Lezing/debat Richtlijnontwikkeling Suicidaliteit Paul Wisman en Ad Kerkhof Waarom een lezing/debat? Waarom suicidaliteit? Waarom een richtlijn? Waarom NedKAD? Waarom hier en nu?

Stelling 1 (welke spreekt u het meest aan?) 1. Suicidaliteit en depressie zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden Suicidaliteit is een aparte entiteit die vaak samenvalt met depressie maar vaak ook niet Suicidaliteit covarieert met depressie, maar is een aparte persoonlijkheidsdimensie

Stelling 2: Nederland heeft dringend behoefte aan een multidisciplinaire richtlijn suicidaliteit Ja, omdat het nu vaak zo’n zooitje is Nee, omdat de GGz al voldoende doet wat in haar vermogen ligt Ja, maar dringend is overdreven; veel gebeurt al volgens lokale richtlijnen Belangrijkste is de noodzaak neer te zetten van richtlijnen (Waarom? Omdat het nu vaak een zooitje is: voorbeelden: -opvang ziekenhuizen - non-suicidecontracten - etc.

Uitgangspunten -Voorkomen is beter dan genezen -Richten op specifieke onderdelen van het fenomeen suicidaliteit -Primair : opvoeden van de bevolking? -Secundair: gerichte programma’s op risicogroepen -Expliciet maken van veel dat al impliciet gebeurt, -Maar ook van veel dat nu impliciet niet gebeurt Ik zou niet ingaan op preventie, maar focussen op de richtlijnen in de praktijk van de behandeling. Vanwege de tijd. Ook expliciet maken van wat al impliciet gebeurt, maar ook blootleggen wat nu impliciet niet gebeurt !!!! Dit zijn zaken die door een werkgrpep uitgewerkt moeten worden

Uitgaan van beschikbare kennis en ervaring: Bronnen: -Epidemiologie -Psychologie -Klinische praktijk -Bestaande (deel)richtlijnen uit binnen- en buitenland Over epidemiologie zou ik niets zeggen. Tijdgebrek

Epidemiologie van suicidaliteit -Erg veel is al bekend -In ieder goed textboek na te kijken -Voldoende kennis aanwezig om mee aan de slag te gaan

Psychologie van suicidaliteit Concept van de langdurige kwetsbaarheid Welke consequenties voor richtlijnen volgen hieruit? Concept van de langdurige kwetsbaarheid: OK (zal ik daar op ingaan?) en consequenties voor de praktijk Dit concept is nog onvldoende common knowledge; lijkt mij goed om hier kort toe te lichten

Langdurige kwetsbaarheid Suicidaliteit is een terugkerend fenomeen Van alle mensen die door suïcide om het leven komen heeft meer dan de helft al eerder een suïcidepoging ondernomen Van alle mensen die suïcidepogingen ondernemen heeft meer dan de helft al eerder een suïcidepoging ondernomen

Langdurige kwetsbaarheid Van alle suïcidepogers recidiveert minstens 40% Van alle suïcidepogers komt 10% door suïcide om het leven Veel suïcides en suïcidepogingen vinden plaats na afloop van een klinische behandeling

Langdurige kwetsbaarheid Suicidaliteit is een latent aanwezig blijvende kwetsbaarheid Suicidaliteit als een herpes virus (metafoor) Suicidaliteit is een persoonskenmerk Suicidaliteit co-varieert met psychische aandoeningen

Langdurige kwetsbaarheid: Ahrens en Linden (1996): Is there a suicidality syndrome independent of specific major psychiatric disorder? Zelfde set van predictoren onderscheidt suïcidale patiënten zowel binnen de groep depressieve patiënten als binnen de groep schizofrene patiënten (1920, 2383) Acta Psych. Scand. 1996, 94, 79-86

Langdurige kwetsbaarheid Ahrens en Linden: Common pattern: increased worrying or rumination, hopelessness, social withdrawal, and lack of activity Suicidality should be seen as a phenomenon independent of any specific psychiatric disorder

Langdurige kwetsbaarheid Een persoonlijkheidskenmerk / levenshouding die er voor zorgt dat teleurstellingen snel leiden tot hopeloosheid en overgegeneraliseerde toekomstperspectieven In combinatie met impulsiviteit en het verlangen dat de psychische pijn nu moet stoppen Zelfbeeld voortdurend bedreigd

Langdurige kwetsbaarheid Neurotische omgang met het leven Angstig, somber, onzeker wereldbeeld Perfectionisme en faalangst Dichotoom denken (overgeneraliseren) Rumineren en piekeren Slapeloosheid en hopeloosheid Gebrekkige probleemoplossingstrategieën Krenkbaar zelfbeeld

Langdurige kwetsbaarheid Covarieert met psychische aandoeningen Maar is niet alleen maar een symptoom Langdurige persoonlijkheidsdimensie Niet genezen als depressie opklaart Niet genezen bij ontslag uit de kliniek Kan terugkomen bij teleurstellingen Hoog bij volgende depressieve episode

Implicaties voor beleid en hulpverlening: Herhaalde taxatie van de sterkte van het suïcidale verlangen: in samenspraak Betrekken van familieleden Continuïteit van zorg Voorbereiden op terugval Hulpverlening specifiek gericht op suicidaliteit Cognitief-motivationele benadering van wanhoop Ook gericht op suïcidale gepieker over toekomst Bespreekbaarheid langdurige kwetsbaarheid Belangenbehartiging: realistische toekomst

Klinische ervaring: stelling 3 Iedere casus is er een teveel 2. Iedere casus was in principe te voorkomen geweest 3. Van iedere casus leren we

Casus mw Z. 43 jaar, gehuwd, 2 kk, verpleegkundige Feb 2004 3de recidief depressie Moeilijk instelbaar op medicatie Sterke suicidale uitingen in beginfase Dringende vraag om ambulante behandeling April 2004 bijna volledige remissie Mei 2004 suicide Op deze plaats is het wellicht goed om ter illustratie kort een geval uit de praktijk te schetsen ( ik heb wel een geschikte casus in mijn hoofd daartoe)

Richtlijnen van hier en elders Systematisch onderzoek van suicidaliteit: in samenspraak Continuiteit van zorg Betrekken familieleden / partners Expliciete behandeling van suicidaliteit Deskundigheidseisen Koppeling preventie – zorg – preventie Momenteel wordt een ontwikkelingstraject in gang gezet voor de multidisciplinaire richtlijnen in Nederland. Zolang niet afgerond APA richtlijnen gebruiken. In vervolg op mijn voruige mail: we moeten tijdens ons praatje niet vergeten melding te maken van de richtlijnen voor de behandeling van suicidale patienten zoals ze op de website van het NEDKAD staan. Mischien nog even aandacht voor de veranderingen die de Inspectie invoert: meer appel op deskundigheid en naleving richtlijnen. Conclusie: Hard nodig, beschermt patienten, beschermt hulpverleners, goed voor patientveiligheid Op dit moment goed om ierts te vertellen over bestaande richtlijnen; kunnen we ze naadloos overnemen of moeten ze grondig herzien worden voor de nederlandse situatie; hoe is de kwaliteit van die richtlijne, zijn ze geimplementeerd en hebben ze hun effecftiviteit bewezen? Etc

Stelling 4 1.Ik blijf met aandacht volgen hoe de nieuwe richtlijn suicidaliteit tot stand gaat komen 2.Het onderwerp suicidaliteit geniet mijn onverdeelde professionele belangstelling 3.Ik laat bij deze weten dat ik bereid ben om te participeren in een werkgroep die de realisatie van een dergelijke richtlijn beoogt