Religieus erfgoed in context gemeentelijk beleid religieus erfgoed Marc Berends Maastricht, 4 november 2011

Opzet presentatie Religie in Breda Gemeentelijk erfgoedbeleid Gemeentelijk beleid religieus erfgoed

Religie in Breda Religie is zeer wezenlijk in ontwikkeling van Breda Grote Kerk is de centrale plaats in de stad. 95 christelijke feestdagen waarop niet werd gewerkt (naast de zondagen) Doop, trouwen en begraven in de kerk Bedevaarten en Processies (Heilig Kruis van Breda en Heilig Sacrament van de Niervaart )

Religie in Breda Religieus erfgoed: Religieuze bebouwing

Religie in Breda Reeds vele religieuze bouwwerken gesloopt In de historische kern 12 gesloopte bouwwerken

Religie in Breda Religieus erfgoed: Religieuze bebouwing Gesloopt

Religie in Breda Een groot aantal religieuze bouwwerken zijn herbestemd In de historische kern 7 herbestemde bouwwerken

Religie in Breda Religieus erfgoed: Religieuze bebouwing in functie Gesloopt Herbestemd

Religie in Breda Religieus erfgoed: Religieuze bebouwing met enkel een religieuze functie Religieuze bebouwing met dubbele functie (religieus en niet religieus)

Religie in Breda Van de 27 religieuze bouwwerken in de historische kern resteren er nog slechts 8. Hiervan slechts 4 enkel een religieuze functie. Buiten de historische kern in 1997 sloop van: 7 kapellen 13 kerken 4 schuilkerken 6 kloosters In totaal in 1997 al 51 van circa 200 religieuze bouwwerken in Breda gesloopt. Een deel hiervan was monumentaal.

Gemeentelijk erfgoedbeleid In Breda bestaat in 1997 het beeld dat er al te veel bijzondere gebouwen zijn gesloopt Publiekelijke interesse = politieke interesse Medio 1999 opdracht gemeenteraad: zoek een middel om sturing te geven aan de keuze van parochies / het Bisdom inzake sloop / herbestemming of behoud kerkelijke functie

Gemeentelijk erfgoedbeleid Resultaat is ‘Kerkenboek’ 21 RK-kerkgebouwen in Breda Middel op de expertise van de gemeente Cultuurhistorie Ruimtelijke Ordening Vastgoed te gebruiken bij keuze tussen behoud / herbestemming / sloop

Gemeentelijk beleid (kerkenboek) Kadastrale kaart eigendom Toegelaten functie in BP Matrix ruimtelijke kwaliteit: bereikbaarheid en ligging relatie met wijk omgeving Herbestemmingsmogelijkheden Monumentaliteit: status cultuurhistorische kwaliteit architectonische kwaliteit stedenbouwkundige kwaliteit Liturgische gebruikswaarde

Gemeentelijk beleid (kerkenboek) ‘Kerkenboek’ is ingezet bij discussie over samenvoeging van parochies en behoud van kerkgebouwen in deze parochies. Heeft prima gefunctioneerd, maar……. gebouwen worden verbouwd ook kloosters en kapellen komen vrij ook niet RK-gebouwen komen vrij bestemmingsplaninfo raakt achterhaald de omgeving van de gebouwen veranderd Het kerkenboek is inmiddels niet meer bruikbaar

Gemeentelijk erfgoedbeleid In 2008 stelt gemeenteraad de erfgoedvisie ‘Erfgoed in Context’ vast Inhoud: Identiteit Vorm geven aan de Bredase identiteit: Culturele Planologie Inventarisatie Zorg voor het erfgoed Publieksbetrokkenheid

Gemeentelijk erfgoedbeleid Culturele Planologie Doel: inzet van cultuur(historie) in de ruimtelijke ontwikkeling Beoogd resultaat: behoud/ontwikkeling/versterking identiteit van Breda cultuurhistorie is inspiratie ruimtelijke ontwikkelingen cultuurhistorie is oudste laag; de basis in het rijtje verleden-heden-toekomst

Gemeentelijk erfgoedbeleid Inventarisatie Doel: uitvoering geven aan culturele planologie op basis van optimale kennis Beoogd resultaat: toename bestaande kennis erfgoed (archeologie 5%, gebouwd erfgoed 50%, historische geografie 80%) archeologisch onderzoek (bouw) historisch onderzoek cultuurhistorisch onderzoek

Gemeentelijk erfgoedbeleid Zorg voor het erfgoed Doel: creëren van kaders om het erfgoed te beschermen Beoogd resultaat: beschermen wat beschermenswaardig is (erfgoedmeetlat) monumentenstatus beschermd stads- of dorpsgezicht planologische bescherming goede ontsluiting cultuurhistorische kennis adequaat archeologisch depot gemeente is belangrijke speler bij herbestemming

Publieksbetrokkenheid Gemeentelijk erfgoedbeleid Publieksbetrokkenheid Doel: betrekken van ‘de stad’ bij het erfgoed, zowel van ‘buiten naar binnen’ als van ‘binnen naar buiten’ Beoogd resultaat: cultuurhistorische kennis in de stad ophalen kennis delen met de stad positief besef over cultuurhistorie creëren

Gemeentelijk beleid religieus erfgoed Vervolg op ‘kerkenboek’ is noodzakelijk Hierbij uitvoering geven aan ‘Erfgoed in Context’ 110 religieuze bouwwerken zijn onderzocht: beschrijving cultuurhistorie per object foto’s per object erfgoedmeetlat voor alle herbestembare objecten Resultaten: bevestiging waarde beschermde monumenten 15 ‘nieuwe’ monumentale objecten, met name wederopbouw sturingsmogelijkheid door kennis

Gemeentelijk beleid religieus erfgoed Ontwikkelpotentie Religieus erfgoed ongeveer 50% is nog niet herbestemd om proactief te handelen ontwikkelpotentie van 14 gebouwen onderzocht: perceelgrootte welke bestemmingen biedt het BP Wat is de bouwpotentie in het BP Met deze gegevens, de inventarisatie en de erfgoedmeetlatten is per gebouw een SWOTanalyse gemaakt.

Gemeentelijk beleid religieus erfgoed Naam: Doopsgezinde kerk Adres: Cimburgalaan 98 Buurt: Boeimeer Wijk: Zuid Gemeente: Breda   Denominatie: Doopsgezinde Gemeente Type: Kerk Bouwjaar: 1966 Architect: Schuch en Kramer Monumentenstatus: Geen Huidige functie: kerk voor verschillende geloofgemeenschappen Onderdeel complex: n.v.t. Bestemming Maatschappelijke doeleinden   Functie mogelijkheden Gronden zijn bestemd voor educatieve, sociaal-medische, levensbeschouwelijke en (para)medische voorzieningen. Voorzieningen ten behoeve van openbare dienstverlening en kinderopvang. Met daaraan ondergeschikt detailhandel en horeca. Het bebouwingspercentage mag maximaal 60% bedragen. Bebouwing perceel Circa 240 van de 440m2 is bebouwd. Dit komt neer op 55% en betekent dat er nauwelijks meer bijgebouwd kan worden. Erfgoedmeetlat Scoort 3,55

Gemeentelijk beleid religieus erfgoed Strenghts Weaknesses Het is een naoorlogse kerk,waarbij de liturgische ruimte in de vorm van een kerkzaal is gerealiseerd Volgens het huidige bestemmingsplan heeft het perceel de bestemming maatschappelijke doeleinden. Het is een relatief klein gebouw. Volgens het huidige bestemmingsplan mag er nauwelijks meer bijgebouwd worden, Voor de kerk is een parkeerterrein gelegen. Vrij ver van het centrum en midden in woonwijk. Het exterieur is gaaf, daardoor goed voorbeeld van kerkarchitectuur uit de tweede helft van de twintigste eeuw. Opportunities Threats Vanwege de grootte en vorm van het gebouw relatief makkelijk te herbestemmen. Door gaafheid van het gebouw slechts beperkte aanpassing in exterieur wenselijk. Verkleind wellicht mogelijkheden tot hergebruik. De kerk is gelegen aan water naast tennisbanen en aan de rand van het park. Door de ligging wellicht geschikt voor een wijkgerichte recreatieve invulling. Streng bestemmingsplan, verkleint mogelijkheden. Bijvoorbeeld omdat er geen commerciële functies in het gebouw gerealiseerd kunnen worden en omdat de herbestemming binnen de muren van het gebouw plaats zal moeten vinden. Door ligging en ‘slechte’ bereikbaarheid niet aantrekkelijk voor investeerders