Een probleem in België ?

federale politie –strategische analyse Corruptie Feiten of perceptie ? Martine Pattyn CGOP/A Jan Buys DJF - directie Thibault Huygens DJF/OCRC 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

federale politie –strategische analyse 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

Transparency International Survey 2009 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

federale politie –strategische analyse Perceptie 21ste plaats op 180 landen perceptie van de corruptie in de openbare sector en de politiek gebaseerd op 6 interviews: experten en zakenwereld evolutie: eigen verbetering of verandering positie andere landen ? Expert analysis by African Development Bank, Asian Development Bank, Bertelsmann Foundation, Economist Intelligence Unit, Freedom House, Global Insight and the World Bank. Three sources for the 2009 CPI reflect the evaluations by resident business leaders of their own country, IMD, Political and Economic Risk Consultancy, and the World Economic 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

federale politie –strategische analyse Definitie Wat is publieke of private corruptie ? Corruptie: het onwettelijk vragen, aanbieden, geven of aanvaarden op directe of indirecte wijze van een commissie, of een ander onverschuldigd voordeel of de belofte van een dergelijk onverschuldigd voordeel waardoor de normale uitoefening van een functie of het vereiste gedrag van de persoon die de onwettelijke commissie of een ander onverschuldigd voordeel ontvangt of aan wie de belofte van een dergelijk onverschuldigd voordeel is gedaan, wordt beïnvloed. Het betreft dus een machtsmisbruik ten voordele van persoonlijk gewin. [Raad van Europa, 4 november 1999]. Het fenomeen omvat tevens : verduistering knevelarij belangenneming door een ambtenaar of politiek mandataris Poging (voorstel tot omkoping) = voltooid feit 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

federale politie –strategische analyse Model Ernstig probleem ? Grote kans op een incident met een grote impact Grote kans op voorkomen:  kans op succes v.d. daders: capaciteit van de daders gecombineerd met kwetsbaarheid van slachtoffers/doelwitten Grote impact: ernstige gevolgen complex gebeuren 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

Potentiële kwetsbaarheid Analyse van het belang van de criminele activiteiten of de fenomenen (volume, ernst, gevolgen, schade, perceptie) Analyse van de capaciteiten / dreiging van een criminele dader of een dadergroep Analyse van de kwetsbaarheid van doelwitten / slachtoffers (omgeving) vanuit het standpunt van de politiële veiligheid Potentiële dreiging Potentiële kwetsbaarheid Crimineel succes Realisaties / criminele activiteiten / impact X Kans van voorkomen RISICOANALYSE Analyse van de nieuwigheden en toekomstige maatschappelijke tendensen = huidige en toekomstige situatie 21/5/2010 Federale politie – dienst strategische analyse

federale politie –strategische analyse Voorlopige resultaten analyse corruptie voor Nationaal Politieel Veiligheidsbeeld 2011 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

federale politie –strategische analyse Daders ? witwas immobiliënproject aankoophoeveel- heden aankoop namaak, geheelde goederen beïnvloeding proces bekomen sociale woning toekenning markt verduistering goederen import toelating vergunningen openbare aanbesteding aantal geregistreerde daders 2009: 117 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

federale politie –strategische analyse Daders bedreigend ? laag tot matige dreigingsgraad 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

Daders bedreigend ?

federale politie –strategische analyse Daders bedreigend ? Criminele organisaties( ± vergelijkbaar leg. organisaties): middelen: linken met andere netwerken, gebruik van vertrouwelijke informatie strategie: doelbewuste/ geplande actie, keuze van de “medewerker”, langere samenwerking contrastrategieën: afscherming, benaderen van politie/justitiepersoneel realisaties: lange duur, psychologische schade, grote materiële impact, sterke aantasting integriteit maatschappij (waarden, ondermijnen eerlijke concurrentie..) 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

federale politie –strategische analyse Daders bedreigend ? Politici, ambtenaren: middelen: toegang tot vertrouwelijke informatie, inzet van medewerkers / ondergeschikten strategie: meestal grijpen van opportuniteiten, zeldzamer meer structurele geplande activiteiten contrastrategieën: soms gebruik van boekhoudkundige technieken, meestal geen specifieke afscherming (hopen op gebrek aan Ctl) tegenwerken van gerechtelijk onderzoek realisaties: lange duur, psychologische schade, meestal kleinere materiële impact (zeldzame grote sommen), sterke aantasting integriteit maatschappij (waarden, ondermijnen eerlijke concurrentie..) 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

federale politie –strategische analyse Kwetsbare doelwitten ? Doelwitten zijn vooral: maatschappelijke sectoren openbare private beroepsgroepen 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

federale politie –strategische analyse Kwetsbare doelwitten ? Kwetsbare taakdomeinen binnen de Overheid: openbare werken (aanbestedingen, goedkeuring werken,...) controle diensten (financiën, douane, sociale inspectie, .. (“street level corruption”) subsidiediensten (huisvesting, export, regionale ontwikkeling,..) gunningen (vb. toekennen van bouwvergunningen,..) aankoopdiensten openbare dienstverlening (renovatie, vervoer, personenzorg, ...) gevangeniswezen (toestaan van gunsten) 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

federale politie –strategische analyse Kwetsbare doelwitten ? Kwetsbare taakdomeinen binnen politie-justitie: het niet opstellen, schrappen of klasseren van processen-verbaal zonder gevolg (“street level corruption”) het onmiddellijk ontvangen van geldsom voor bepaalde (al dan niet terechte) overtredingen verduisteren van in beslag genomen goederen het niet respecteren van de objectiviteit bij een gerechtelijk onderzoek of proces 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

federale politie –strategische analyse Kwetsbare doelwitten ? Kwetsbare taakdomeinen in de privé-sector: inkopen van goederen voor een firma (kwantiteit en kwaliteit van de goederen) verzekeringen: overschatten van de geleden schade sport: beïnvloeden van uitslagen private inspecties: voedselketen, medicamenten, ziekenhuizen.. instellingen voor openbare dienstverlening: technische controle voertuigen, veeartsen in slachthuizen, labo’s voor hormonen... 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

Aantal aanvankelijke PV’s Impact ? Aantal aanvankelijke PV’s incl. dark number 80% geregistreerd 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

federale politie –strategische analyse Impact ? Aard feiten openbare omkoping : 47% private omkoping: 17.5% belangenneming : 14% verduistering 9.5% knevelarij: 6.5% publiek/private omkoping: 6.5% 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

Georganiseerd karakter Impact ? Georganiseerd karakter punctuele feiten, inspelen opportuniteit  niet georganiseerd feiten die deel uitmaken van een beslissingsproces: personen uitkiezen, feiten verdoezelen (financiële afdekprocedures), beslissing argumenteren  meer georganiseerd 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

Fysieke en psychische schade Impact ? Fysieke en psychische schade psychisch onwel gevoel tot depressie: t.g.v. winstverlies van eerlijke bedrijven tot faillissementen mogelijke dreiging, fysiek geweld: bij oneerlijke behandeling 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

federale politie –strategische analyse Impact ? Materiële schade Rechtstreeks: een voorzichtige schatting levert een bedrag van ± 3.5 miljoen euro op aan ‘smeergelden’: (gemiddelde 200€ voor “street level corruption” tot 1 à 5 miljoen euro bij georganiseerde corruptie) een interpolatie op basis van het geschatte bedrag dat wereldwijd aan corruptie wordt besteed (Wereldbank) geeft voor België jaarlijks tot 440 miljoen euro aan Onrechtstreeks: onterecht verkregen subsidies of andere voordelen gelinkte fraude (vb. belastingfraude) bekomen van allerlei vergunningen voor andere winstgevende activiteiten  totaal min. ± 10 miljoen euro max. ± 511 miljoen euro ?? 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

Algemeen maatschappelijke gevolgen Impact ? Algemeen maatschappelijke gevolgen Rechtstreeks aantasting van : integriteit samenleving (respect openbare functies, waarden...) marktregels: eerlijke concurrentie, in- en uitvoerregels... gelijkheid tussen de burgers Onrechtstreeks: volksgezondheid: veiligheid wegen, gebouwen, medicatie, voedsel,... staatsfinanciën: te hoge uitgaven, verlies van goederen 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

federale politie –strategische analyse Nieuwigheden – toekomst ? Wijzigende rol overheid: outsourcing (wereldwijd, minder Ctl processen) privatisering (minder Ctl medewerkers) Uitbreiding EU – immigratie – failed states - mobiliteit: import andere waardenstelsels (corruptie aanvaard gegeven – Europese markten – concurrentie / vooral Oost-Europa) misbruik EU subsidies Technologische ontwikkeling: aankopen: minder Ctl mogelijkheden te gesofisticeerde producten dubieuze consultancy meer betalingen in natura (wegens elektronische betalingen) 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

federale politie –strategische analyse Nieuwigheden – toekomst ? Economische crisis: toename “street level corruptie” (zowel via aanbieder als ontvanger) beïnvloeding van openbare aanbestedingen fraude met leveringen van producten Varia creatie van corruptienetwerken (meerdere betrokken ambtenaren die mekaar indekken) infiltratie maffiose organisaties (beïnvloeding EU openbare markten) sport o.a. voetbal (verschuiving naar kleinere clubs) 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

federale politie –strategische analyse CONCLUSIES analyses geven een onderschatting van het probleem: aangifteproblemen (niet altijd directe slachtoffers) registratieproblemen + telproblemen: meestal 1 synthese PV na langere tijd criminele activiteit, onvoldoende inventaris van alle individuele feiten sommige daders zijn recidivisten: ageren op basis van een continue attitude, stellen zelden één punctuele daad toekomstige evolutie niet eenduidig: toename: vb. door internationalisering markten, import andere culturen/attitudes, outsourcing en privatisering daling: vb. door meer ingang ethiek en deontologische codes verbetering van de informatie is nodig  grijze vlek 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse

CGOP/A Dienst Strategische Analyse Federale Politie asa@brutele.be 27 oktober 2010 federale politie –strategische analyse