Erfgoededucatie Wat wordt eigenlijk geleerd? CARLA VAN BOXTEL Centrum voor Historische Cultuur Erasmus Universiteit Rotterdam SYMPOSIUM JONGEREN EN MONUMENTEN 20 JANUARI 2011, AMSTERDAM

Leren betreft zowel het leerproces als leeruitkomsten leren betreft een relatief permanente verandering in houdingen, kennis en/of vaardigheden

Erfgoededucatie: ervaren en leren Bij erfgoededucatie wordt doorgaans het ‘ervaren’ benadrukt wat wordt ervaren? / wat kenmerkt het leerproces? wat zijn mogelijke leeropbrengsten?

Ervaren: dicht bij het verleden Inleving en beeld- vorming o.b.v. * verhaal over en afbeeldingen van mensen / situatie vroeger * exploreren authentieke objecten / gebouwen * “re-enactment”

Voorbeeld inleving Interviewer: Bij het museumbezoek heb je opgeschreven ‘medelevend’, met wie leefde je toen mee? Vera: Ja gewoon met de slaven, ook vooral de vrouwenslaven, die gewoon kinderen moesten krijgen als slaaf, dat vond ik echt erg Interviewer: Ja. Die mevrouw in het museum gebruikte jou ook als voorbeeld hè, wat vond je daarvan? Vera: Ja dat vond ik ook ja, ehm, ik dacht wel meteen aan hoe het was in die tijd. Ik denk nee nee niet zo vroeg, zo vroeg kinderen Interview met Vera na een bezoek met haar klas aan het Ninsee en het slavernij- monument in Amsterdam

Ervaren: van plaats * een plaats met andere ogen gaan beschouwen > het wordt een plaats die verwijst naar het verleden

Ervaren: van plaats * een plaats met andere ogen gaan beschouwen > het wordt een plaats die verwijst naar het verleden

Ervaren: besef van betekenis historische betekenis * maatschappelijke betekenis * persoonlijke betekenis

Historische betekenis Jongeren * gebrekkige historische (overzichts)kennis * geneigd om vanuit heden-daags referentie-kader te denken Een monument: (gebouw/landschap/herdenkingsteken) is gerelateerd aan een belangrijke periode, historische verandering, gebeurtenis, verschijnsel of persoon Om inzicht te verwerven in de historische significantie is historische kennis, aandacht voor aspecten van verandering en continuïteit en historisch contextualiseren noodzakelijk

Maatschappelijke betekenis Jongeren * Kunnen vanuit hun identiteit(en) – in ontwikkeling- verschillend reageren (betrokken- desinteresse- weerstand) Een monument: is een drager van identiteiten van groepen en naties is het resultaat van een dynamisch en sociaal proces van betekenisgeving en selectie Emotionele waardering en belevingswaarde spelen een belangrijke rol Begrijpen hoe mensen in de samenleving betekenis geven aan een monument / er identiteit aan ontlenen vraagt ook om aandacht voor meerdere perspectieven op en historisering van die betekenisgeving

Voorbeeld ja ik heb geen geloof, dus ik zou niet weten, maar ik zou wel snappen als jij heel erg gelooft in God, dat je dan dit gebouw ook, want je gaat elke zondag naar dit gebouw, dat je dan niet wil dat dit gebouw afge.. wat is het nou… neergaat. Interview met een 12-jarige leerling over het al dan niet behouden van een oude kerk.

Persoonlijke betekenis Een monument kan ook persoonlijk betekenis voor leerlingen krijgen, omdat - ze iets leren over wie ze zijn of de groep waartoe ze zichzelf rekenen - het aansluit bij of wat toevoegt aan wat ze goed/fout, mooi/lelijk, interessant vinden. Persoonlijke betekenisgeving vraagt om ruimte om betekenissen te exploreren, om reflectie en verbinding met wat wat jongeren bezighoudt, met wat zij interessant en belangrijk vinden. Ze moeten hun eigen mening kunnen geven, uitwisselen en beargumenteren. Jongeren * Zitten in een levensfase waarin ze hun identiteit aan het verkennen zijn

Samengevat Ervaringen / leerprocessen tijd: verleden als nabij ervaren plaats: andere kijk op een plaats krijgen zicht krijgen op historische betekenis zicht krijgen op maatschappelijke betekenis zicht krijgen op persoonlijke betekenis Leeruitkomsten vakspecifieke (bv. historische) kennis, inzichten en vaardigheden attitudes / competenties die belangrijk zijn i.h.k.v. burgerschapsvorming persoonlijke ontwikkeling Jongeren interesseren: * gebruik beeldvormers / mogelijkheid tot inleving * verrassende elementen * relatie met heden * ruimte voor exploreren, eigen ideeën / opvattingen * aansluiting bij thema’s die henzelf bezighouden

Besluit Voor meer informatie www.onderzoekerfgoededucatie.nl vanboxtel@eshcc.eur.nl Recent artikel: Carla van Boxtel, Pieter de Bruijn, Maria Grever, Stephan Klein en Geerte Savenije (2010). Dicht bij het verleden. Wat kunnen erfgoedlessen bijdragen aan het leren van geschiedenis? Kleio, 7, 18-23. Voor meer informatie