Een kwestie van meesterschap? Gelijke onderwijskansen Jacques Rancière (1940)

Overzicht  1. De structurerende fictie van de ongelijkheid van intelligenties: Onderzoek en praktijk in termen van theorie en methode  Theorie: verhouding onderzoek-praktijk  Methode/didactiek: verhouding leerkracht-leerling  2: De structurerende fictie van de gelijkheid van intelligenties: Onderzoek en praktijk in termen van meesterschap  De onwetende meester  De onwetende onderzoeker

Gelijkheid als toekomstige toestand impliceert de assumptie van ongelijkheid  Onderzoek naar gelijke onderwijskansen  vb. Nicaise: Meritocratie (gelijke startkansen) versus egalitarisme (gelijke outcomes)  Onderscheid theorie (toegang tot kennis) / praktijk (handelen op basis van kennis of onderzoek)  Gelijkheid als doel of toekomstige toestand beschouwen impliceert dat men aanneemt dat er een kloof bestaat tussen: Wetenden (competenten) en onwetenden (oncompetenten) Mensen die lawaai maken (phonè) en mensen die spreken (logos) Zij die leven in illusie (ideologie) en zij die toegang hebben tot kennis (wetenschap) (Zowel in onderzoek als praktijk)

Assumptie van ongelijke intelligenties als structurerende fictie van de pedagogiek  De kunst van de pedagoog is de kunst van het indelen van de wereld in Wetenden (competenten) en onwetenden (oncompetenten) Mensen die lawaai maken (phonè) en mensen die spreken (logos) Zij die leven in illusie (ideologie) en zij die toegang hebben tot kennis (wetenschap)  De pedagoog handelt vanuit een fictie, nl. de assumptie van ongelijkheid van intelligenties => uitleg/didactiek

Wat is een assumptie?... je rappelle qu’elle est toujours présentée comme une opinion, opinion qu’on peut traduire autrement, axiome est plus noble mais cela revient au même, c’est quelque chose qu’on ne sait pas mais qu’on décide de mettre en application : on décide de faire comme si c’était opérant et pour cela il faut décider et faire comme si c’était opérant.“ (Rancière, 2007) Gelijkheid is, net zoals ongelijkheid, een assumpties, een fictie, een opinion waarnaar men handelt (i.p.v. een toestand) Vertrekken vanuit een assumptie (opinion) wil zeggen: - niet te funderen in kennistheorie - haar waarheid ligt in haar praktisch verificatie - bepaalde houding, een manier van doen, doen ‘alsof’... - de assumptie van waaruit men vertrekt produceert haar eigen effect

Assumptie van ongelijke intelligenties als structurerende fictie van de pedagogiek Onderwijspraktijk (analoge beweging in onderzoek) De methode van de uitleg: “Iets uitleggen aan iemand betekent immers vooreerst dat men hem/haar uitlegt dat hij/zij het niet kan begrijpen zonder die uitleg. Het betekent dat men vertrekt van de assumptie dat de leerling, wegens diens inferieure intelligentie, de te verwerken leerstof niet alleen kan verwerken. Zonder de uitleg van de meester blijft de te onderwijzen leerstof opaac of ondoorgrondbaar. De leerstof leent zich niet tot begrip door de inferieure intelligentie van de leerling” “Progressieve” didactische methoden De leerkracht heeft inzicht in de af te leggen weg (vb. Eindtermen, eindcompetenties (hindernissenparcours) Uitgaan van ongelijkheid produceert ongelijkheid (afstomping)

De assumptie van gelijke intelligentie als structurerende fictie van meesterschap  Rancière: “Gelijkheid is niet het doel, maar de eerste assumptie van waaruit men vertrekt”  De figuur van de onwetende MEESTER Meesterschap is verbonden met  Onwetendheid in de zin van... het eigen weten buiten spel zetten... een weigering, wil of een beslissing (on décide de faire comme si)... een niet willen weten van ongelijkheid  Dissensus, zelftransformatie  Steeds een zaak van individuen

De assumptie van gelijke intelligentie als structurerende fictie van meesterschap  Indien emancipatie steeds verbonden is met een individuele wil/beslissing om te vertrekken vanuit de assumptie van gelijkheid, dan is onderwijsgelijkheid geen kwestie van beleid, nog van didactische methoden, maar van individuele leerkrachten die uitgaan van de assumptie van gelijkheid

Onderzoeksvragen  Hoe toont zich handelen naar de assumptie van ongelijkheid vandaag in de school?  Hoe toont zich handelen naar de assumptie van gelijkheid (meesterschap) vandaag in de school?

Onderzoeksopzet  Poétique du savoir (Rancière) als empirisch pedagogisch onderzoek dat vertrekt vanuit de assumptie van gelijkheid => empirisch: vragen nr. feitelijkheid => pedagogisch/vormend: scriptie als verhaal/getuigenis i.p.v. wetenschappelijk opgebouwde argumentatie