HOOFDPIJN

Oorzaken Hoofdpijn Goedaardige oorzaken (migraine, spanningshoofdpijn etc) Hoofdpijn secundair aan een neurologische aandoening (tumor, vaatlijden, ontsteking)

Oorzaken Hoofdpijn ANAMNESE ONDERZOEK

Hoofdpijnvormen Migraine (Spier)spanningshoofdpijn Cluster hoofdpijn Medicatie afhankelijke hoofdpijn

MIGRAINE Begin: vaak aura (oogsymptomen, en/of neurologische uitvalsverschijnselen) Gevolgd door bonzende hoofdpijn (eenzijdig) Gepaard gaande met misselijkheid en braken en overgevoeligheid voor licht en geluid.

Migraine voorkomen CANADA man 7-10% vrouw 22-23% beide 15-17% USA UK man 4% vrouw 11% beide 8% NEDERLAND man 6.0% vrouw 14.2% beide 10.3% DENEMARKEN man 8-12% vrouw 24-25% beide 16-18% NOORWEGEN man 5% vrouw 14% beide 12% JAPAN beide 6% HONG KONG beide 1.5% ETHIOPIE beide 3% DUITSLAND man 22% vrouw 32% beide 28% FRANKRIJK man 6% vrouw 18% SAUDIE ARABIE

Voorkomen van migraine

Visueel aura

Migraine ‘Trigger-Factoren’ Chocolade Kaas Alcohol Orale anticonceptiva Cafeïne Menstruatie Tandpijn Angst Emoties Depressie Shock Opwinding Stress Reizen Moeheid Inspanning Roken Honger Slaap Sex Weer Hoogte Heet bad Geuren Geluid Schittering Voeding Hormonaal Externe stimuli Fysieke belasting Emotionele

Het klinische beeld

Migraine: Werkingsmechanisme Bron van de pijn: intracraniële extracerebrale bloedvaten Cortex Vasodilatatie Centrale sensibilisatie Neurogene ontstekingsreactie Transmissie pijnsignalen

Angst voor iets ergs

Alarmsignalen anamnese Zogenaamde "eerste of ergste hoofdpijn" Abrupt begonnen ernstige hoofdpijn of kort bestaande klachten Verandering in bekend patroon Nieuwe hoofdpijn bij oudere patiënten (debuut boven de 40) Progressieve hoofdpijn Geen reactie op medicatie Overmatig gebruik van alcohol of geneesmiddelen

Blijvende verschijnselen Alarmsignalen aura Acuut ontstaan Langer dan 60 minuten Altijd dezelfde kant Blijvende verschijnselen Eerste aanval Geen hoofdpijn erna

Alarmsignalen lichamelijk onderzoek Koorts, hypertensie Oog/KNO/kaak-verschijnselen Nekstijfheid of andere neurologische afwijkingen

Behandeling: toen…

Behandeling Geruststelling, uitleg en voorlichting Conservatieve behandeling Medicamenten - aanval - profylaxe Follow-up met hoofdpijndagboekje

Conservatieve behandelingsmethoden Adviezen leefregels en dieet Herkennen en vermijden triggerfactoren Medicatie en intoxicatie analyse Cafeïne analyse Ontspanningstechnieken

Medicijnen bij migraine: aanval Niet-specifieke middelen: - anti-emeticum plus analgeticum - NSAID’s (brufen/diclofenac) Specifieke middelen: - triptanen: verschillende toedieningsvormen

Medicijnen bij migraine: ter voorkoming Bij 2-4 aanvallen per maand - natriumvalproaat (depakine) - bètablokker (propranolol) Topamax

7 Triptanen tablet, subcut, neusspray, supp sumatriptan 1991 (smelt)tablet tablet sumatriptan 1991 zolmitriptan 1997 naratriptan 1997 rizatriptan 1998 almotriptan 2001 eletriptan 2001 frovatriptan ?

Triptanen Selectieve agonisten voor de 5-HT1B/1D receptoren Vasoconstrictie meningeale vaten Remming perivasculaire ontsteking Remming pijntransmissie (bij passage BH barrière)

Bijwerkingen triptanen Misselijkheid Duizeligheid Slaperigheid Vermoeidheid Hoofdpijn Braken Pijn op de borst Tintelend gevoel Geen relevante verschillen tussen triptanen Globaal 20-40% milde voorbijgaande klachten Bijwerkingen zelden reden tot staken (< 5%) Groot verschil met ergotamines (11% bijwerkingen, ergotisme, medicatie afhankelijke hoofdpijn)

Spanningshoofdpijn

‘Band om het hoofd’, ‘helm op het hoofd’ Hoofdpijn is mild tot matig van intensiteit Geen belemmering van dagelijkse activiteiten

Ontspanningsoefeningen Zonder medicijnen Mensendieck Ontspanningsoefeningen Fysiotherapie Yoga Acupunctuur

Met medicijnen Pijnstillers (pas op voor medicatie afhankelijke hoofdpijn) Amitriptyline/nortriptyline

Cluster hoofdpijn (I) Zeldzaam Klachten - pijn achter of in een oog - verstopte neus - gezwollen ooglid - tranen Aanvallen treden op in clusters - 1-8 aanvallen per dag (15 min-3 uur) - ook ‘s nachts - 2 maanden Vaker bij mannen

Cluster hoofdpijn (II) Behandeling: - 100% zuurstof - sumatriptan-injecties - profylaxe

Medicatie afhankelijke hoofdpijn

Wash out

Belangrijkste hoofdpijnvormen Hoe vaak komt het voor?

Hersentumor Meestal eerst geleidelijk optredende neurologische uitvalsverschijnselen Soms gedragsverandering Pas later kan hoofdpijn ontstaan

Subarachnoidale Bloeding Acuut ontstaan van ernstige hoofdpijn Misselijk/Braken Bewustzijnsstoornis Bij onderzoek: Nekstijfheid

Hersenbloeding Acuut onstaan van neurologische uitval Misselijk/Braken Hoofdpijn Bewustzijnsstoornis Oorzaken: Bloedverdunners/vaatafwijkingen/Hoge Bloeddruk

Arteriitis Temporalis Pijn bij slaapstreek/ pijn bij kaak en bij eten. Vermoeidheid/ koorts/afvallen Spierpijn/gewrichtsklachten Wazig zien Bij laboratoriumonderzoek: verhoogde bezinking/ bloedarmoede > 50 jaar