doelen aanvaard, twijfel over middelen) Matig gestructureerde problemen (middelen bekend; doelen en waarden zeer omstreden) Ongestructureerde problemen © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Sociale woningbouwbeleid Snelweg onderhoud Sociale woningbouwbeleid Verkeersveiligheid Abortus, euthanasie, stemrecht voor migranten Wereldarmoede Files, © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Zwerfplastic plastic whale promo © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Zwerfplastic Indicatoren ontwikkelen voor waterkwaliteit te monitoren Ontwikkelen van efficiënte manieren voor het afbreken van laagkwaliteit plastics Nano-materialen – brede implicaties omstreden Gevolgen van gebruiken van plastics – economisch, ecologisch en medisch Zwerfplastic © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

doelen aanvaard; wat zijn effectieve en efficiënte middelen? Dialoog: Ontwerp: doelen aanvaard, middelen bekend; hoe bereik ik mijn doel het beste? Onderzoek: doelen aanvaard; wat zijn effectieve en efficiënte middelen? Dialoog: middelen bekend, doelen omstreden; mag het? is het ethisch aanvaardbaar? Verkenning: wat is eigenlijk “het probleem”? © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Mogelijke mismatches Onderzoeksvragen en technieken bij een ontwerpopdracht (bijvoorbeeld representativiteit en generaliseerbaarheid) Ontwerpvragen bij een verkenningsvraag (zoek naar oplossingen, voor welk probleem dan?) Verkenningsvragen bij een dialoogopdracht (zoek naar informatie, terwijl normen en waarden centraal staan) Dialoogvragen bij een onderzoeksopdracht (vragen naar normen en waarden, terwijl naar efficiënte oplossingen wordt gezocht) © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Denkvaardigheden volgens Bloom Onthouden Begrijpen (inzicht) Toepassen Analyseren Evalueren Creëren © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Higher-order thinking Denkvaardigheden volgens Bloom (nieuwe versie) Creating Generating new ideas, products, or ways of viewing things Designing, constructing, planning, producing, inventing.   Evaluating Justifying a decision or course of action Checking, hypothesising, critiquing, experimenting, judging    Analysing Breaking information into parts to explore understandings and relationships Comparing, organising, deconstructing, interrogating, finding   Applying Using information in another familiar situation Implementing, carrying out, using, executing   Understanding Explaining ideas or concepts Interpreting, summarising, paraphrasing, classifying, explaining   Remembering Recalling information Recognising, listing, describing, retrieving, naming, finding (Based on Pohl, 2000, Learning to Think, Thinking to Learn, p. 8)  

Denkvaardigheden volgens Bloom Denkniveaus of denkstappen? Op volgorde? Is denken een individuele activiteit? Is toetsen van denken mogelijk buiten een denkcontext? © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Hoe kan de regering effectiever en efficiënter werken? Dialoog: Onthouden (herkennen, opsommen, beschrijven) Ontwerp: Hoe zorg ik voor een stoplicht in mijn dorp? Onderzoek: Hoe kan de regering effectiever en efficiënter werken? Dialoog: Marktwerking in de zorg? Verkenning: Is er een kloof tussen burger en politiek? © M. Jeliazkova, Universiteit Twente. Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Hoe te toetsen? Valideren? Verklaren? Dialoog: Ontwerp: Hoe werkt het? Onderzoek: Hoe te toetsen? Valideren? Verklaren? Dialoog: Hoe te bespreken? Met wie? Verkenning: Hoe (anders) te bekijken? Inzicht (begrijpen, uitleggen, verklaren) © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Dialoog: Onderzoek: Ontwerp: Theorie (hypothese) Product, plan Onderzoek: Theorie (hypothese) Dialoog: proces (bespreekbaar maken, zoeken naar consensus) Verkenning: nieuwe vragen Toepassen (van informatie, begrippen) © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Hoe te toetsen? Valideren? Verklaren? Dialoog: Ontwerp: Stappenplan Onderzoek: Hoe te toetsen? Valideren? Verklaren? Dialoog: netwerken in kaart brengen Verkenning: kaders (categoriseren) Analyseren (vergelijken, deconstrueren) © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Betrouwbaarheid, validiteit Dialoog: Evalueren (terugkijken, reflecteren, checken) Ontwerp: Doeltreffendheid Onderzoek: Betrouwbaarheid, validiteit Dialoog: Toelaatbaarheid Verkenning: Opportuniteit © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Creëren? © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Probleemstructurerend denken: implicaties aanpassing opdrachten link met context-concept benadering het herkennen en verkennen van bias in probleemstructurering begint bij de docent Vakoverstijgende opdrachten rond probleemoplossingen - zinvol leren © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012

Bedankt voor uw aandacht! Voor contacten, vragen en opmerkingen: m.i.jeliazkova@utwente.nl Margarita Jeliazkova Instituut ELAN (lerarenopleiding maatschappijleer) Cubicus B219, Universiteit Twente, 7500AE Enschede Tel. 053 489 4292 © M. Jeliazkova, Universiteit Twente, Docentendag Maatschappijleer, Den Haag, 10.02.2012