FOCUS 1e Tussenstand Plenair overleg 10 april 2008

Agenda voor vandaag Bestanden: geleverd en gebruikt SUBI+-methode: toelichting 1e selectie: uitkomsten op hoofdlijnen De website: sight-seeing tour Spelregels beoordeling, tips & trucs Verder verloop project Bestuurdersconferentie? Nieuws? Aanverwante zaken

Deelname, bestanden & dekking Deel I Deelname, bestanden & dekking

Deelname aan FOCUS Veel gemeenten nemen deel en hebben de gevraagde bestanden op tijd aangeleverd! In de 1e ronde zijn de volgende gemeenten niet meegenomen: Alkmaar en Enschede hebben nog geen bestanden geleverd Dordrecht en Zwolle konden niet meer mee in de 1e ronde Haarlem heeft een te afwijkend HBB. Wordt aan gewerkt

FOCUS: 2e ronde analyses Op 15 april zal een tweede analyseronde worden uitgevoerd Dordrecht, Haarlem en Zwolle worden meegenomen Alkmaar en Enschede ook indien de bestanden uiterlijk 14 april binnen zijn. Aansluitend ook GIS-analyse RIVM 5

Aanlevering bestanden Een volledige SIKB export van het statusbepalend G-BIS systeem. Geografie Adresgegevens Statusgegevens Koppeling met het HBB Het HBB bestand (Access of Excel). Tabellen: Bio_bedr, Bio_loc, Bio_clus, Bio_bron en Bio_ubi Gebruikt voor SUBI+ analyse Aanvullende koppeling met G-Bis 6

De Historisch Bodembestanden (HBB’s) De SUBI+ analyse is gebaseerd op gegevens uit de HBB’s Lijst potentiële spoedlocaties gericht op de bron Indicatoren HBB: aantal Hinderwetvergunningen, startjaren. Kennis historische productieprocessen is verwerkt in SUBI+ Dekking en wijze van samenstellen HBB heeft dus invloed op de uitkomsten van individuele gemeenten Algemeen: totaalbeeld van alle gemeenten is dusdanig dat eventuele afwijkingen geen invloed hebben op totaal resultaat van de spoedselectie 7

Dekking HBB’s Omvang in aantallen Veld soort: waar is de vermelding op gebaseerd? Clusters met 1 Hinderwet Startjaren, overzicht jaren van eerste vermeldingen HW’s naar periode, verdeling van de dekking Nadere telling, afgezet tegen indexcijfers Top 10 meest voorkomende UBI’s Top 10 UBI’s per gemeente 8

Aantal locaties in G-Bis Standaardlevering SIKB Globis Almelo (oracle dump Bis4all) 5221 Amersfoort 1197 Amsterdam 2096 Arnhem (Bis4all) 3791 Breda 8906 DCMR 2702 Delft 2232 Den Bosch 2881 Deventer (Bis4all) 6814 Eindhoven (Nazca) 4847 Emmen (Bis4all) 5292 Gemeente Groningen 2786 Gemeente Utrecht 3878 Heerlen 2524 Helmond 3802 Hengelo (Bis4all) 1902 Leeuwarden (Bis4all) 718 Leiden 4756 Maastricht 1200 Nijmegen 1857 Rotterdam 10387 Schiedam 879 's-Gravenhage (tabellen Bis4all) 13132 Sittard-Geleen (Strabis) 4969 Tilburg (Bis4all) 17698 Zaanstad 4879

G-Bis, opvallende zaken Het verschil in aantal locaties. Eén derde van de gemeenten heeft geen koppeling met het HBB in de SIKB export. In de meeste gevallen is de koppeling uit HBB gebruikt. Geografische gegevens in SIKB: Bij 5 gemeenten geen enkele locatie Bij 8 gemeenten minder dan 40% van de locaties Bij 5 gemeenten geen adressen aanwezig (Amsterdam, Arnhem, Deventer, Emmen, Den Haag), laatste 4 hebben Bis4all. Bij 5 gemeenten is het vervolg (vervolg_wbb) voor meer dan 80% niet gevuld. (Almelo, Arnhem, Deventer, Hengelo, Tilburg) (allen Bis4all) Bij 10 gemeenten is de status(eut_totaal) voor meer dan 25 % niet gevuld, daarvan zitten 4 gemeenten boven de 60% en 2 gemeenten hebben helemaal geen.

Deel II De SUBI+-methode

Selectiemethode: SUBI+ Doel: selectie van de meest waarschijnlijke potentiële spoedlocaties 100% dekkingsgraad: alleen als je alles onderzoekt! Uitgangspunten FOCUS: 70-80% van de daadwerkelijke spoedlocaties zitten in de selectie De omvang van de selectie moet te onderzoeken zijn voor 2015

Informatie in database is niet homogeen SUBI+ benzine-service-stations chemische wasserijen

Welke informatie in HBB beschikbaar Broninformatie: (HW, KvK, BSB, WM, etc) Aantal vergunningen op een locatie Jaar vergunning verlening Met behulp van deze informatie criteria formuleren voor ‘spoed’

‘Spoed’: typen spoedverontreinigingen Immobiele verontreiniging in de bovengrond, waardoor bij bepaalde vormen van bodemgebruik risico’s kunnen ontstaan Een mobiele verontreiniging in het grondwater met een omvang van minimaal 6.000m3 Drijflaag met een oppervlakte van minimaal 25m2 die mogelijk tot hinder op een naastliggend perceel kan leiden Een verontreiniging in de vorm van een zaklaag

Spoedgroepen ID Spoedgroep 1 AARDOLIEWINNING EN -CHEMIE 2 ASBESTVERWERKENDE INDUSTRIE 3 BESTRIJDINGSMIDDELENFABRIEKEN 4 GRAFISCHE INDUSTRIE 5 HOUTCONSERVERING 6 METAALOPPERVLAKTEBEHANDELING 7 OPSLAG VLOEIBARE BRANDSTOFFEN 8 OVERIGE BEDRIJVEN 9 OVERIGE CHEMISCHE INDUSTRIE 10 SCHEEPSBOUW 11 STEENKOLENWINNING EN CARBOCHEMIE 12 STORTPLAATSEN 13 TEXTIELREINIGING EN -VEREDELING 14 VERF- EN DRUKINKTINDUSTRIE

‘Spoed’: typen spoedverontreinigingen 14 spoedgroepen 47 subspoedgroepen i.v.m. differentiatie activiteiten en voor meer herkenning Vanuit de (sub)spoedgroepen zijn 479 UBI-codes geselecteerd Per subspoedgroep zijn criteria opgesteld voor wel/niet spoed

Voorbeeld van subgroepen Metaaloppervlaktebehandeling Subgroep Metaaloppervlaktebehandelingsbedrijven Metaal- en machine-industrie Kantoormachine- en computerindustrie Elektrische apparaten en machinefabrieken Auto-industrie Autospuiterijen en –plaatwerkerijen Spoor- en tramwegmaterieelindustrie Vliegtuigbouwindustrie Rijwielindustrie

Voorbeeld van UBI-codes binnen een subgroep Omschrijving Subspoedgroep 5050 benzineservicestation Benzineservicestations 50511 benzinepompinstallatie 50512 dieselpompinstallatie 526335 brandstoffendetailhandel (vloeibaar) 631241 dieseltank (ondergronds) 631246 benzinetank (ondergronds) Voorbeeld samenstellen PRISMA en FOCUS-lijst

Voorbeeld criteria Subgroep Criteria kolenmijnbouw Alleen locaties uit de provincie Limburg zijn geselecteerd als potentiële spoedlocatie gasfabrieken Er is minimaal een Hinderwetvergunning van voor 1970 verleend aan de locatie voor 'gasfabriek' metaaloppervlakte-behandelingsbedrijven Alle locaties in deze groep met minimaal 1 Hinderwetvergunning zijn geselecteerd als potentiële spoedlocatie metaal- en machine-industrie Er zijn minimaal 5 Hinderwetvergunningen voor 'metaal- en machine-industrie' verleend OF Er zijn minimaal 3 Hinderwetvergunningen verleend waarvan 1 van na 1950 benzineservicestations Er zijn 3 of meer Hinderwetvergunningen verleend na 1955 voor 'benzineservicestations' Zie www.spoedlocaties.nl voor een uitgebreide toelichting

Kanttekeningen SUBI+ Opbouw en dekking HBB hebben invloed op resultaat Clustering (versnippering locaties) Beperkte inventarisatie (geen huidige bedrijven, niet alle archieven) Heel uitgebreid (veel oude vergunningen) UBI-toekenning (wel of niet op de lijst van 479) Ondanks specifieke criteria blijft het een selectiemethode en geen maatwerk

Kalibratie SUBI+ Unieke’ gevallen niet bepalend laten zijn voor een hele groep Terugkoppeling toegevoegde locaties met de methode SUBI+ Zijn het er veel? Valt er een lijn in te ontdekken? Ervaringcijfers moeten wel gebaseerd zijn op spoedeisendheid BIS-gegevens niet zondermeer bruikbaar Voorbeeld Drenthe Blijft het uitvoerbaar (voor 2015)? Effecten aanpassen criteria

De uitkomsten van de eerste selectie Deel III De uitkomsten van de eerste selectie

Eerste resultaten SUBI+ Werkvoorraad 2004: 88.852 locaties SUBI-methodiek: 20.176 locaties SUBI+: 7.964 locaties Geen SUBI wel SUBI+: 2.406 locaties 28% van de SUBI’s in SUBI+ 30%van SUBI+ is geen SUBI

Koppeling met het G-Bis 72% van SUBI+ heeft een koppeling met het G-BIS Veel onderzoek uitgevoerd 1 locatielijst Vervolg_Wbb: Onbekend: 3630 HO uitvoeren: 1024 OO uitvoeren: 847 NO uitvoeren: 566 Saneren: 635 Voldoende gesaneerd: 342 Voldoende onderzocht: 920

Overzicht: wat valt op (1) Geringe aantal locaties stad Utrecht Afwijkend HBB? Al veel onderzocht (88% van SUBI+, waarvan 77% al ‘klaar’! Best grote verschillen in reductie SUBI+ t.o.v. SUBI Laagste reductie Zaanstad: 43% Hoogste reductie Emmen: 74% Emmen: Grote werkvoorraad in 2004 door luchtfoto-onderzoek en NAM-locaties SUBI+ brengt 400 (!) benzineservicestations in mindering (groot buitengebied/boeren met dieselpomp?)

Overzicht: wat valt op (2) Den Haag, Zaanstad, Schiedam, Helmond, Utrecht (te) weinig benzineservicestations Den Haag en Zaanstad (?) al gerepareerd bij HO Kenmerkende industrieën: Tilburg en Leiden veel textiel en relatief veel uitval op textielververijen (oude 19e eeuwse locaties) Hengelo veel metaal (Stork, Heemaf) en stortplaatsen (HCH) Heerlen grootste in mijnbouw, maar wel te groot (103 locaties)

Spoedlocaties uit G-BIS 381 locaties in SUBI+ (zijn niet toegevoegd) Beschikte locaties: “ernstig, spoedeisend, risico's wegnemen en uiteindelijk saneren voor 2015” (73 stuks) Niet beschikte locaties met conclusie: “ernstig, spoedeisend, risico's wegnemen en uiteindelijk saneren voor 2015” (51 stuks) Locaties met conclusie: “potentieel spoedeisend” (827 stuks) Met name:Amsterdam, Den Bosch, Stad Groningen, Heerlen, Leiden Locaties waarin het veld “risico”is gevuld met: humaan, ecologisch of verspreiding (679 stuks) Voorbeeld:18 beschikte locaties met HBB-koppeling, maar geen SUBI+

Rondleiding door de website Deel IV Rondleiding door de website

Spelregels, trucs & tips Deel V Spelregels, trucs & tips

Waarom zijn spelregels nodig? Om grote onderlinge verschillen te voorkomen Ergens uit te komen op de GGD De discussie vooraf te voeren in plaats van achteraf Achteraf is zonde van de tijd die is besteed Vergelijkbare resultaten geven kans op kennisvermeerdering en –uitwisseling… .. Mogelijkheden voor gezamenlijk vervolg

Waarom zijn spelregels nodig? Provincie Spoed1 Af Toegevoegd Spoed2 % Niet-spoed Nieuw Drenthe 356 65 19 310 87% Flevoland 231 74 8 165 71% Fryslân 417 72 1.671 27 2.043 490% Gelderland 1.606 149 56 144 1.662 103% Groningen 344 154 54 244 Limburg 1.072 123 33 990 92% N-Brabant 2.003 253 643 40 2.433 121% N-Holland 793 167 300 1.270 160% Overijssel 565 206 88 174 621 110% Utrecht 697 122 46 21 642 Z-Holland 1.492 100% Zeeland 449 159 42 406 90% Totaal 10.025 1.544 2.930 867 12.278 122% Waarom zijn spelregels nodig?

Toevoegen van locaties aan de lijst (1) Alleen met een individuele motivatie Uit HO gebleken potentieel spoed, want: >25.000 liter opslag Gebruik oplosmiddelen, ontvetters Andere reden voor SUBI+ Zie bijlage protocol HO Uit bodemonderzoek gebleken potentieel spoed, want: Grote grondwaterverontreiniging Drijflaag Sterke overschrijding i-waarde Nog geen onderzoek, maar: Wel vermoeden dat locatie een SUBI+-locatie is Duidelijk beargumenteren

Voorbeelden Betreft CETABEVER. Deze locatie staat erg onvolledig in het HBB, waardoor de locatie niet als spoedlocatie uit de PRISMA-selectie naar voren is gekomen. Metaaloppervlaktebehandeling middels ontvetten Meer dan 6.000 m3 grondwater verontreinigd met VOCL boven interventiewaarde Betreft vml. houtconservering. Impregneerbaden aanwezig geweest. In de enquête van de Economisch Technologische Dienst uit 1966 staat 'N.V. De Cirkel' ook vermeld als fabrikant van stalen meubels met 200-500 werknemers. Toegevoegd vanwege de omvang van de activiteit Van 1965 tot 1995 metaalwarenindustrie op 1 vergunning. Dat is 30 jaar. Bedrijf had wel flinke omvang en kans op ontvetting. Gezien de verontreinigingscontour zoals ingetekend in het BIS is meer dan 6000m3 sterk verontreinigd en is op basis van het uitgevoerde nader onderzoek de locatie aan te merken als spoedlocatie. Gevoelsmatig geselecteerd. Zie ook Prior van Milstraat 107-115 34

Toevoegen van locaties aan de lijst (2) Locaties beschikt als spoed Humaan Ecologie Verspreiding Locaties urgent, 0-4 jaar En aangeven wat het probleem is (grote verspreiding, bijv.) Gegevens aanvullen

Niet toevoegen aan de lijst Geen groepsselecties SUBI alleen is geen reden Ligging in bepaald gebied alleen geen reden Alleen > i-waarde of t-waarde Er moet echt sprake zijn van (potentieel) spoed Beschikt spoed dynamiek/pro forma Alleen Humaan, Ecologie, Verspreiding Vakinhoudelijk oordeel is nodig, experts

Voorbeelden Nog onvoldoende inzicht in risicoaspecten Onderzoeken geven aanleiding tot bepaling omvang ernst / risico (>t-waarde) Potentieel spoed vanwege drinkwaterbeschermingsgebied (geen aanleiding spoed uit onderzoek) 37

Wegstrepen Voldoende gesaneerd Onderzocht: In ieder geval geen spoed meer (ook al is het deels) Beoordeel oude saneringen wel (grondwater, volledig) Onderzocht: HO geen oplosmiddelen < 25.000 liter alleen kleinschalige activiteiten e.d. Bodemonderzoek Geen indicatie van spoed Status “voldoende onderzocht” Was onderzoek gericht op spoed en volledig? Verkennend onderzoek op chemische wasserij voldoende?

Voorbeelden De Klinker BV, 20 m3 og dieseltank gereinigd en verwijderd op 19-08-1998, kleine verontreiniging aangetroffen + verwijderd, cert.nr.: Y781. Goed gesaneerd. Geen aanwijzingen voor een ondergrondse benzinetank. Verkeerd ingevoerd vanuit de Historie. Grondverontr met Zn en Cu volledig tot onder s afgeperkt: alleen tpv boring 11 verontr boven i (enkele kuubs): geen ernstig geval van bvo of spoed 39

Voorbeelden UBI-omschrijving is chemische wasserij zijn. Tijdens vo in 2001 specifiek gekeken naar oplosmiddelen in het grondwater: niet aangetroffen. Geen spoed. Betreft gasreduceerstation (tevens in het verleden). Er heeft geen houtconservering plaatsgevonden. Voldoende gesaneerd c.q. risicobron niet (meer) aanwezig 40

Voorbeelden Voormalige gasfabriek. Eerste onderzoek op deze locatie dateert uit 1981. Is de status nog altijd urgent? Moet er nog gesaneerd worden? De gasfabriek is in de jaren 60 gesloten. Eind jaren 80 is het terrein gesaneerd. Dit is niet goed gegaan, de restverontreiniging wordt nu gemonitord. Gegevens over omvang van de restverontreiniging ontbreken bij de gemeente. 41

Tips & Trucs Werk met selecties via zoekfunctie, gelijk oordeel Begin met ‘Spoed G-Bis’, gevoel voor spoed Textielreiniging en –ververijen Let op: zonder info niet wegstrepen Let op: zeer hoge doorstroom, dus onderzoek zonder vervolg goed bekijken of het voldoende was Opslag vloeibare brandstoffen 1985-2000 in bedrijf, geen onderzoek? Koppeling wel goed? Erg veel en bij HO kan snelle slag worden gemaakt Hout en metaal levert veel uitval op Gasfabrieken, kolenmijnen en asbest nadere info

Deel VI Hoe nu verder?

Verdere uitvoering Begin volgende week tweede keer selectie Dan bestanden naar RIVM (+PRISMA-uitkomst) Gemeenten aan het beoordelen Wij verwerken alles wat er nu is + RIVM-GIS in een analyse/notitie voor de bestuurdersconferentie 1e concept voor 1 mei klaar Aangepaste versie op 7 mei klaar 21 mei bestuurdersconferentie 19 mei laatste dag van de beoordeling 29 mei tweede bijeenkomst, bespreken uitkomsten