VEILIG BEREIDEN WORDT MAKKELIJKER MET R!FaS Judith Hofstede SBA Daphne Hendriks SBA Welkom heten. Titel noemen. Voorstellen. Als er tijdens de presentatie vragen bij jullie opkomen, wil ik jullie verzoeken deze tot het eind van de presentatie te bewaren. Dan heb ik tijd ingelast om jullie vragen zo goed als mogelijk te beantwoorden.

PROGRAMMA STELLINGEN GESCHIEDENIS PROJECT ‘VASt’ ONTWIKKELING ‘R!FaS’ IMPLEMENTATIE KENNISTEST Programma presentatie vertellen.

STELLINGEN Aankondigen stellingen. Uitleggen: Groene kaart is JA Rode kaart is NEE

STELLINGEN IEDER WERKOVERLEG STAAT ‘ARBO & RISICO’ OP DE AGENDA. 2. IN ONZE BEREIDINGSRUIMTE IS GOEDE VENTILATIE AANWEZIG. 3. MET DE JUISTE PBM KUNNEN WE IEDERE BEREIDING UITVOEREN. Als eerste om het arbo / risico / bewustwording te ‘meten’, noem ik een aantal stellingen. En door middel van de groene (ja) kaarten en rode (nee) kaarten, wordt er geantwoord door u. 1 ‘Ieder werkoverleg staat ‘arbo & risico’ op de agenda → individueel Conclusie trekken dat dit wellicht eens bij de werkgever aangekaart moet worden om dit tijdens het werkoverleg te bespreken! 2 In onze bereidingsruimte is goede ventilatie aanwezig Reacties gaan we peilen in de zaal met een microfoon Toine / Marielle / Daphne Wat is goede ventilatie? Wat hebben de deelnemers geantwoord en waarom? 3 Met de juiste PBM kunnen we iedere bereiding uitvoeren → nee

STELLINGEN 4. IK BEN ZWANGER! MAG IK MET CMR STOFFEN WERKEN? 5. HOE HOGER HET P NR (MASKER), HOE KLEINER DE DEELTJES DIE WORDEN TEGENGEHOUDEN. 6. ALS IK EEN KUURTJE AANMAAK, DOE IK DIT IN DE STOFAFZUIGKAST. 4 Ik ben zwanger! Mag ik met CMR stoffen werken → nee Antwoord ligt echter genuanceerder, maar dit komt aan de orde in de workshop R!FaS! 5 Hoe hoger het P nummer (masker), hoe kleiner de deeltjes die worden tegengehouden → ja Tijdens de workshop ‘Veilig werken’ komt dit verder aan de orde. 6 Als ik een kuurtje aanmaak, doe ik dit in de stofafzuigkast Verder komt dit aan de orde in de presentatie van WINAp. Met de microfoon weer de zaal in en reacties peilen, Toine / Marielle / Daphne

GESCHIEDENIS 1982 ‘GIFTIG OP GIF’ 1988 ‘INTRODUCTIE NIVEAU 0, 1 EN 2’ 2002 ‘ARBO & APOTHEEKBEREIDING’ In 1982 begon de vakbond zich te verdiepen in de vraag, welke stoffen voor apotheekmedewerkers gevaarlijk zijn, als er mee gewerkt wordt. De brochure ‘giftig op gif’ kwam uit en deze brochure bevat een lijst met 60 chemicaliën en stoffen, eventuele risico’s ervan én een korte omschrijving van de inwerking van chemische stoffen op het lichaam. Als je de brochure zou lezen, zou je opvallen, dat er toen gekeken werd naar de giftigheid van een stof, maar het risico voor de gebruiker, daar werd nog niet concreet over gepraat. In 1988 komt de arbeidsinspectie met de brochure ‘arbeidsomstandigheden in apotheken’. In deze brochure worden maatregelen aanbevolen om de veiligheid en gezondheid van personen tijdens het bereiden van geneesmiddelen zo goed mogelijk te waarborgen. Er staat een lijst in met stoffen die in de apotheek kunnen worden aangetroffen, met informatie over eigenschappen en eventuele veiligheidsaanbevelingen en / of maximale aanvaarde concentratie ( MAC waarden). Kort gezegd, er komt een differentiatie in stoffen en deze uit zich in niveau 0 , 1 en 2 stoffen en bijbehorende R en S – zinnen (ofwel gevaarlijk of heel gevaarlijk). Met R – zinnen wordt je geattendeerd op de bijzondere gevaren en met S – zinnen wordt je geattendeerd op veiligheidsaanbevelingen. Ik zal dit nog verder even toelichten. Als ik praat over niveau 0, dan bedoel ik basishandelingen. Zoals het uittellen van tabletten of het bereiden van geneesmiddelen, die geen nadelig effect kunnen hebben voor de bereider. Met niveau 1 bedoel ik het werken met (licht) ontvlambare en / of explosieve stoffen zoals alcohol, corrosieve stoffen of wel alle stoffen, waar wel een R – zin (ofwel gevaar) aanhangt, maar die niet kankerverwekkend zijn. Nu denk ik dat het werken met niveau 2 stoffen een ieder duidelijk zal zijn. Ik bedoel uiteraard het werken met kankerverwekkende en / of mutagene stoffen. In deze brochure staan dus richtlijnen hoe op een verantwoorde wijze in openbare apotheken kan worden gewerkt. Maar de directe risico’s zijn nog niet aan te tonen. In 2002 brengt SBA in samenwerking met het WINAp, de brochure ‘arbo en apotheekbereiding’ uit. Hierin staan alle richtlijnen waar je als apotheek aan moet voldoen om veilig bereiden in de apotheek mogelijk te maken ( ARBO), maar nog steeds zijn de risico ’s niet goed in te schatten. Hier moest wat aan veranderen en dit brengt ons bij de huidige situatie, het project VASt dat naar aanleiding hiervan van start is gegaan.

PROJECT ‘VASt’ VERSTERKING ARBEIDSOMSTANDIGHEDENBELEID STOFFEN MINIMALISEREN VAN GEZONDHEIDSRISICO’S ONTWIKKELEN EN IMPLEMENTEREN R!FaS Het Ministerie van SZW (Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid) is een landelijk project gestart rond het thema: ‘Veilig werken met gevaarlijke stoffen’. Het project beslaat verschillende industrietakken en heeft de naam VASt gekregen. VASt staat voor ‘versterking arbeidsomstandighedenbeleid stoffen’. Het programma VASt stimuleert en ondersteunt werkgevers en werknemers, om het werken met gevaarlijke stoffen in de praktijk veiliger te maken. Ook de SBA doet mee aan het VASt project om het werken met risicovolle stoffen tijdens bereiding in de apotheken onder de aandacht te brengen. Gebleken is dat lang niet alle apotheken de veiligheidsvoorschriften bij bereiding volgen. De veiligheidsrisico’s in de apotheek zijn heel specifiek. Er wordt niet, zoals elders gebruikelijk, gewerkt met enkele stoffen in min of meer grote hoeveelheden, maar juist met heel veel farmaceutische grondstoffen (400 – 500) in relatief kleine hoeveelheden. Veiligheidsadvisering op maat is daarom moeilijk te krijgen. Om de gezondheidsrisico’s binnen de apotheek te minimaliseren heeft SBA, samen met KNMP, WINAp en TNO Kwaliteit van Leven een risicomodel ontwikkelt voor de openbare apotheken. Het ontwikkelde risicomodel is een softwareprogramma, dat de gebruiker advies geeft voor het veilig bereiden van geneesmiddelen. Het helpt de bereider de arbeidsrisico’s te beoordelen en de kans op blootstelling tijdens de bereiding van geneesmiddelen te minimaliseren. Het risicomodel heet R!FaS en staat voor Risico instrument Farmaceutische Stoffen.

ONTWIKKELING R!FaS RISICO INSTRUMENT FARMACEUTISCHE STOFFEN SAMENWERKING (KNMP, SBA, TNO, OLD BIKE SOFT) BEREIDING (GEKOPPELD AAN PROTYPE, WEEGSYSTEMEN) ADVIES (VENTILATIE - EN / OF PERSOONLIJKE BESCHERMINGSMAATREGELEN) AANVULLENDE INFORMATIE RIFaS staat voor ‘risico instrument farmaceutische stoffen’. RiFaS is voor iedere apotheek en apotheekmedewerker die bereidt in de apotheek geschikt. Het is een digitaal systeem dat adviseert over hoe eventuele gezondheidsrisico’s tijdens de bereiding of voor het voor toediening gereedmaken van geneesmiddelen geminimaliseerd kunnen worden. Het maakt gebruikt van modellen, doet een risicobeoordeling voor kleinschalige bereidingen èn geeft aan, op welke wijze de bereiding dient te worden uitgevoerd, zodat de bereider geen risico loopt. Door het uitvoeren van een risicobeoordeling bij elke geprotocolleerde en/of ongeprotocolleerde bereiding worden door RiFaS de risico’s bij het apotheek bereiden inzichtelijk gemaakt. Dit maakt RiFaS geschikt voor zowel de bereidingsapotheek als ook apotheken waar incidentele en ad hoc bereidingen worden uitgevoerd of geneesmiddelen voor toediening gereed worden gemaakt. Het is een samenwerking tussen KNMP, SBA, TNO en Old Bike Soft). RIFaS kan gekoppeld worden aan de bereidingen uit protype, bereidingen kunnen handmatig worden ingevoerd en in de toekomst kan de koppeling ook vanuit andere weegsystemen. RiFaS maakt gebruik van een stoffendatabase die onder verantwoordelijkheid van WINAp door Z-Index wordt onderhouden. Deze stoffendatabase bevat in ieder geval alle farmaceutische stoffen die voorkomen in de LNA Voorbeeld CBV's van WINAp. RiFaS zal in de nabije toekomst nog worden uitgebreid met het geven van adviezen bij het verwerken van halffabrikaten, handelspreparaten en het voor toediening gereed maken van geneesmiddelen (VTGM). RIFaS is een instrument om het risico van de bereiding vooraf in te schatten. De risicobeoordeling die RIFaS uitvoert en de daaraan gekoppelde aanbevelingen om de risico’s te beheersen, betreffen een advies. Op basis van dit advies kan besloten worden een bereiding uit te voeren, aan te passen, dan wel uit te besteden. Naast de risicobeoordeling is achtergrondinformatie met betrekking tot veilig omgaan met farmaceutische stoffen en over het tot stand komen van de risicobeoordeling beschikbaar. In het systeem zijn advies/richtlijnen opgenomen over o.m. het veilig afwegen van ingrediënten, schoonmaak en onderhoud, gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM), het beheersen van huidblootstelling en adviezen voor zwangerschapsbeleid. Deze adviezen worden door een CMR en/of huid alert op basis van R-zinnen gekoppeld aan de farmaceutische stoffen. Hier kom ik straks nog uitgebreid op terug.

R!FaS j.hofstede@sbaweb.nl Algemeen Startpagina Handleiding Veelgestelde vragen Contact Risicomodel Producten Informatie Richtlijnen Nieuws Gegevens Persoonlijk Vestiging Verantwoording Toelichting rifas Documentatie Privacyreglement Disclaimer SBA  WINAp  BECO groep TNO kwaliteit van leven Website: Old Bike Soft   Welkom bij RiFaS Het Risico instrument Farmaceutische Stoffen (RiFaS) is een webapplicatie waarmee de risico's bij apotheekbereiding inzichtelijk worden gemaakt. Het geeft advies over hoe eventuele gezondheidsrisico's tijdens de bereiding geminimaliseerd kunnen worden. Naast de risicobeoordeling geeft RiFaS achtergrondinformatie over het veilig omgaan met farmaceutische stoffen. Ook laat RiFaS zien hoe de risicobeoordeling tot stand komt. RiFaS is met financiële steun, afkomstig uit het programma Versterking Arbobeleid Stoffen (VASt) van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), door de Stichting Bedrijfsfonds Apotheken (SBA) voor openbare apotheken ontwikkeld, in samenwerking met TNO Kwaliteit van Leven Zeist en de KNMP. De tichting Bedrijfsfonds Apotheken (SBA) is eigenaar van RiFaS. Het eigendomsrecht gaat in de loop van 2007 over op de KNMP. De KNMP zal het RiFaS instrument vervolgens onderhouden. Het gebruik van RiFaS is kosteloos tot 31 december 2007. Daarna is een vergoeding verschuldigd. De KNMP zal u hierover in de tweede helft van 2007 informeren. Klik hier om meer te lezen over de werking van RiFaS en de plaats die RiFaS inneemt in de Nederlandse wet- en regelgeving. Versiegegevens Versie webapplicatie : 5 april 2007  Versie grondstofgegevens : G-Standaard mei 2007  Linker kolom toelichten. Voor openbare en ziekenhuis apotheken. Stilstaan bij: Startpagina Handleiding (handleidingen en stappenplan) Veelgestelde vragen Producten Richtlijnen Nieuws (korte visuele impressie) Toelichting RiFaS (gevaarsclassificatiemodel, blootstellingsmodel, risicomatrix) Waar bestaat nu zo ‘n risicobeoordeling uit: De risicobeoordeling bestaat uit het beoordelen van het gevaar van de ingrediënten en de blootstelling aan de ingrediënten tijdens de bereiding. Voor het beoordelen van het gevaar wordt gebruik gemaakt van een gevaarsclassificatiemodel voor stoffen. Dit model maakt gebruik van MAC-waarden, R-zinnen, therapeutische dosering en toxicologische informatie van de stoffen. De beoordeling van de blootstelling geschiedt aan de hand van een blootstellingsmodel. Het blootstellingsmodel maakt gebruik van de volgende elementen: de verschijningsvorm van het ingrediënt (vloeistof of (half)vaste stof) de gebruikte hoeveelheid van het ingrediënt de werkplek waar de bereiding wordt uitgevoerd De gevaarsclassificatie van een ingrediënt en de blootstelling aan dit ingrediënt tijdens de bereiding bepalen samen het risico. RiFaS maakt onderscheid tussen een bereidende apotheek en een weinig bereidende apotheek. Omdat niet uitgesloten kan worden dat verschillende bereidingen dezelfde stoffen bevatten met eenzelfde toxicologisch effect, wordt als duur van de bereiding de totale bereidingstijd per dag genomen. In apotheken die weinig bereiden wordt de blootstelling echter sterk overdreven als we uitgaan van 8 uur per dag bereiden. Voor de weinig-bereidende apotheek lijkt 2 uur per dag bereidingstijd realistischer. Documentatie Dan inloggen en vestiginggegevens invullen. Verwijzen naar middag workshop! Product invoeren ( handmatig of via protype). Wij hebben even gekozen voor Tretinoïnecrème 0,05%

R!FaS Tretinoïnecrème 0,05% FNA 400 g, toegevoegd via ProType V5.7.100 op 08/02/2007 12:48:25. Samenstelling per 400 g (toelichting) Klik op de naam van een HPK-grondstof om de samenstellende bestanddelen te zien. Achter ieder bestanddeel staat tussen vierkante haken de gevaarklasse. Op groen weergegeven bestanddelen kan doorgeklikt worden om de bijbehorende R-zinnen en SZW-indicaties weer te geven. Een rode C, H of O geeft aan dat de betreffende tekst aanleiding geeft tot een CMR-, huid- of oogalert. nr hpk memo hpk-grondstof bewerking hoeveelheid 1 411590 TRETG TRETINOINUM 200 MG 2 246611 ALCOV9 ALCOHOL KETONATUS 95% V/V 48 G 3 638951 BUTYG BUTYLHYDROXYTOLUENUM 160 4 249750 CETOC CETOMACROGOLCREME FNA MR 352 5 tot 400 Na aanklikken krijg je dan het bereidingsvoorschrift op het scherm. De bereiding geeft een overzicht van alle ingrediënten, die voor deze bereiding gebruikt worden. Per ingrediënt kun je aanklikken en krijg je te zien, of deze stof een (W) werkzame stof is of een (H) hulpstof is. Als de werkzame stof dan groen gekleurd is, betekent dit dat er een waarschuwing aan vastzit. Door dit ingrediënt dan weer aan te klikken, krijg je deze te zien.

R!FaS Risico inventarisatie van 21/03/2007 14:26:03  LET OP omschrijving richtlijn apotheek Weinig bereidend (maximaal 8 uur per dag).   werkplek Maak dit product in de afzuigkast (zie CBV). Gebruik een masker APF20. Persoonlijke Beschermingsmiddelen (PBM) CMR-alert LET OP: Bereiding met (verdacht) kankerverwekkende, mutagene of reprotoxische stof. CMR-stoffen, Zwangerschapsbeleid huidalert LET OP: Er zijn huidbeschermende maatregelen nodig. Huidblootstelling en -beheersing oogalert LET OP: Gebruik een veiligheidsbril. Per grondstof: werkplek en persoonlijke bescherming (toelichting) De grondstoffen die de meest beschermende werkplek vereisen staan bovenaan. Per werkplek staan de grondstoffen die de meeste bescherming vereisen bovenaan. Door deze sortering is de bovenste grondstof maatgevend voor de gehele bereiding. NB: Klasse 1 stoffen zijn altijd 'veilig' en hebben daarom geen werkplek- en PBM-vermelding. generieke grondstof hoeveelheid fysieke vorm klasse werkplek pbm TRETINOINE 0.2 G vaste stof, kristallijn 4 afzuigkast (zie CBV) APF20 BUTYLHYDROXYTOLUEEN 0.16 3 geen ventilatie geen SORBINEZUUR 0.704 CETOMACROGOL WAS 52.8 1 DECYLOLEAAT 70.4 vloeistof ETHANOL, GEDENATUREERD 35.776449 SORBITOL 9.856 halfvast WATER, GEZUIVERD Dit is dus zo ‘n advies! RiFaS doet de risicobeoordeling eigenlijk per ingrediënt van de bereiding; het ingrediënt dat het hoogste risico oplevert bepaalt het risico van de totale bereiding. Verder de richtlijnen expliciet noemen. Aangeven dat het goed is deze richtlijnen mee te nemen tijdens het werkoverleg, om mee te nemen in het kwaliteitsbeleid van de apotheek etc. Wat zijn dan de richtlijnen??

R!FaS RICHTLIJNEN: Persoonlijke Beschermingsmiddelen (PBM) Schoonmaak en onderhoud Veilig afwegen van ingrediënten Huidblootstelling en – beheersing Zwangerschapsbeleid Omgang met niet-geclassificeerde stoffen en stoffen zonder VIB Duur en frequentie van de blootstelling Binnen R!FaS zijn een aantal richtlijnen opgenomen. Ik zal ze kort even toelichten: R!FaS geeft advies aan bereiders met betrekking tot het terugdringen van de risico's van bereidingen. Dit advies is er, in navolging van de Arbeidsinspectie, op gericht de blootstelling aan stoffen tot beneden 10% van hun MAC-waarde terug te dringen. Het advies geeft een werkplek aan waar de bereider de bereiding moet uitvoeren, al dan niet aangevuld met persoonlijke beschermingsmaatregelen die hij/zij moet dragen en een maximale bereidingstijd. Om ervoor te zorgen dat apothekers persoonlijke beschermingsmiddelen op de juiste wijze gebruiken, bevat RiFaS de richtlijn Persoonlijke Beschermingsmiddelen (PBM). De risicobeoordeling van RiFaS heeft betrekking op het bereiden zelf. In een apotheek zijn meer momenten waarop apothekers(assistenten) in aanraking komen met gevaarlijke stoffen: afwegen van ingrediënten en schoonmaak/onderhoud van werkplek en apparatuur. Speciaal hiervoor zijn de richtlijnen Veilig afwegen van ingrediënten en Schoonmaak en onderhoud geschreven, zodat ook tijdens deze werkzaamheden de risico's tot een minimum beperkt kunnen worden. Voor CMR-stoffen en huidblootstelling bevat RiFaS de richtlijnen Huidblootstelling en –beheersing. Daarnaast bevat RiFaS de richtlijn Zwangerschapsbeleid, met daarin speciale aandacht voor CMR-stoffen. Het kan ook zijn dat RiFaS niet over voldoende informatie beschikt om een advies samen te stellen. U kunt dan in de richtlijn Omgang met niet geclassificeerde stoffen en stoffen zonder VIB lezen wat u kunt doen om meer informatie te verkrijgen. Richtlijn Duur en frequentie van blootstelling …………….. De risicobeoordeling die RiFaS uitvoert en de daaraan gekoppelde aanbevelingen om de risico's te beheersen, betreffen een advies. Een gebruiker van RiFaS is en blijft zelf verantwoordelijk voor de arbeidsomstandigheden op de werkplek.

R!FaS OVERIGE DOCUMENTATIE: 0, 1 en 2 stoffen CMR stoffen, gevaarsklassen en niveau 0, 1 en 2 stoffen TOELICHTING OP SZW – LIJSTEN: Lijst met kankerverwekkende stoffen Lijst met voor voortplanting giftige stoffen VERANTWOORDING: Rapport Risicomatrix Overige rapporten Voor CMR-stoffen bevat RiFaS de richtlijn CMR-stoffen, gevaarsklassen en niveau 0, 1 en 2 stoffen, zodat een apotheker hier op een goede manier mee om kan gaan. Ook bevat R!FaS lijsten, waar stoffen onderverdeeld staan. Hieronder vallen de stoffen die op de SZW lijst staan, de lijst met kankerverwekkende stoffen en de lijst met voor voortplanting giftige stoffen. Rapporten?? Rapport Risicomatrix kort toelichten Overig rapporten zie ‘documentatie’. Kort toelichten.

IMPLEMENTATIE PER 1 APRIL 2007 VIA WWW.RIFAS.NL PR CAMPAGNE ‘BEREID VEILIG’ WWW.BEREIDVEILIG.NL KENNISTEST / GEURKAART ACTIE ‘ZIT HIER EEN LUCHTJE AAN?’ SYMPOSIA CURSUS BEREIDEN LNA HELPDESK Per 1 april is R!FaS via www.rifas.nl beschikbaar. Vanaf 1 april hebben alle apotheken toegang tot het digitale programma. Hoe is de implementatie van R!FaS tot stand gekomen? De SBA doet mee aan ‘t VASt project om het werken met risicovolle stoffen tijdens bereiding in de apotheken onder de aandacht te brengen, door middel van een voorlichtingscampagne. De communicatie doelstelling van de voorlichtingscampagne richtte zich op het geven van voorlichting over veilig werken met risicovolle stoffen en moest de volgende resultaten opleveren: bewustwording en gedragsverandering. Bewustwording; is het nadenken over het werken met risicovolle stoffen en begrijpen dat daar bepaalde bescherming voor nodig is en die persoonlijke bescherming belangrijk vinden. Gedragsverandering; is bij iedere bereiding checken of de bescherming klopt en het houden aan de voorgeschreven bescherming. Veilig bereiden in de apotheek willen we bereiken met de campagne ‘Bereid veilig’!! Niet dat er in de apotheken nou zo onveilig wordt gewerkt, de meeste apotheken hebben wel de juiste faciliteiten voor de geneesmiddelen die er bereid moeten worden, zoals een lafkast, afzuigkast, mondkapjes, handschoenen, schort en vakkundig personeel. Maar gek genoeg nemen veel assistenten (en apothekers) bij het bereiden niet de moeite om bijvoorbeeld die handschoenen aan te trekken. Of om een bereidingsschort aan te doen. Terwijl dat wel belangrijk is. Voor je eigen gezondheid en voor de zuiverheid van de stof waarmee je werkt. Voor veel assistenten is bereiden een vast onderdeel van het werk en hebben ze daar jarenlange ervaring in. En gek genoeg zit ‘m juist daar het probleem. Routinematig werken betekent dat je veel kennis hebt van wat je doet. Dat moet wel, want je doet wat je doet al lang en op dezelfde wijze. Maar routinematig werken betekent ook dat je makkelijker wordt in wat je doet, simpelweg omdat je het vanuit je routine al zolang doet en het gaat toch altijd goed? Ga maar eens bij jezelf na. Draag jij altijd handschoenen als je een salicylzuurzalf maakt? Nee? Je bent niet de enige. Net als jij doen veel van jouw collega’s dat niet. Terwijl het toch heel belangrijk is voor je gezondheid. Salicylzuurzalf is een dermaticum. Een van de belangrijke eigenschappen van een dermaticum is dat het makkelijk in de huid doordringt. Dus ook in jullie huid. Bewustwording en gedragsverandering dus…….. Tijdens deze campagne werd de website www.bereidveilig.nl gelanceerd Via deze website krijg je alle informatie die je moet weten over veilig werken bij bereiden. Op deze site is allerlei informatie te vinden voor assistenten, voor apothekers, op gebied van ARBO en is er een kennistest geplaatst. 6 maanden lang onder de slogan ‘zit hier een luchtje aan’, was er onder de goede inzenders een fles parfum te winnen. Inmiddels zijn we vandaag toe aan de 1e van de 4 landelijke symposia, waarin R!FaS uitgebreid wordt toegelicht. Verdere data en locaties zijn 29 mei in Amsterdam, 12 juni in Zwolle en 19 juni in Veldhoven. Ook cursus bereiden…………….Tom Bellen!! Bij (inhoudelijke) vragen kunt u altijd contact opnemen met de LNA Helpdesk, lnahelpdesk@winap.nl

KENNISTEST Zoals gezegd was er op de website een kennistest geplaatst, 6 maanden lang, waarin je je kennis over veilig bereiden kon testen. Niet eerder meegedaan? Dan gaan we nu eens kijken hoe het met jullie kennis is gesteld op het gebied van veilig bereiden en laten zien, dat R!FaS het veilig bereiden makkelijker maakt!! Procedure uitleggen…..(12 vragen, met 2 antwoorden waarvan 1 goed) Iedereen staan, bij fout antwoord gaan zitten!

KENNISTEST 1. WAT IS DE PH WAARDE VAN TRAANVOCHT? a: 7,4 b: 6,4 MOETEN SIERADEN AF BIJ BEREIDEN VAN SALICYLZUURCRÈME 5%? a: Sieraden moeten altijd af bij bereiden b: Alleen als sieraden metalen bevatten die een wisselwerking hebben met salicylzuur WAT BETEKENT WMS? a: Wet Milieugevaarlijke Stoffen b: Waardebepaling Milieugevaarlijke Stoffen Vraag 1: Antwoord a Vraag 2: Vraag 3:

KENNISTEST WELKE STOF IS NIET VERENIGBAAR MET LANETTE SMEERSEL FNA? a: Ureum b: Tetracyclinehydrochloride WAAROM GEEN LATEX HANDSCHOENEN BIJ BEREIDEN MET ETHANOL? a: De weekmakers uit latex lossen op in ethanol b: Voor zover mogen latex handschoenen altijd WAT BETEKENT LAGE UITGANGSCONTAMINATIE a: gehalte aan micro-organismen in ventilatie b: hygiënische bereiding en schoon product Vraag 4: Antwoord b Vraag 5: Antwoord a Vraag 6:

KENNISTEST MAG ELKE APOTHEEK BEREIDINGEN MAKEN MET KANKERVERWEKKENDE STOFFEN? a: Ja, mits de apotheek beschikt over de benodigde apparatuur en goed getrainde medewerkers b: Nee, sommige gnm. mogen alleen in ziekenhuizen bereid worden WAAROM MAG IN NEUSSPRAY GEEN PARAFFINE a: Paraffine heeft een irriterende werking op de luchtwegen b: Paraffine beïnvloedt nadelig de transportfunctie van trilhaarepitheel WANNEER LACTOSE IPV CELLULOSE IN CAPS? a: Als de werkzame stof moeilijk te mengen is met cellulose b: Als capsules voor gebruik open moeten om te mengen met vloeistof Vraag 7: Antwoord a Vraag 8: Antwoord b Vraag 9:

KENNISTEST 10. WELK MONDMASKER GEBRUIK JE MINIMAAL MET IRRITERENDE EN CORROSIEVE STOFFEN a: P2 filter masker b: Papieren mondmasker (snuitje) 11. HOE LANG IS NIET GECONSERVEERDE, HELDERE DRANK HOUDBAAR? a: 2 weken na bereiden b: 4 weken na bereiden, mits koel bewaard 12. GEEF VOLGORDE VAN MEESTE BESCHERMING TEGEN BLOOTSTELLING GEVAARLIJKE STOF a: Isolator (1), Veiligheidswerkbank (2), Stofafzuigkast (3) b: Isolator (1), Stofafzuigkast (2), Veiligheidswerkbank (3) Vraag 10: Antwoord b Vraag 11: Antwoord a Vraag 12:

GELEGENHEID TOT HET STELLEN VAN VRAGEN