Het Rijnlands Model samen sterk Sjaak Evers 25 maart 2009 Rotary club Cuijk

Introductie Bedrijfskundige Bij uitstek A-A beroep !? Bedrijfskunde heruitvinden ! Niet overal diepte-kennis van Kwaliteitszorg succes afhankelijk van context Rijnlands Anglo-Amerikaans Jan Schouten: De mensen en het dorp

Inhoud & Slides A-A versus R organisaties 04-05 A-A versus R samenleving 06-09 R ontwikkelingsvisies 10-12 Mensen en Materialen 13-16 Azie 17 Wederzijds begrip 18

A-A configuratie R configuratie Anglo-Amerikaans Rijnlands Kern / Keuze / Uitgangspunt Shareholder value dominant in een bedrijf Stakeholders zijn gelijkwaardig gevolgen Beursgenoteerd Waarde van het aandeel Waarde / belangen Familiebedrijf/cooperatie/allianties Winstverwachtingen Onderhandelen Kwartaal cijfers, korte termijn Gemeenschappelijke belangen Meten, spreadsheets Vinken, Verantwoording afleggen Communiceren, samenwerken Vonken, Verantwoordelijkheid nemen Externe motivatoren Van buiten af PDCA, Waarheid Intrinsieke motivatie Van binnen uit IMWR, Perceptie Opleidingen kosten Competitie naar binnen Opleidingen investering Vertrouwen Money making machine Mens wegwerpartikel Werkgemeenschap Mens ‘goud’ waarop bedrijf rust Manager/MBA Alle wijsheid komt van boven Vakman/Professional Er is ook wijsheid op de vloer Top down / Strategie Bottom up / Werkelijkheid A-A configuratie R configuratie

Zwaartepunt essentieel verschillend Rijnlandse organisatie Vertrekpunt de operatie: medewerkers en klanten Veel ruimte voor medewerkers Co-producties op basis van de innerlijke kracht van medewerkers Weinig regels A-A organisatie Hoofddoel van een bedrijf: winst maken Top down Plannen, rekenmodellen, spreadsheets Performance indicatoren, meten 2 nivo’s, met wisselwerking ertussen Organisatie: Ger Jonkergouw: geoliede samenwerking van professionals Jan Schouten: sociaal-krachtig + bedrijfsmatig goed geleid het ‘goud’ waarop bedrijven rusten: de mensen en hun onderlinge samenwerking Samenleving

Ook in not-for-profit sector (zorg, onderwijs, overheid) Anglo-Amerikaans Rijnlands Kern / Keuze Uitgangspunt Concurrentie is de motor van de samenleving Samenwerking is de gevolgen The winner takes it all Respect voor minderheden Ook in not-for-profit sector (zorg, onderwijs, overheid) Aandacht, liefde, schoonheid Collectieve ambitie Doen  denken Begint eer ge bezint Denken  Doen Bezint eer ge begint Staat is het probleem Staat speelt sleutelrol Vrijheid Klant Vrijheid, ordening en gemeenschapszin. Ook burger Mechanisch rationeel Organisch intuitief Dogma’s Axioma’s Ieder voor zich en God voor ons allen Ieder voor allen en God voor zich A-A configuratie R configuratie

What is in the name Verschillende betekenis van dezelfde woorden ? Wonderbaarlijke vermenigvuldiging van Rijnlands Wat verstaan we eronder Dezelfde betekenis van verschillende woorden ? Nieuw Rijnlands organiseren Rijnlands 2.0 Slow Management, stilstaan bij organiseren Vraagsturing door partnership Europees kapitalisme Continentaal kapitalisme Cooperatief kapitalisme Sociaal-economisch kapitalisme Sociaal kapitalisme Sociale markteconomie

Rijnlandse bedrijven: Rijnlanders: Rabobank Interpolis Bavaria Cibra Specialty Chemicals Heerenveen Albron Porsche BMW Volkswagen Paccard/DAF Mars IKEA Gulpener bier PDLC VDL De Limes MDF Het Nieuwe Gilde Stork Rijnlanders: Wijffels (Wereldbank) Bert Heemskerk (Rabobank) Peter Elverding (ex CEO DSM) Oude heer Heijn Oude heer Van Doorne Van der Veer (Shell) Kees v Leede (ex Akzo Nobel) Peter Swinkels (Bavaria, BZW) Rinnooy Kan (SER) Van de Donk (WRR) Tjeenk Willink (Raad van State) Harry Verhoeven Foppe de Haan Marc Lammers Frits van Oostrom Hans Becker (Humanitas R’dam) Frank Ankersmit Pieter Winsemius (WRR) Geert Mak

Steeds terugkerende discussie punten Oplossingsrichting, inspiratiebron “Rijn” Voor- en nadelen (vaag, soft, stroperig) Wat voor organisatie/samenleving willen we Wat zijn je uitgangspunten/waarden/rationaliteit/perspectief/waarheid Mensen/vak & samenwerking centraal versus centen/geld centraal Is een onderneming er echt alleen om winst te maken of voor waarde-creatie Er is echt een alternatief, het kan echt anders Overbenadrukken van het Rijnlandse tegenover doorgeschoten A-A, 2 alternatieven, anders een ‘oeverloze’ discussie In Europa A-A bedrijven en in Amerika Rijnlands gerunde bedrijven Azie Statisch beeld / foto Dynamisch beeld / film / ontwikkeling

Maatschappelijke ontwikkeling 800 1300 1700 1750 1930 1945 1980 1990 2005

Jeremy Rifkin (1) beschrijft uitgebreid hoe de wereld in het algemeen en Europa en Amerika in het bijzonder zich ontwikkel(d)en, gaat uitgebreid door het verleden, opdat we beter begrijpen wat er nu aan de hand is, beiden schematisch hieronder samen gevat: De 3 instituties van de late Middeleeuwen in Europa: Kerk Feodale economie Koninkrijken (geloof) 3 nieuwe instituties van de vroegmoderne tijd: Wetenschap Markteconomie/-kapitalisme Nationale staat (rede) 3 nieuwe instituties van nu: Nieuwe manieren Globale Transnationale om natuur te begrijpen Commerciële politieke en te benaderen Netwerken/-kapitalisme ruimten (empathie)

Herman Wijffels, april 2006, Avondcongres Klaar om te wenden In het industriële tijdperk: In deze nieuwe fase moeten we: plaatsten wij ons buiten de natuur ons weer gaan zien als onderdeel van de natuur wisten wij steeds meer van steeds minder, specialisatieprincipe  verkokering en verbrokkeling integraal problemen aanpakken, vanuit de samenhang der dingen. top-down organiseren en de organisatie mechanistisch invullen een bottom-up georganiseerde organisatie, met minder hierarchie en op basis van organische principes. mensen worden bepaald door een systeem, een extern gericht zijn. naar onze interne bronnen, onze eigen waarden en vandaar uit gaan sturen. Onze eigen waarden moeten ons gaan leiden en niet het systeem Uniformiteit was belangrijk diversiteit als kwaliteit zien, accepteren en accomoderen mensen bronnen om voor te zorgen. mensen in hun kracht krijgen en in hun kracht houden dominant masculine waarden feminine waarden

Groepen en hun websites Organisatieactivist organisatieactivist.nl DeLimes / Vanwoodman Society delimes.nl / vanwoodman.com Rijnland Weblog Groep / MDF rijnland-weblog.nl / mdf.nl Regelzucht / Hollands Glorie regelzucht.nl / hollandsglorie.wordpress.com Slow management slowmanagement.nl Voor de Verandering globalalternatives.nl Waterland / Sociale Innovatie waterlandstichting.nl / socialeinnovatie.nu Meestersadvies / Bold / Movaeres meestersadvies.nl / bold-network.com / movaeres.nl De Baak debaak.nl Foundation for European Leadership foundationforeuropeanleadership.org &Samhoud / Pentascope samhoud.nl / pentascope.nl

BOEKEN SCHRIJVERS AUDIO CD’s: SPREKERS: De mensen en het dorp Jan Schouten Intensieve Menshouderij Jaap Peters Angelsaksen versus Rijnlanders Jaap Jan Brouwer, Piet Moerman Leiding geven aan professionals? Niet doen ! Mathieu Weggeman Herwaardering van de Rijnlandse principes Rienk Goodijk Rijnlanders, durft te denken en te twijfelen Piet Moerman Het Rijnland boekje Jaap Peters en Mathieu Weggeman AUDIO CD’s: SPREKERS: Jaap Jan Brouwer Ook nog: Artikelen in bladen en tijdschriften. Blad: slow Management Conferenties/Congressen en hun verslagen

Overige Publicisten John Schaberg Naomi Klein Teun van Aken Ger Jonkergouw Harold Jansen Henk Hogeweg Rob Lommerse Joep Schrijvers Frits Schipper Wim van Dinten Harry Verhoeven Arjo Klamer Ton van Haperen Hans Waltman John Schaberg Marc Chavannes Bas Heijne Dick Pels Paul de Beer Paul Kalma Arie vd Zwan Abram de Swaan Fons Trompenaars Naomi Klein Noreena Hertz Robert Reich Susan Neiman Richard Sennett Henry Mintzberg Joseph Jaworski

Politiek Europa Nederland: Duitsland: Frankrijk: Belgie: CDA (Piet Steenkamp, Joop Wijn) PvdA (Paul Kalma, Wouter Bos, Paul Tang) SP (Jan Marijnissen) Duitsland: CDU (Angela Merkel) Frankrijk: PS (Segolène Royal) Belgie: CD&V (Yves Leterme)

Azie Volgorde van belangrijkheid van maatschappij bepalende parameters: Europa: 1) organisatorische, 2) relationele, 3) juridische dimensie Amerika: 1) juridische, 2) organisatorische, 3) relationele dimensie Azie: 1) relationele, 2) organisatorische, 3) juridische dimensie Dahrendorf: Model: Economische dynamiek Maatschappelijke cohesie Politieke democratie Rijnlands - + Angelsaksisch Aziatisch

Wederzijds begrip ? Succes afhankelijk van context Rijnlands Anglo-Amerikaans Hetzelfde als voor allerlei soortgelijke aspecten: Teamwork, communicatie, vertrouwen