Screenagers, sexuality and diversity Multimethodisch onderzoek naar mediagebruik en mediareceptie van jongeren in Vlaanderen

Onder leiding van… Prof. Dr. D. Biltereyst Prof. Dr. S. Van Bauwel F. Adriaens E. Van Damme

“Tieners zijn multimediaveelvraten” 46%: televisie op kamer 62%: Internet op kamer Mediarijke “bedroom culture”

“A sexual media world” Beïnvloedende factoren op mediagebruik Effectmodel (Seksuele) socialisatie-agenten

Het onderzoeksrapport Doel Plaats en betekenissen van audiovisuele media Seksualiteit Etniciteit Gender Hoe Kwantitatief onderzoek: enquêtes Kwalitatief onderzoek: focusgroepen Inhoud Methodologisch kader Onderzoeksresultaten

Survey Methodologie

Survey-onderzoek Ondervraging groot aantal mensen Steekproef uit grotere populatie Peilen naar opinies, attitudes, feiten of condities Verschijnselen onderzoeken en verklaren

Survey-onderzoek Kwaliteitscriteria Betrouwbaarheid en validiteit? Toevalsteekproeven Enkelvoudig Gestratificeerd

Survey De vijf Vlaamse provincies 15 scholen beslisten om deel te nemen 5 scholen gemeenschapsonderwijs 10 scholen uit het vrij net

Survey Evenwicht tussen de verschillende onderwijstypes: (ASO, TSO, BSO en KSO) Evenwicht tussen de studiejaren: (3de, 4de, 5de en 6de)

Survey Gestratificeerde steekproef Duur afname ongeveer 40min. Paper & pencil Incentive (cinematickets)

Survey Gebruik driedimensionele weging op basis van geslacht, leeftijd en onderwijstype Wegingscoëfficiënt op basis van actuele Vlaamse schoolpopulatie

Sociodemografische gegevens Aantal respondenten: 1563 13-, 20- en 21-jarigen weggelaten Effectieve onderzoekspopulatie: 1555

Geslacht Jongens Meisjes

Leeftijd

Onderwijstype 0,00 = ASO 1,00 = TSO 2,00 = BSO 3,00 = KSO 4,00 = DTO

Generatie allochtoon 0,00 = Autochtoon 1,00 = 1e Generatie Allochtoon

SPSS-analyse resultaten Survey SPSS-analyse resultaten

TV tijd Geen significant verschil tussen de gemiddelde tijd tussen jongens en meisjes 15- en 16-jarigen kijken meer televisie dan de andere leeftijdsgroepen. 19-jarigen het minste BSO leerlingen kijken het meest TV, KSO het minste Geen significante verschillen tussen autochtonen en allochtonen van de 1ste en 2de generatie voor aantal uur tv kijken

Eigen TV-bezit Jongens hebben meer toegang tot een eigen televisie dan meisjes 18-jarigen(59,7%) hebben het vaakst TV op hun eigen kamer, daarna 16-jarigen(53,6%), 17-jarigen(46%) en 15-jarigen(43,4%) en 14-jarigen(39,7%) Onderwijstype: BSO(63,4%) < TSO(51,2%) < ASO(39,3%) < KSO (30,8%) Geen verschil tussen allochtonen en autochtonen

Digitale telvisie/satelliet/kabel Digitale TV: geen significant verschil voor gender, wel voor onderwijstype, leeftijd, generatie allochtoon Kabel: Geen verschil voor leeftijd en gender; wel voor onderwijstype en generatie Satelliet: er zijn significante verschillen m.b.t. leeftijd, generatie allochtoon en gender; niet voor onderwijstype

TV tijd week-weekend Jongeren kijken gemiddeld 2,09u TV in de week en 2,57u in het weekend. Geen verschil voor gender en generatie allochtoon Jongere leeftijdsgroepen kijken significant meer TV dan oudere, zowel tijdens de week als in het weekend BSO-leerlingen kijken meer TV dan de leerlingen uit de andere onderwijstypes

Multitasking Gender: enkel significante verschillen voor lezen, gaming, sociale netwerksites en gsm gebruik Leeftijd: enkel significante verschillen voor gaming -> 17-jarigen meer dan 14-jarigen Onderwijstype: ASO en KSO meer multitasking in het algemeen dan TSO en BSO Generatie: enkel significante verschillen voor lezen Gender: Lezen en TV-kijken combineren -> meisjes meer dan jongens Gaming en TV-kijken combineren -> jongens meer dan meisjes Sociale netwerksites en TV-kijken combineren -> meisjes meer dan jongens Gsm-gebruik en TV-kijken combineren -> meisjes meer dan jongens Generatie: verschillen significant voor eerste generatie allochtoon en autochtoon in vergelijking met tweede generatie allochtoon

‘Buitenshuis TV kijken’ Geen significant verschil tussen gender en generatie Leeftijd: significant verschil -> 17-jarigen meer dan respectievelijk 16, 15, 18, 14, 20, 21 en 13-jarigen Onderwijstype: significant verschil -> ASO meer dan respectievelijk TSO, BSO en KSO => Er wordt het meest gekeken buitenshuis bij vrienden.

TV kijken op café of bij je lief? Gender: Jongens kijken meer naar TV op café dan meisjes Meisjes kijken meer naar TV bij hun lief dan jongens Leeftijd: 19-jarigen kijken meer naar TV op café 18-jarigen kijken meer naar TV bij hun lief Generatie: Geen significant verschil voor TV kijken op café Autochtonen kijken meer naar TV bij hun lief dan respectievelijk allochtonen van de tweede en de eerste generatie Leeftijd: * 19-jarigen kijken meer naar TV op café dan respectievelijk 18, 17, 16, 15 en 14-jarigen * 18-jarigen kijken meer naar TV bij hun lief dan respectievelijk 17, 19, 16, 15 en 14-jarigen

Bezit/toegang tot pc en internet Significante verschillen m.b.t gender voor pc bezit: 64,7% jongens vs 53,2% meisjes toegang: 90,8% jongens vs 85,2% meisjes Hoe ouder de jongere, hoe meer er een eigen pc hebben (49,2% 14-jarigen, 50,8% 15-jarigen, 59,8% 16-jarigen, 62,4% 17-jarigen, 73,7% 18-jarigen, 76,1% 19-jarigen) 64,7% van de jongens versus 53,2% van de meisjes wat betreft het hebben van een eigen pc of laptop op de slaapkamer. 90,8% van de jongens versus 85,2% van de meisjes wat betreft de toegang tot het internet via de eigen pc of laptop.

Bezit/toegang tot pc en internet Significante verschillen m.b.t. onderwijstypes Toegang: BSO jongeren significante verschillen qua toegang tot pc’s dan ASO of TSO jongeren Bezit eigen pc : ASO (54,6%) < TSO (63,2%) < BSO (66,7%) < KSO (66,7%) Toegang tot internet thuis: ASO (85,1%), TSO (89,6%), BSO (91,6%), KSO (88,9%) Geen significante verschillen in verband met toegang internet op de EIGEN pc’s!!!!!!!!!

Bezit/toegang tot pc en internet Significante verschillen qua hoeveelheid pc’s tussen autochtonen i.v.m. allochtonen van zowel 1ste als 2de generatie. -> digitale kloof

Uiterlijk Gender: Meisjes hechten significant meer belang aan hun uiterlijk dan jongens meisjes: gemiddeld 7,6/10 jongens: 6,8/10 Geen significante verschillen m.b.t. onderwijstype, generatie en leeftijd

Focusgroepen Methodologie

Motivering keuze ! Veel info op korte tijd Interactie via discussies Sociale wenselijkheid Gender gap (verschillende groepen tov elkaar) !

Praktische info 9 focusgroepen in 6 steden 63 respondenten  25 jongens & 38 meisjes  9 allochtone meisjes van de 1ste generatie Samenstelling focusgroepen: - 4 gemengd, autochtoon - 1 meisjes, autochtoon + 1 jongens, autochtoon - 2 volledig gemengd Moderatoren: Fien Adriaens & Elke Van Damme

Focusgroepen Bevindingen

Social Viewing

Reactie op clipjes Ouders: Broer of zus Meestal niet erg, soms betrapt gevoel, niet op hun gemak Afhankelijk van blootheid Soms kijken ouders mee of maken er grappen over Meer onwennigheid bij allochtone (meisjes) groepen, maar ook uitzonderingen “FG3 V3 AL1: Soms spoelt ze dat door. Allee als ze kussen niet, maar als ze echt al beginnen hun kleren uit te doen “ Broer of zus Minder gêne, geen probleem Allochtone meisjes meer beschaamd bij het binnenkomen van broer als bij zus “FG3 V4 AL1: Ik vanaf mijn broer er is. Vraag: Uw broer? En waarom? FG3 V4 AL1: Die zegt tegen mij ‘jij mag niet zo films kijken” Indien jonger: vaak ver/afzetten, ook uitzonderingen Indien ouder: meekijken

Welke programma’s worden samen bekeken met ouders? 2 motieven: - samen kijken omdat TV al aanstaat - samen kijken uit gezamenlijke interesse Voorbeelden programma’s: The Mentalist, Lost, Mijn Restaurant, De Slimste Mens, … 2 opmerkingen: - geen voorkeur qua programma of genre - vaak slechts met 1 ouder naar tv kijken  vaak meisjes met mama & jongens met papa Geen relevante info wat betreft kijken met broer/zus of vrienden

TV Talk

Praten rond TV met vrienden Algemeen: Alleen storend indien langer gesprek Evenwichtige verdeling qua gender en etniciteit Soms op aanraden van vrienden programma volgen Eigen smaak en interesse blijven primeren Vrouwen eerder geneigd vrienden hierin te volgen Vbn. programma’s: M!LF (mannen), One Tree Hill (vrouwen), Temptation Island, Lost… Liefdesrelaties: Vooral over relaties in echte leven dan de fictieve Meisjes praten over beide, jongens eerder over de realiteit

TV talk met ouders Algemeen: Liefdesrelaties: Praten meer met vrienden dan met ouders ouders  nieuws, gemiste afleveringen Heeft vaak te maken met interesse Meisjes praten meer met mama, jongens geen verschil Allochtone meisjes praten vaker met ouders Liefdesrelaties: Komt minder vaak voor dan met vrienden, maar er zijn uitzonderingen Minder bij jongens Meisjes praten meer hierover met mama Meisjes: juiste man vinden, afbeelding relaties,… Jongens: veilig vrijen Meer bij allochtone bevraagden

Seksuele moraal

Relaties en seksualiteit in programma’s Belang? Overdreven en onrealistisch, normaal bevonden Toch leuk dat er aandacht aan besteed wordt Vooral meisjes vinden dit aangenaam Jongens: sommige overbodig, anderen leerrijk Teveel? Alleen storend indien te vaak en te lang aan bod en beelden te expliciet Bezorgdheid over kinderen Jongens klagen indien het té veel aan bod komt Aantal allochtone meisjes niet op hun gemak

Definitie seksueel getinte beelden Ze verstaan hieronder porno, seksuele acties Niet: insinuerende beelden (vb: onder een deken) Meisjes negatiever t.o.v. porno dan jongens, maar beiden vinden het niet nodig op TV  internet Uitzondering: 1 allochtoon meisje vond blote buik en kussen ook al een seksueel getint beeld De meerderheid vond het clipje seksueel getint, maar niet storend

(Seksuele) liefdesrelaties op TV versus eigen ervaringen Onrealistisch,overdreven, idealistisch, te perfect (vb. eerste keer) Geen overeenstemming tussen eigen ervaringen en die op TV Ze duiken te snel de lakens in Meisjes spiegelen zich hierin, maar beseffen wel dat het fictie is Herkenning eigen relatie: Op TV meestal te rooskleurig, maar bepaalde elementen wel terug te vinden Meisjes zijn meer geneigd om weg te dromen

Verleiden Initiatief verleiden: Meerderheid verwachten dat jongens initiatief nemen, maar omgekeerd moet ook kunnen Allochtone meisjes: jongens moeten eerste stap zetten Ook op tv zetten vooral mannen eerste stap, uitzonderingen: Samantha (S&tC), Brooke (OTH),… Imitatie versiertrucs: Meestal onbewust overgenomen, uitzonderingen bij jongens Allochtone meisjes: andere verwachtingen Versiertrucs op TV zijn te simplistisch en het versieren gaat te gemakkelijk  echte leven vrees voor gezichtverlies

Huidig gedrag & gewenst gedrag Ook in de realiteit komt hetzelfde gedrag als op TV voor Meisjes zijn subtieler, jongens eerder direct Allochtone meisjes merken op dat huidige gedrag veranderd, maar door cultuur en godsdienst toch niet snel zelf initiatief nemen Initiatief mag van beide kanten komen, maar eerder van jongens verwacht Zowel jongens als meisjes zeggen dat ze liever hebben dat andere persoon eerste stap zet  gezichtverlies

Stellingen ‘Een jongen die regelmatig een nieuw lief heeft, is cool. Een meisje die regelmatig van lief wisselt, is een slet.’ jongen toch niet cool  player Meisjes  slet Slet:wel negatievere bijklank dan player jongens: gedrag verwacht ‘Mannen willen seks, vrouwen willen liefde’ Meesten vinden deze stelling cliché Komt ook omgekeerd voor Vooral jongens gaan hiertegen in

‘Casual sex’ aanvaardbaar? Meerderheid slechts vanaf bepaalde leeftijd en indien ervaring Meesten niet akkoord indien vaste relatie Jongens aanvaarden dit meer dan meisjes Allochtonen vinden dat dit eerder niet kan

Seks voor het huwelijk Mannen accepteren dit meer dan vrouwen Meisjes hechten meestal meer belang aan hun maagdelijkheid, maar vinden dat het ook kan Op 1 allochtoon meisje na, vinden de allochtonen niet dat dit niet kan  cultureel en religieus bepaald

Representatie

Representatie jongeren Algemeen: Vaak overdreven, te idealistisch, te simplistisch voorgesteld Werken in uitersten, met stereotiepen (vbn.: de nerd, de bitch)  geen gelaagdheid Uiterlijk belangrijker als karakter Maar geen problemen mee, want anders oninteressant Ze vinden dat dit explicieter voorkomt in Amerikaanse dan in Belgische series Fysiek: Personages in series aantrekkelijker dan in realiteit (vbn.: mannen gespierd, vrouwen slank) Gegeven redenen: kijkcijfers & escapisme Hoe anders? Bestrijden stereotypering via realistischere beelden Maar niet té realistisch, want anders oninteressant Jongere acteurs om personages te vertolken

Homoseksualiteit op TV Perceptie: Enkele vbn.: Ann (Thuis), Tim & Robbie (David),… Strookt niet met de werkelijkheid, ook qua aanvaarding Gebruik gemaakt van uitvergroting en stereotypering: - vrouwen eerder stoer, mannen eerder vrouwelijk meer mannelijke dan vrouwelijke homoseksuelen Homoseksuele relaties houden niet lang stand in series Houding homoseksualiteit in het dagelijkse leven: Meerderheid autochtonen geen probleem mee, met uitzondering van 1 meisje Meerderheid allochtonen: negatief  reden: culturele achtergrond

Perceptie allochtonen op TV Enkele vbn.: Mo en Aïsha (thuis),… Perceptie wordt tegenstrijdig ervaren: - negatief: gangstertjes, dader, medeplichtig - positief: goed voorgesteld Iedereen stelt dat de voorstelling niet representatief is  uitzondering: Mo (Thuis) Allochtone jongeren vinden dat er meer allochtonen moeten zijn en positiever afgebeeld moeten worden  tot nu toe altijd negatief belicht

Houding ten opzichte van allochtonen in het dagelijkse leven Dubbelzinnige houding: - 1 groep stelt dat ze alleen maar negatieve ervaringen hadden met allochtonen - meerderheid van de groepen stelt dat men niet alle allochtonen onder één noemer kan plaatsen Opmerking: beide autochtone geslachten stelden dat ze niet veel allochtone vrienden hebben

Besluit

Besluit Drie peilers: gender, etniciteit, seksualiteit Kwantitatief: survey Kwalitatief: focusgroepen  thema’s: social viewing, tv talk, seksuele moraal, stereotypen, representatie Aandacht voor methodologie

Vergelijking kwantitatief- kwalitatief Complementair Kwantitatief: - autochtonen = allochtonen - tweede generatie: vrijer  vb. tv-bezit, social viewing

Kwalitatief:  Gelijkenis beide luiken: Tv-kijken = familiemoment -social viewing - etniciteit: allochtonen ≠ autochtonen (vb. meisjes onwennig) - peers belangrijk - gender: meisjes sneller beïnvloed - tv talk - etniciteit: allochtonen meer met ouders - gender: vooral meisjes - seksuele moraal - algemeen = niet gechoqueerd - etniciteit: allochtone meisjes moeite - gender: weinig verschil - representatie - niet realistisch algemeen  Gelijkenis beide luiken: Tv-kijken = familiemoment

Representatie homoseksualiteit  etniciteit: allochtonen eerder negatief (cultureel) Representatie allochtonen  algemeen niet representatief  etniciteit: allochtonen: ‘te negatief en te weinig’

 Meer onderzoek met allochtone jongeren Kritisch maar ok Mediageletterd Toegang en bezit hoog Toekomst?  Meer onderzoek met allochtone jongeren