Programma 13.00 Welkom Annemiek van der Steenhoven 13.10 Inleiding 13.15 Rookverslaving en Pakje Kans training door Bertie Happel (STIVORO) 13.45 Roken en psychiatrische aandoeningen door Janneke Roozen en Ronald van Gool 14.10 Pauze 14.30 Ervaringsverhaal door Tim Kreuger 14.45 Farmacologie en monitoring door Jorge Moctezuma 15.00 Ervaringen uit Amsterdam door Pieter Amir HVO-Querido 15.20 Afsluiting startconferentie 15.30 Start informatiebijeenkomst (potentiële) deelnemers

Schizofrenie en nicotine afhankelijkheid Maandag 13 december, Bennebroek Janneke Roozen en Ronald van Gool

Agenda Inleiding Prevalentie Gevolgen Wat staat ons te doen? 3

Wat gaan we doen? We gaan iets nieuws doen? Huidige situatie is onacceptabel Stoppen met roken zal het lijden verlagen en niet verhogen

Wat is de omvang van het probleem? 44 % van alle tabak wordt gerookt door mensen met een psychische stoornis Personen met een psychiatrische aandoening roken tweemaal zo vaak Prevalentie van nicotineafhankelijkheid bij schizofrenie is ruim 3 maal verhoogd vergeleken met normale bevolking (28%)

Wat is de omvang van het probleem? Onder patiënten met schizofrenie rookt 60% tot 90% Onder klinische verblijvende patiënten 80% tot 90% Mannen roken vaker en meer dan vrouwen Patiënten roken meer sigaretten en inhaleren dieper Rokers hebben 2-3 keer verhoogde kans op andere middelenverslaving ( bv. cannabis, alcohol)

Nicotine afhankelijkheid Ambulante patiënten FACT (2009) GGZinGeest Overgewicht/ obesitas 67% Roken 64% Metabool syndroom 52% MetS (ATPIII): Buikomvang (88/102) Bloeddruk (130/80) HDL (1,0/1,3) Triglyceriden (1,7) Glucose (6,1) 80% 40% 65% 41% 16%

Wat zijn de gevolgen? Afname van de levensverwachting met 20-25 jaar (roken belangrijkste enkelvoudige riscofactor voor CVZ en longaandoeningen en vroegsterfte) Verminderd de werking van AP waardoor doseringen onnodig hoog zijn Negatieve beïnvloeding van gezondheid niet-rokers Kosten van roken dragen bij aan armoede (uitgaven zijn gem. €150/200,- p.m.) Armoede draagt belangrijk bij aan sociale exclusie, onwelbevinden en afname kwaliteit van leven

Wat hebben wij bijgedragen aan het probleem? Niet bespreekbaar gemaakt Niet gesignaleerd als verslaving en problematiek Bagatelliseren van probleem medeleven conflictvermijding Slecht voorbeeld geven door zelf veel en vaak te roken Sigaretten als beloning voor gewenst gedrag of medicatietrouw Geen aanbod ontwikkeld Behandelpessimisme Dagstructuur is opgebouwd uit aaneenschakeling van rookmomenten en verveling

Wat kunnen/moeten we doen? Roken als verslaving errkennen en behandelen Niet-rokers moeten gevrijwaard blijven van meeroken Ontmoedigen van roken door beperkende maatregelen Ontwikkelen van aanbod/ondersteuning stoppen met roken in samenhang met andere leefstijlinterventies Aanbieden van interventies Motiveren van patiënten en medewerkers Onderzoeken van effectiviteit interventies Bekendheid geven aan interventies en resultaten binnen en buiten GGZinGeest

Evidence behandeling nicotineafhankelijkheid SZ Weinig goed onderzoek beschikbaar Geen grote eenduidigheid in effectieve interventies en strategieën Alle beschikbare studies laten reductie nicotineafhankelijkheid zien Effectief is: medicamenteuze behandeling met Bupropion (Zyban) of nicotine vervangende therapie, TGA en CGt. Resultaten zijn beter bij combi

Evaluatie onderzoek Nicotine afhankelijkheid: Fagerstrom Tolerance Questionnaire Ernst symptomatologie: PANSS Welbevinden: SWN Lichamelijke gezondheid: Check Medicatiespiegels: Labcontrole

Voel je Vrij! Motiveer cliënten om te stoppen.

Wat is er onderzocht? Wat zijn de uitkomsten? Wat kunnen wij doen?

Wat is er onderzocht? Interventies die er zijn om cliënten met schizofrenie te motiveren om te stoppen met roken Mening van medewerkers (16) en cliënten (23), van het langdurende circuit volwassenen psychiatrie, Bennebroek

Uitkomsten medewerkers 50% rokers Meer dan de helft van de medewerkers motiveert cliënten om de cursus te volgen en heeft vertrouwen in cliënt maakt gebruik van een ‘therapeutisch sigaretje roken’ maakt geen onderscheidt waar te roken

Uitkomsten cliënten >15 jaar toen zij begonnen met roken Gemiddelde levensverwachting is 55 jaar, 40 jaar roken kost €96.000 Rookt meer dan 1 pakje shag per dag Heeft een laag vertrouwen in stoppoging 70% is al eens eerder gestopt Heeft interesse in de cursus Is voor een rokersverbod in de nieuwbouw indien er een alternatieve ruimte wordt geboden

Wat weten we? Iedereen is in staat om te stoppen met roken! Motiverende interventies gebruiken in gesprek over roken.

Welke basisprincipes kunnen we gebruiken? 1. Straal empathie uit: De cliënt wordt geaccepteerd zoals hij of zij is en wordt niet gezien als een persoon die niet in staat is te veranderen. 2. Zorg voor discrepantie: zorg ervoor dat er bij de cliënt een discrepantie ontstaat tussen het huidige gedrag van de cliënt en zijn doelen en waarden. De cliënt moet de belangrijkheid van het stoppen met roken inzien. 3. Ga zorgvuldig om met weerstand: weerstand bij de cliënt kan een teken zijn om jouw stijl van begeleiden te veranderen. Het is belangrijk om discussies uit de weg te gaan en de cliënt moet zelf oplossingen voor problemen aandragen. 4. Steun Eigen-effectiviteit: eigen-effectiviteit is een goede voorspeller voor het succesvol veranderen van gedrag. (Bron: Miller & Rollnick 2002):

Voorbereiding: plannen van veranderen Precontemplatie: niet denken aan verandering in de komende periode – er kunnen wel problemen ervaren worden Overwegen of contemplatie: overwegen van veranderen in de komende periode Voorbereiding: plannen van veranderen Actie: feitelijk aanbrengen van verandering in gezondheidsgedrag Bron: Prochaska & Di-Clemente

Hoe bevorder je ambivalentie?

Wat kunnen wij doen? Pas de motiverende interventies toe Blijf in gesprek, met of zonder therapeutisch peukje! En……

… samen sta je sterker. Stop mee op 18 januari!

Roken en schizofrenie 13 december 2010

Roken en schizofrenie Relatie nicotine en schizofrenie Relatie roken en medicatie

Verklaringen voor hoge prevalentie Psychologische, biologische en sociale theorieen De psychoanalytische hypothese (orale fixatie) De socio-economische hypothese (armoede en verveling) De persoonlijkheid hypothese (roken als angstdemping) De psychologische coping hypothese (omgang stress en negatieve emoties) De zelfmedicatie hypothese (compensatie voor cognitief functieverlies De hypothese van de bijwerkingen (reductie van bijwerkingen AP) De dopamine hypothese (verhoging van dopamine verminderd negatieve symptomen/depressie) De genetische hypothese (afname van nicotinereceptoren bij schizofrenie, laag expressie) De auditieve selectie hypothese (verbetering auditieve/cognitieve functies)

Nicotine en schizofrenie Psychose gevoelig populatie= minder nicotine receptoren [ alfa 7] Relatie is via Glutamaat. Pre en postsynapse Verbetering cognitieve functies [aandacht]

Relatie nicotine en schizofrenie Nic receptor Cog functie verslaving Auditieve alfa7 presyn postsyn

Verklaringen voor hoge prevalentie Psychologische, biologische en sociale theorieen De psychoanalytische hypothese (orale fixatie) De socio-economische hypothese (armoede en verveling) De persoonlijkheid hypothese (roken als angstdemping) De psychologische coping hypothese (omgang stress en negatieve emoties) De zelfmedicatie hypothese (compensatie voor cognitief functieverlies De hypothese van de bijwerkingen (reductie van bijwerkingen AP) De dopamine hypothese (verhoging van dopamine verminderd negatieve symptomen/depressie) De genetische hypothese (afname van nicotinereceptoren bij schizofrenie, laag expressie) De auditieve selectie hypothese (verbetering auditieve/cognitieve functies) alfa 7 agoniste DMXB-A

Roken en medicatie

Roken en medicatie

Roken en medicatie Farmacokinetisch Niet nicotine maar PAK Enzyminductie [medicatie snel afbreken] Hoe medicatie van buiten naar doel in het lichaam Cytochroom P 450 [ lever] Medicatie is minder effectief

Roken en medicatie Cytochroom p450 PAK [roken] Roken verlaagd dosis

Roken en medicatie Clozapine Haloperidol Olanzapine Fluanxol Antidepressiva

Roken en schizofrenie Relatie nicotine en schizofrenie Relatie roken en medicatie Minder receptoren [alfa 7] Verbeteren cognitie P A K , lever >> medicatie snel afbreken Medicatie spiegel hoger ! beter cognitie ! [+nic – PAK] Alfa 7 agoniste..

Bedankt !!!