Van bestrijden naar begeleiden: demografische krimp in Nederland Maarten Hajer Twitter: #PBLkrimp

Opbouw Drie soorten krimp: wat komt op ons af? Gevolgen: woningmarkt en economie Beleidsstrategieën Uitvoeringsproblemen Oplossingsrichtingen Beleidsaanbevelingen

3x demografische krimp 2008-2040 Bron: PBL/CBS (PEARL 2009)

Demografische krimp Bron: PBL/CBS (PEARL 2009)

Demografische krimp Bron: PBL/CBS (PEARL 2009)

Gevolgen: de woningmarkt ‘Ontspannen woningmarkt’ Meer keuzevrijheid woonconsument: vragersmarkt Lagere woningprijzen dan nationaal gemiddelde Verhuurbaarheidsproblemen Afzetproblemen en langere verkooptijden Concentratie van lagere inkomensgroepen Nadelen vooral voor aanbieders Problemen slaan eerst neer in minst aantrekkelijk delen van de woningvoorraad

Gevolgen: de economie Relatie demografie - economie is complex Demografische krimp heeft gevolgen voor bevolkingsgerelateerde bedrijvigheid Afzetproblemen en leegstand Afname potentiële beroepsbevolking heeft gevolgen voor arbeidsmarkt Kleiner arbeidsaanbod, concurrentie om arbeidskrachten Ook ontwikkelingen in de vraag naar arbeid zijn belangrijk Demografische krimp bemoeilijkt de herstructurering van bedrijventerreinen

Beleidsstrategieën: huidige krimpregio's In eerste instantie bestrijden i.p.v. begeleiden Vooral woningmarktstrategieën van gemeenten In economisch beleid geen of nauwelijks aandacht voor krimp Pas sinds kort woningmarktstrategieën gericht op begeleiden van krimp en regionale afstemming

Beleidsstrategieën: krimp bestrijden Bron: BZW 200x Bron: Gemeente Delfzijl Bron:

Beleidsstrategieën: krimp begeleiden Bron: Severijn 2006 Bron: Bron:

Beleidsstrategieën: krimp begeleiden Bron: Parkstad 2006

Beleidsstrategieën: van bestrijden naar begeleiden en anticiperen Het belang van economische strategieën Begeleiden i.p.v. bestrijden, want bestrijden niet effectief Regionale samenwerking en afstemming wenselijk

Uitvoeringsproblemen Groei-denken Krimp als tijdelijk, omkeerbaar Huidige handelingspatronen Angst voor negatieve spiraal Gebrek aan middelen Minder inkomsten, meer kosten voor transformatie Regels Angst voor planschadeclaims Beleid hogere bestuurslagen gericht op groei ‘Anticipeerregio’s’ niet in beeld

Oplossingsrichtingen Nieuw denkkader: krimp komt, krimp is niet tijdelijk Nieuwe handelingspatronen: meer samenwerking Nieuwe middelen: nieuwe bronnen aanboren (sloopfonds?, verevening?) Bestaande regels beter gebruiken Nieuwe WRO helpt formering regionale samenwerking Meer aandacht voor krimp op hogere schaalniveaus Regionale diversiteit gaat toenemen; denk aan ‘anticipeerregio’s’

Beleidsaanbevelingen - 1 H.M. Enzensberger: ‘bestuurders van de terugtocht’ Gemeenten: Transformatie-opgave beperken door tijdig te anticiperen Krimp vraagt niet alleen om woningbouwbeleid maar ook om economisch beleid Beleidsinspanningen richten op anticiperen en begeleiden van krimp i.p.v. reageren en bestrijden Regionale aanpak en afstemming + financiële afspraken Betrekken private partijen en maatschappelijke organisaties

Beleidsaanbevelingen - 2 Rijk en provincies: Krimp wordt een veel breder vraagstuk; bewustwording onder lokale bestuurders en bedrijfsleven vergroten Gemeenten en regio's faciliteren bij het oplossen van uitvoeringsproblemen Rijk en provincie zullen ook zelf hun huidige denkkader, handelingspatronen, financieringssysteem, regelgeving en beleid moeten herformuleren.

Tot slot Zie voor meer informatie Web: www.pbl.nl; Twitter: #PBLkrimp www.regionalebevolkingsprognose.nl