3. Het sociaal-economisch systeem Sociaal-Economisch Systeem = Stelsel waarin regeringen in de economie ingrijpen om sociale ongelijkheid te houden of te veranderen Er zijn er twee: De Verzorgingsstaat De Nachtwakersstaat Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
3. Het sociaal-economisch systeem In Nederland zijn we gegroeid van een Nachtwakerstaat naar een Verzorgingsstaat Zie Civitas pagina 203 tot en met 206 voor het ontstaan van de Nederlandse verzorgingsstaat. Opdracht: Noteer waarom en wanneer die in eerste instantie groeide en waarom en wanneer die inkromp (Goed te zien in de ontwikkeling van de collectieve sector, pagina 202) Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
3. Het sociaal-economisch systeem De grootte van de collectieve sector geeft aan of we in een NS of een VS leven: Als er veel quasi-collectieve goederen en diensten zijn en er zijn veel of hoge uitkeringen, is de collectieve sector groter Het lichte gebied is de overgang tussen deze twee sociaal-economische systemen AE VOP VS NS Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
4. Typologie van Verzorgingsstaten Er zijn drie subsystemen A Het Rijnlandse model B Het Scandinavische model C Het Angelsaksische model AE VOP A B C Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
4. Typologie van Verzorgingsstaten De sociaal-economische subsystemen Het Rijnlandse model is een sterke verzorgingsstaat. Het heeft deze naam gekregen omdat het te vinden is in de landen waar de Rijn door of langs stroomt. Het Scandinavische model: korte maar hoge uitkeringen, om mensen te simuleren te werken. In Noord-Europa Het Angelsaksische model staat wat meer naar rechts in de gemengde economie. Hier een minimale verzorgingsstaat. Bedrijven moeten zo min mogelijk worden belast. In Engelssprekende landen Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
4. Typologie van Verzorgingsstaten AE VOP Stake- holders Share- Ondernemingsmodellen: Het stakeholdersmodel houdt in dat bedrijven de belangen van hun werknemers meer nadruk moet geven dan die van hun aandeelhouders. Bedrijven zouden zich volgens het stakeholdersmodel bezig moeten houden met de lange termijn. Dit past meer in het Rijnlandse model. Het shareholdersmodel houdt in dat bedrijven de belangen van hun aandeelhouders scherp in de gaten moeten houden. Managers zouden zich moeten richten op winsten op korte termijn. Dit past in het Angelsaksische model Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
4. Typologie van Verzorgingsstaten De stromingen en hun opvattingen over de verzorgingsstaat AE VOP A B C Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
5. De Nederlandse VOP en VS De vakbonden Zie pagina 210 en 211 Organisaties FNV en CNV Hun waarden Waar houden ze zich mee bezig? Hoe doen ze dat ( oa CAO Arbeidsvoorwaarden en arbeidsomstandigheden Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
5. De Nederlandse VOP en VS Werkgeversorganisaties Zie pagina 211 en 212 Het VNO-NCW Belangen Ondernemingsraad en CWI Waar houdt het zich mee bezig Middelen Stichting van de Arbeid en SER Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
5. De Nederlandse VOP en VS De overheid Zie pagina 212 Doelen van het overheidsbeleid, oa welvaart Sociale Zekerheid: sociale verzekeringen en sociale voorzieningen Waarden Verschillende rollen Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
5. De Nederlandse VOP en VS Dit bedoelen we niet met het Poldermodel. Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
Het Poldermodel 5. Het Nederlandse Model De systemen De subsystemen Het economische systeem VOP-systeem De Gemengde Economie De politiek-economische cultuur Een Overleg-cultuur Het sociaal- economische systeem Verzorgingsstaatsysteem Het Rijnlandse model Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
5. De Nederlandse VOP en VS Enkele termen verklaard privatisering nationalisatie/socialisering vermaatschappelijking verstatelijking liberalisering vermarkting/commercialisering We kunnen de SE ook gebruiken om belangrijke beleidstermen in één klap duidelijk te maken Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
5. De Nederlandse VOP en VS De drie sociaal-economische denkmodellen We kunnen nu onze kennis van dit hoofdstuk gebruiken om op een rijtje te krijgen hoe de verschillende stromingen en partijen denken over economische en sociaal-economische problemen. Deze kunnen samengevat worden in drie soorten visies: Het linkse denkmodel Het rechtse denkmodel Het confessionele denkmodel Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10
Civitas bladzijde 215: Het Sociaal-Economisch Systeem Civitas Hoofdstuk 10