Sociologie t.b.v. HBOV Cees luiten

Een (andere) aanrader: Sociologie, een inleiding Mark Elchardus Pearson Education 2007 ISBN 978-90-430-1271-3

Wat kom je in dit boek tegen? Individualisme versus collectivisme Socialisatieprocessen Criminaliteit Architectuur van onze samenleving Postmodernisme Sociale controle Van brandijzer tot therapie

Wat kom je in dit boek tegen? Burgerschap De geest van het kapitalisme Kansen op democratie Vergrijzing en vergroening Het moderne gezin Georganiseerd sterven: het ziekenhuis De gulzige instelling

Ziekte Ziekte: aandoening, disfunctie Frans: maladie (male habitus, male hebere) Engels: disease Verstoort verloop van het leven Benoemd, waarneembaar, diagnosticeerbaar, behandelbaar Staat los van patiënt als persoon en los van zijn sociale rollen

Gezondheid en ziekte Visie verandert voortdurend Bredere kijk: lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk functioneren Besef wat ongezond en ziekmakend is: rol van menselijke gedrag en milieu Organisatie gezondheidszorg: van curatieve naar preventie zorg Zelf verantwoordelijk voor eigen gezondheid: leefstijl

Definities gezondheid Definitie volgens W.G.O. (1947) Gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en sociaal welzijn en niet louter de afwezigheid van ziekte of gebrek

Definities gezondheid (2) De Jong (Van Den Brinck-Tjebbens) Gezondheid is een toestand waarin de mens zodanig functioneert dat hij een socio-psycho-somatisch evenwicht ervaart en van daaruit zijn activiteiten kan ontplooien die tot behoeftenbevrediging leiden waarbij de mens in grote mate zelf verantwoorlijk gesteld wordt om gezond te blijven en/of zijn gezondheid te bevorderen

Definities gezondheid (3) Ivan Illich (filosoof) Gezondheid duidt het vermogen aan zich aan te passen aan verandering vh milieu, aan opgroeien en ouder worden, aan genezen als men door ziekte of letsel getroffen is, aan lijden en aan het rustig afwachten van de dood. Gezondheid omvat ook de toekomst, en omvat daardoor bezorgdheid en het innerlijk vermogen om daarmee te leven

Definities gezondheid (4) Kuiper (Nederlands hoogleraar) Gezondheid is een proces van menswording, dat gedragen wordt door een harmonieuze verhouding tussen de mens en zijn menselijke situatie

Definities gezondheid (5) Mc Farlane & Casledine (1985) Gezondheid is niet louter een statische toestand, maar een actieve instelling. Het is immers geen toestand maar een proces. Tijdens dit proces komt een individu tot een zeker evenwicht tussen hemzelf en zijn materiële en sociale milieu

Gezondheidsmatrix van Dunn Optimaal milieu minimaal welbevinden in optimaal milieu optimaal welbevinden in optimaal milieu Dood Optimaal welbevinden minimaal welbevinden in minimaal milieu optimaal welbevinden in minimaal milieu Minimaal milieu

Welzijn Welzijn verwijst naar reeks meer kwalitatieve, vaak immateriële menselijke realiteiten Zijn en weten Normatief begrip: de kwaliteit van het leven meten en normeren Sociale maatstaf voor levenskwaliteit Dynamische toestand van welbevinden. Maatschappelijk kansen krijgen en te baat nemen om psychische gezondheid, relaties met anderen, deelname aan samenleving, materieel menswaardig levenspeil, zingeving aan het leven,… tot ontplooiing te brengen

Rol van een zieke (Parson -1951) Tijdelijke en onwenselijke rol die de persoon Verplicht zo snel mogelijk beter te worden Verplicht medische hulp te zoeken en zich daarin coöperatief op te stellen Toestaat (of verplicht) af te zien van normale activiteiten en verantwoordelijkheden (werk, huishoudelijke taken,…) En waarbij de persoon beschouwd wordt als hulpbehoevend en niet in staat beter te worden door zijn eigen beslissing of wil.

Handicap Van Dale: 1) Belemmering, hindernis bij volbrengen van een taak of prestatie, nadeel, gebrek, 2) Nadelige positie als gevolg van een lichamelijk of geestelijk gebrek of als gevolg van invaliditeit Hand – in – cap (hand in zak) Vlaams Fonds: Een langdurig en belangrijke beperking van de kansen tot sociale integratie van een persoon tgv een aantasting van de mentale, psychische of zintuiglijke mogelijkheden

Modellen Reductionistisch of medisch model Dualistisch mensbeeld Vooral aandacht lichamelijk aspect Holistisch mens-milieu model Hulpverleningsmodellen: medisch, sociologisch, psychodynamisch, leertheorie, systeemdenken Model van Lalonde: intern milieu, extern milieu, leefstijl, gezondheids- en welzijnszorg

Model van Lalonde Intern milieu Extern milieu Gezondheid en welzijn Psychische Fysieke Sociale Spirituele Extern milieu Natuurlijke omgeving (niet levende en levende omgeving) Sociale omgeving (directe omgeving en de maatschappelijk en culturele omgeving Gezondheid en welzijn Leefstijl Individuele leefwijze = maken van keuze omtrent gezondheidsgedrag en welzijnsgedrag Gezondheids- en welzijnszorg Wettelijke bepalingen Voorlichting Voorzieningen en diensten

Indeling naar soort van hulpverlening Zelfzorg: instaan voor eigen fysieke, psychische, sociale en spirituele zorg Mantelzorg: verricht door niet-professionelen. Kenmerken: vrijwillig, kostenloos en wederkerig Professionele zorg: verricht door mensen opgeleid zijn. Kenmerken: georganiseerd, betaald, niet wederkerig (arts, maatschappelijk werker, psycholoog, …)

Indeling naar doel van hulpverlening Positieve zorg: betere leef-, woon- en werkomstandigheden bewerkstelligen (verkeersveiligheid, waterzuivering, huisvuilophaling, …) Preventieve zorg: voorkomen van ziekten en onwel zijn en/of de gevolgen van ziekte en onwel zijn minimaliseren Curatieve zorg: genezen van mensen die ziek en/of onwel zijn Palliatieve zorg: lijden verzachten van mensen die door curatieve zorg niet meer kunnen beter worden

Indeling naar plaats of setting Extramurale: zorg buiten de muren van instellingen (zorg voor bejaarde thuis, kind in pleeggezin, palliatieve thuiszorg,…) Semimurale: zorg in instelling verleend maar verblijf <24 uren (nierdialyse, dagcentrum, daghospitaal, …) Intramurale: zorg binnen muren instelling, verblijf >24 uren (operatie met opname, vluchthuis, therapeutische gemeenschap, …) Transmurale: zorg die normaal intramuraal gegeven wordt naar de thuissituatie verplaatst (thuisdialyse, zorg voor dementerende thuis, palliatieve thuiszorg, …)

Indeling naar graad van gespecialiseerd zijn Echelonnering van de zorg (echelon = sport, ladder of traptrede, ook zorglijn genoemd) 0de echelon: niet professioneel; doel= positieve en preventieve zorg; zorglijn van zelfzorg, mantelzorg, vrijwilligers,… 1ste echelon: extramuraal; professionele zorg; zorglijn= huisarts, ocmw, gezins- en bejaardenhulp 2de echelon: ambulant semimuraal; professionelen (specialisten); zorglijn van polikliniek, CGGZ, dagverblijf,…) 3de echelon: intramuraal; professionelen (grote specialisatie); zorglijn van ziekenhuizen, vluchthuis,… 4de echelon: intramurale zorg van lange duur; permanente zorg van algemene of gespecialiseerde aard; zorglijn van instellingen voor gehandicapten, revalidatiecentra, therapeutische gemeenschappen,…

Soort zorg Zelfzorg en mantelzorg Zelfzorg, mantelzorg en professionele zorg Echelon 0de echelon 1ste echelon 2de echelon 3de echelon 4de echelon Hulpver-lening Positieve en preventieve zorg Positieve zorg, preventieve zorg, curatieve zorg en palliatieve zorg Setting Extramuraal Extramuraal, ambulant, intramuraal, transmuraal Intramuraal, residentieel