Internationalisering onderwijsbeleid Inscholing nieuwe ambtenaren Gaby Hostens Brussel, 18 februari 2008

a. Internationalisering van het onderwijs: quid? - Definitie! Doelstellingen van de nascholingssessie a. Internationalisering van het onderwijs: quid? - Definitie! - Rationale: waarom doen we aan internationalisering? - Scope: alle onderwijsniveaus b. Engagement van het departement: actieterrein, activiteiten: - Bilateraal - Multilateraal c. Focus op: - Europa - OESO

Inhoud: Inleiding Internationalisering van het onderwijs: poging tot definitie Ruime context voor internationalisering van het onderwijs Rationale voor internationalisering onderwijs vanuit algemeen beleid Doelstellingen vanuit het onderwijsbeleid EU-onderwijsbeleid Multilaterale samenwerking OESO Multilaterale organisaties Bilaterale samenwerking Actieterreinen Aandachtspunten, uitdagingen voor de toekomst

Inleiding a. Vaststellingen: - Internationale organisaties hebben een ambitieuze onderwijsagenda: ‘leren van elkaar’. - Bilaterale samenwerkingsakkoorden: samenwerken, ‘leren van elkaar’

* EC: mobiliteit arbeidskrachten ↓ - Toenemende impact van internationale organisaties: * EC: mobiliteit arbeidskrachten ↓ - Beroepsonderwijs, beroepsopleiding - Bolognaproces - Kopenhagenproces * OESO: - Quality en Equity - PISA-onderzoeken * Unesco: Education for All

Internationalisering van het onderwijs: poging tot definitie a. Beleidsnota minister Vanderpoorten (2000) ‘Internationalisering vormt een essentiële dimensie van het onderwijs. Ze draagt bij tot de kwaliteitsbevordering van zowel het onderwijs- beleid als de onderwijspraktijk’

Onderzoek = 3 opdrachten van instellingen hoger onderwijs b. OESO (1994) in ‘Quality and Internationalisation in Higher Education’ ‘De internationalisering van het hoger onderwijs is het proces van integratie van een interculturele dimensie in het onderwijs, het onderzoek en de dienstverlening van de instelling’ → Onderwijs Onderzoek = 3 opdrachten van instellingen hoger onderwijs Dienstverlening → Integratie = inbedding van internationalisering in de gewone activiteiten van instelling

‘Internationaliseringsagenda voor het onderwijs’ c. Nederlandse Onderwijsraad in een advies: ‘Internationaliseringsagenda voor het onderwijs’ ‘Wat is internationalisering? Geen eenduidige omschrijving van internationalisering van het onderwijs. Internationalisering vindt binnen het onderwijs plaats op verschillende terreinen: in het curriculum, in de instelling en de organisatie, maar ook bij leerlingen, studenten en docenten. Voorts verstaat elke onderwijssector iets anders onder internationalisering; voor een universiteit betekent het iets anders dan voor een basisschool.

- Tweetalig of Engelstalig onderwijs Thema’s: - Mobiliteit - Tweetalig of Engelstalig onderwijs - Concurrentie om buitenlandse studenten - Internationale topopleidingen - Netwerking onder instellingen - BaMastructuur - Handel in educatieve diensten - Enz.

Ook dit nog in het advies Ndl Onderwijsraad over doel internationalisering: ‘Het ontwikkelen van kennis en vaardigheden bij studenten, leerlingen en docenten waardoor ze bereid en in staat zijn tot samenwerken en samenleven met personen en instellingen van buitenlandse komaf en situering.’

Welke activiteiten kunnen scholen en instellingen Welke activiteiten kunnen scholen en instellingen ontwikkelen om dit doel te bereiken? - Internationale component in de onderwijscurricula - Kennis en begrip van andere landen en culturen - Aandacht voor Europese dimensie - Interculturele vaardigheden P.S.: Advies Ndl onderwijsraad eerder gericht op internationalisering schoolbeleid en curricula!

P.S.: Internationalisering vs globalisering → verwijst naar het verspreid geraken over de gehele wereld, het krijgen van een mondiaal karakter Een cluster van aan elkaar verwante veranderingen: - Economische veranderingen - Ideologische veranderingen - Nieuwe ICT’s als drivers van de globalisering - Culturele veranderingen

Ruime context voor internationalisering van het onderwijs: sociale, economische, culturele en technologische ontwikkelingen met impact op onderwijsbeleid a. Ontwikkelingen op arbeidsmarkt, in bedrijfsleven - Groeiende mobiliteit van werknemers en bedrijven - Beleid van de EU: bevordering van mobiliteit werknemers om ‘skills mismatches’ tegen te gaan - Internationale oriëntatie in beroepskwalificaties, beroepsprofielen, opleidingsprofielen Europese kwalificatiestructuur = EQF

b. Streven naar vergelijkbaarheid onderwijs- en opleidingsstelsels Beide processen maken eenzelfde beginanalyse: gebrekkige mobiliteit van studenten en werknemers binnen EU te wijten aan: - Weinig transparante structuren - Geen kwaliteitsstandaarden en dus grote verschillen in kwaliteit - Geen overdracht van verworven kennis - Geen EVC of EVK

c. Algemene verspreiding van ICT - Impact op ‘teaching and learning’ - Impact op mobiliteit - Impact op virtuele mobiliteit d. Belang van talenkennis Politieke aandacht voor talen - G8 regeringsleiders in Charter van Keulen (1999) - Top van EU-regeringsleiders in Barcelona (2002) ‘2 vreemde talen leren vanaf jonge leeftijd’ Overwicht Engels

Rationale voor internationalisering onderwijs vanuit algemeen beleid = waarom nemen regeringen, departementen, instellingen, deel aan internationaliseringsactiviteiten? a. Politiek: internationalisering van het onderwijs als instrument van buitenlands beleid b. Economisch: economisch belang van internationalisering onderwijs neemt toe Gelet op: * Globalisering * Kenniseconomie * Verspreiding ICT

Handel in educatieve diensten Aandachtspunten ICT als driver Budgettaire behoeften van universiteiten Bewust beleid van regeringen Bescherming van de consument OESO-Unesco guidelines voor Regeringen Instellingen Studentenorganisaties Kwaliteitscontrole agentschappen Beroepsorganisaties Democratisering hoger onderwijs Hoger onderwijs als publiek goed

c. Academisch: toegevoegde waarde voor - Wetenschappelijk onderzoek: participatie in internationale netwerken - Curriculumontwikkeling - Kwaliteit van onderwijs en onderzoek - Attractiviteit van de instelling: ‘concurrentie- positie’ versterken via lidmaatschap internationaal netwerk → Netwerking → Peer learning → Samenwerking

d. Socio-culturele overwegingen Prof Knight: ‘The acknowledgement of cultural and ethnic diversity within and between countries is considered as a strong rationale for the internationalisation of a nation’s education system’.

Doelstellingen vanuit het onderwijsbeleid a. Bevordering van de kwaliteit van de opleiding Instellingen die deelnemen aan internationale programma’s tonen grotere bereidheid tot onderwijsvernieuwing!

b. Kwaliteitsbevordering van onderwijsbeleid: leren van anderen Vb. Curriculumontwikkelingen Kwaliteitszorg Lerarenopleiding: beroepsprofielen TSO-BSO Beroepsprofielen Beleidsontwikkeling

Leren van het buitenland via: - Peer Learning Activities - Peer review - Study visits - Thematic reviews - Country reviews

c. Vergelijken van prestaties van onderwijsstelsels t.o.v. buitenland t.o.v. concurrenten - Belang van kwaliteitsvol onderwijs en opleiding voor: * Kenniseconomie * Sociale cohesie * Duurzame ontwikkeling

- Internationale vergelijkende onderzoeken * PISA (Programme for International Student Assessment) * Education at a Glance (OESO) ‘Zitten we goed als we ons vergelijken met andere landen?’ * EU-indicatoren ‘Zijn we op weg om tegen 2010 de strategische doelstelling te bereiken?’

d. Deelname aan internationale consultancy markt Internationalisering onderwijsbeleid ↓ Input buitenlandse expertise Educational consultancy

EU-onderwijsbeleid: algemeen a. Subsidiariteit b. ‘Een nieuw elan in het EU-onderwijsbeleid sedert 2000 - Grote betrokkenheid van regeringsleiders - Grote verwachtingen t.a.v. onderwijs en opleiding om belangrijke maatschappelijke doelstellingen te bereiken: * Méér én betere tewerkstelling * Sociale cohesie * Duurzame economische groei in de kennis- maatschappij * Democratisch burgerschap * Innovatie - Ontstaan van een Europese onderwijsruimte

Multilaterale samenwerking OESO: Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling a. Algemeen - Ontstaan: ‘uitvloeisel’ van Marshallplan na 2de wereldoorlog - Denktank - Lidstaten: 30 lidstaten + EC → Enlargement + Enhanced engagement

-. Actieterreinen OESO: economie, landbouw, - Actieterreinen OESO: economie, landbouw, financiën, tewerkstelling, ontwikkelings- samenwerking, gezondheidsbeleid, governance, immigratie, onderwijs en opleiding, enz. - Rationale voor belangstelling voor onderwijs en opleiding * Human capital als motor voor economische groei * Onderwijs als fundament van ieders levensloop ‘How what you know shapes your life’ * Onderwijsvernieuwing

- Support economic growth - Boost employment - Raise living standards Cfr Mission statement OESO - Support economic growth - Boost employment - Raise living standards - Major work areas: employment, education, social welfare - Ensure equal access to education for all - Promote effective and accessible health systems - Fight social exclusion and unemployment - Bridge the ‘digital divide’ between rich and poor

b. Mission statement onderwijs Assisting members and partners to achieve high quality lifelong learning for all that contributes to personal development, sustainable economic growth and social cohesion

- Evaluating and improving outcomes of education c. Strategic objectives - Promoting lifelong learning and improving its linkages with society and the economy - Evaluating and improving outcomes of education - Promoting quality teaching - Rethinking tertiary education in a global economy - Building social cohesion through education - Building new futures for education

→. Promoting lifelong learning and improving its → Promoting lifelong learning and improving its linkages with other solid economic policies * Improving early childhood education and care policies * Developing and measuring adult competences * Enhancing the economic impact of human capital * Investigating the social outcomes of learning

→ Evaluating and improving outcomes of education (Programme for International Student Assessment) * PISA * EaG: Education at a Glance → Promoting quality teaching * Restructuring teachers’ work and careers * Developing indicators on teaching and learning TALIS: Teaching and Learning International Survey

→ Building social cohesion through education * Teacher education for diversity * Globalisation and linguistic competences * Thematic review migrant education ‘What policies will promote successful education outcomes for first and second generation migrants?’

MIGRANT EDUCATION Key policy questions - Access - Participation - Learning outcomes

Quantitive indicators - Enrolment rates - Retention rates/drop out rates - Grade repetition rates - Student performance - Transition rate to a higher level of education - Proficiency in language of instruction - Parents’ socio-economic background

Qualitative indicators - Residence area - School policy, characteristics and responsiveness to diversity - Parents and communities - Immigration policy - Language spoken at home and culture of country of origin

d. Vlaamse betrokkenheid bij OESO 1. ‘Indicatoren’: volledig engagement 2. Thematic reviews 3. SENDDD 4. Economic reviews 5. Andere

e. Eigenheid OESO-onderwijswerking - Band tussen onderwijs en opleiding en andere beleidsdomeinen en maatschappelijke ontwikkeling - Equity, sociale cohesie - ‘Opbrengsten’ van onderwijs - Efficiency and equity - Ontwikkeling van indicatoren als basis voor onderwijsbeleid: evidence-based policymaking

For more information www.oecd.org

Multilaterale organisaties a. Raad van Europa - 47 lidstaten - Ministerraad + onderwijscomité - Thema’s werkprogramma: * Vreemdetalenbeleid * Democratisch burgerschap * Mensenrechten

b. Unesco - Education for all - Guidelines for cross-border higher education c. Wereldbank - Ontwikkelingslanden - Quality education for all

IX. Bilaterale samenwerking a. Nederland: GENT-akkoorden Werkprogramma: aandachtspunten Ambtelijke samenwerking rond: - Governance: management van departement, bestuurlijke vernieuwing - Verscheidenheid aan thema’s Werkwijze: - Thematische ontmoetingen met ambtelijke top - Seminaries, conferenties

b. ‘Prioritaire’ landen = landen met bijzondere medewerking - Welke? Zuid-Afrika, Rusland, Marokko - Ondersteuning diverse projecten Vb. Rusland: - Buitengewoon onderwijs - CLB werking Vroeger: - Didactiek Frans - Onderwijsrecht Zuid-Afrika - Nascholingsprojecten leerkrachten - Early childhood education

c. Culturele akkoorden - Groot aantal landen - Beperkt programma

X. Actieterreinen a. Onderwijsniveaus Geleidelijk: horizontale en verticale uitbreiding Verticaal: Universiteiten ↓ Hogescholen Secundair Lager Kleuter

Horizontaal: Universiteiten TSO-BSO Buitengewoon onderwijs Volwassenenonderwijs Niet-formeel leren

1. Kwaliteitszorg: inspectie b. Thematisch 1. Kwaliteitszorg: inspectie - SICI: Standing International Conference of Inspectorates - VLIR-USNU: Gezamenlijke visitaties universitaire opleidingen 2. Curriculumontwikkeling CIDREE: Consortium of Institutes for Development and Research in Education in Europe 3. Performance indicators PISA IEA

XI. Aandachtspunten, uitdagingen voor de toekomst a. Kwaliteitsbewaking internationale programma’s b. Inhoudelijke integratie van internationalisering in het beleid van overheid en instellingen → Mainstreaming Visieontwikkeling op internationalisering bevorderen: doelstellingen, middelen, acties, monitoring van de processen, resultaten meten

c. Democratisering van de Europese programma’s - Equitable access! - Mattheuseffect! - Kostprijs!