Doetinchem 14 juni 2012 Bert Buizert Minisymposium voor verzorgenden in verzorgingshuizen   ‘Sterven op je eigen manier’ Doetinchem 14 juni 2012 Bert Buizert

Opzet Heel even voorstellen + toelichting op STEM Introductie in omgaan met levenseinde + cases (pauze tussendoor) Afsluiting

Wat vind U belangrijk? …..als U U nú een voorstelling maakt van de laatste fase (weken / maanden) van Uw leven? Geen pijn Respect voor elkaar – zelf beslissen – Thuis blijven Mag niet te lang duren Familie om je heen (gezin) Afscheid kunnen nemen Laatste wens kunnen uitvoeren Begeleiding voor de familie (bij jongeren kinderen – zij kunnen dan ergens op terugvallen)

Wat vindt men belangrijk

Opvallende aspecten Taboe Praten en denken over de dood Weerstand op het onderwerp, vermijding, vooruitschuiven, onzekerheid etc. Praten en denken over de dood Gericht, actief, bewust, uiten, confrontatie, etc. Sociaal sterven Verbondenheid, hele systeem, zorgzaamheid, stervende centraal, empathie, etc. Regie in de laatste levensfase Regie, autonomie, geen last, (medische) maakbaarheid, etc

Sterfstijl: vertrouwenden (12%) + + vertrouwenden Bezig zijn met en praten over de dood - - Traditioneel Modern Nieuwe tijd Levenswijze

Sterfstijl: vertrouwenden (12%) leven na de dood Voor mensen in deze groep is de dood al een deel van het leven. Ze zijn minder bang en hebben al een bepaald beeld van de laatste levensfase. Ze zijn sterk gericht op het gezin, gehecht aan regels, plichtsgetrouwheid en zorgzaam. Niet erg op zichzelf gericht. Als patiënt: gevoelig voor autoriteit, niet veeleisend, tevreden met het standaardaanbod, volgzaam , R-R-R Ondersteunend: informatie in hapklare brokken, niet teveel alternatieven, aandacht voor de spiritualiteit, uitnodigend zijn.

Vertrouwenden Praten en denken: laag Regie – behoefte: betrekkelijk Sociaal sterven: redelijk helder Taboe: geen taboe

Sterfstijl: rationelen (15%) + + vertrouwenden rationelen Bezig zijn met en praten over de dood - - Traditioneel Modern Nieuwe tijd Levenswijze

Sterfstijl: rationelen (15%) control over de dood Ze zoeken de balans tussen werken en genieten. Ziek zijn en dood passen niet goed in het levensbeeld bij deze groep mensen. Ze hebben moeite met het tonen van hun kwetsbaarheid. Ze erkennen dat ze het denken over de laatste levensfase uit de weg gaan. Als patiënt: gevoelig voor autoriteit, leunen op professionele kennis en ze zijn op zoek naar zekerheden. Ondersteunend: heldere feitelijke informatie, onderbouwd met argumenten, gescheiden van gevoelens

Rationelen Regie – behoefte: hoog – in het hier en nu Praten en denken: beperkt Sociaal sterven: niet helder Taboe: behoorlijk groot taboe

Sterfstijl: socialen (33%) + + socialen vertrouwenden rationelen Bezig zijn met en praten over de dood - - Traditioneel Modern Nieuwe tijd Levenswijze

Sterfstijl: socialen (33%) bang voor de dood Zorgeloos aan de buitenkant, levend in gevestigde kaders, niet al te opvallend. Mensen maken minder eigen keuzes, maar sluiten zich graag aan bij wat gebruikelijk is in hun groep. Verwachten als het over de dood gaat, dat zaken te zijner tijd voor hen geregeld worden. Als patiënt: vasthoudend aan het leven, behoefte aan troost, verlichting, uitstellen tot het niet meer kan (medicatie), weinig initiatief, verhoogde kans op eenzaamheid Ondersteunend: kleine porties informatie, herhaal dat, benoem emoties.

Socialen Regie – behoefte: zeer laag Praten en denken: beperkt Sociaal sterven: redelijk helder Taboe: liever niet

Casus

Case 1 – Sociale Hoe kom/blijf je in contact? Dichterbij – erbij gaan zitten – aanraken op de schouder Vertrouwen Op de rand van het bed Open lichaamshouding: Naar haar toe buigen Oogcontact STEM – gebruik – zacht Benoemen wat je ziet : Wat voelde u voo …… want ik zie dat u pijn heeft Initiatief dat je wat kan betekenen voor haar Vragen of ze bang is? Proberen in te leven

Case 1 – Sociale Wat valt u op in de communicatie? Haar gezicht was vrolijker – ze glimlacht Grapjes maken Vertrouwen gewekt: Gaan zitten Haar eigen moeder benoemen Ze kijkt haar echt aan Ze spreekt de taal – amicaal Ze stelt zich gelijk op en begrijpen Ze komt nonchalant binnen Pillen – ze benoemt de mogelijkheid – zonder dat ze het overneemt – ze maakt het wat lastiger om nee te zeggen. U bent mij niet to last – ik ga het direct regelen .

Sterfstijl: pro-actieven (18%) + + pro-actieven socialen vertrouwenden rationelen Bezig zijn met en praten over de dood - - Traditioneel Modern Nieuwe tijd Levenswijze

Sterfstijl: pro-actieven (18%) leven met de dood Mensen uit deze groep kenmerken zich door een kritische houding als het gaat om de zorg in hun laatste levensfase. Voor hen is de dood geen taboe, er wordt over nagedacht en gesproken om zo de regie ook in deze fase in de hand te houden. Als patiënt: wil alles weten, mondig, goed geïnformeerd, veeleisend, zelfredzaam – afkerig van zinloos handelen Ondersteunend: inzicht geven in de alle opties, geef regie, geef kaders en verwijs naar andere informatie

Pro actieven Regie – behoefte: hoog Praten en denken: makkelijk Sociaal sterven: helder Taboe: zeer zeker geen taboe

Casus

Case 2 – Pro actieve Hoe kom/blijf je in contact? Ik schrik ervan Waarom bent u tot deze beslissing gekomen Serieus nemen: Luisteren Laten vertellen Inhoudelijk er mee – er moet van alles geregeld worden Waarom op zaterdag en waarom om 11 uur Hoe kom/blijf je in contact? Erbij gaan zitten Hoe stelt u zich dat voor? Wat verwacht u van mij Samenvatten: Als ik u goed begrijp

Case 2 – Pro actieve Wat valt u op in de communicatie? Als dit is wat u wilt, dan …. Ze gaat zitten Ze komt met alternatieven, maar ze vraagt of ze ze mag vertellen Ze laat bij het weggaan de zaak open bij de mevrouw

Sterfstijl: onbevangenen (22%) + + pro-actieven socialen vertrouwenden rationelen Bezig zijn met en praten over de dood onbevangenen - - Traditioneel Modern Nieuwe tijd Levenswijze

Sterfstijl: onbevangenen (22%) leven zonder de dood Voor deze gemiddeld jonge trendsetters is de dood niet direct een onderwerp. Zij houden van genieten en leven hun leven op een eigenzinnige manier. Als patiënt: dwarsig, grenzen zoekend, onrustig, veel vrienden willen zien, ongevoelig voor autoriteit, afstand van zorgverleners Ondersteunend: korte, concrete informatie, in het hier en nu zijn, check naar emoties (ipv er al in te duiken), accepteer dat sommige dingen onbesproken (kunnen) blijven.

Onbevangenen Regie – behoefte: gericht op hier en nu Praten en denken: zeer beperkt Sociaal sterven: onduidelijk Taboe: behoorlijk groot taboe

Casus

Case 3 – Onbevangene Hoe kom/blijf je in contact?

Case 3 – Onbevangene Wat valt u op in de communicatie?

Voor vragen - opmerkingen Bert Buizert Telefoon +316-51924150 Mail bert.buizert@stichtingstem.info Website: www.doodgewoonbespreekbaar.nl Website: www.stichtingstem.info

feitelijke zaken Observatie van jezelf en de ander gevoelszaken

feitelijke zaken Observatie van jezelf en de ander gevoelszaken

feitelijke zaken Observatie van jezelf en de ander gevoelszaken

feitelijke zaken Observatie van jezelf en de ander gevoelszaken

Observatie van jezelf en de ander inhoud relatie afspraken gevoel

Als je inhoudelijk moeilijke klus moet doen OBSERVATIE: Meer ruimte nodig om op jezelf en de ander te letten Als je observatie in de knel komt gas terugnemen AFSPRAKEN: Minder ingewikkelde afspraken willen maken GEVOEL: Doen op het moment dat het voor jou het beste is Eventuele gevoelskwesties van te voren de wereld uit helpen of accepteren dat dat nou eenmaal zo is. Afspraken maken om ergernis te voorkomen RELATIE: Eventuele relatiekwesties van te voren de wereld uit helpen of zorgen dat je ze parkeert etc. Tijdig bespreekbaar maken wanneer het goed gaat en wanneer het niet goed gaat. INHOUD: Je goed voorbereiden op wat je inhoudelijk wilt bereiken: Nagaan wat de inhoudelijke kennis van de ander is Weten wat je wilt bereiken Etc. Specialist meenemen Observatie van jezelf en de ander inhoud relatie afspraken gevoel

Als je een gevoelsmatig moeilijke klus moet doen OBSERVATIE: Meer ruimte nodig om op jezelf en de ander te letten Als je observatie in de knel komt gas terugnemen AFSPRAKEN: Minder ingewikkelde afspraken willen maken Afspraken maken om bv. ergernis te voorkomen GEVOEL: Doen op het moment dat het voor jou het beste is Voor jezelf heldere grenzen definiëren Jezelf geruststellen, het is alleen in heel bijzonder situaties van levensbelang RELATIE: Eventuele relatiekwesties van te voren de wereld uit helpen of zorgen dat je ze parkeert etc. Tijdig bespreekbaar maken wanneer het goed gaat en wanneer het niet goed gaat. INHOUD: Je goed voorbereiden op wat je inhoudelijk wilt bereiken. Geen al te ingewikkelde inhoud willen doen. Als het nodig is kan je ook met z’n tweeën gaan of een specialist meenemen Observatie van jezelf en de ander inhoud afspraken relatie gevoel

SLOT

Voor vragen - opmerkingen Bert Buizert Telefoon 06-51924150 Mail bert.buizert@stichtingstem.info Website: www.doodgewoonbespreekbaar.nl Website: www.stichtingstem.info