Maarten Steenhagen Maarten.Steenhagen@bkv.hku.nl KUNSTFILOSOFIE COLLEGE 4 EEN FILOSOFISCHE BENADERING VAN DE KUNSTEN FORMALISME Maarten Steenhagen Maarten.Steenhagen@bkv.hku.nl

KUNSTFILOSOFIE COLLEGE 4 Wat is kunst KUNSTFILOSOFIE COLLEGE 4 Wat is kunst? Nabootsingstheorie en expressietheorie: ‘Het kunstwerk moet niet op zichzelf begrepen worden, maar altijd in relatie tot... ... de waarneembare (fenomenale) wereld [Nabootsingstheorie] ... de innerlijke wereld van de kunstenaar of beschouwer [Expressietheorie]

Werkelijkheid Publiek Kunstenaar KUNSTWERK Andere werken KUNSTFILOSOFIE COLLEGE 4 Werkelijkheid Publiek Kunstenaar KUNSTWERK Oorspr. driehoek: M.H Abrahams, The Mirror and the Lamp (1953) Andere werken

KUNSTFILOSOFIE COLLEGE 4 Formalisme: - Het kunstwerk is een ‘onafhankelijk, onherleidbaar, autonoom verschijnsel, dat op zijn intrinsieke waarde moet worden bekeken’. Het draait dus alleen om de vorm van het werk, niet om de (mogelijke) inhoud.

Werkelijkheid Publiek Kunstenaar KUNSTWERK Andere werken KUNSTFILOSOFIE COLLEGE 4 Werkelijkheid Publiek Kunstenaar KUNSTWERK Oorspr. driehoek: M.H Abrahams, The Mirror and the Lamp (1953) Andere werken

KUNSTFILOSOFIE COLLEGE 4 Als kunstwerk moeten we het object alleen op zichzelf beschouwen. Dus irrelevant: kunst gebruiken als... - geheugensteuntjes - herinnering aan dierbaren - ik houd van honden - ik houd van lekker huilen (Kant: esthetisch oordeel)

KUNSTFILOSOFIE COLLEGE 4 Formalisten over de nabootsingstheorie Natuurlijk: sommige kunst toont de wereld. Maar daar gaat het niet om! Bell & Fry: ‘Kracht van realistische kunst is eerder ondanks de nabootsing, niet dankzij’ (goede) kunst is nooit ‘transparant’, maar is zelf een object.

KUNSTFILOSOFIE COLLEGE 4 Formalisten over de expressietheorie Iedereen zegt: ‘kunst heeft wat met gevoel van doen’. Maar dat is niet genoeg! Hanslick: ‘Muziek is doordrongen van expressiviteit, ofschoon zij geen expressie is’ Hoe zit dit?

KUNSTFILOSOFIE COLLEGE 4 We voelen wel wat, maar dit gevoel is uiteindelijk esthetisch irrelevant: - of bij iedereen anders (liefdesverdriet na ruzie) 6 verschillende kunstwerken ?! - of juist te globaal (droefheid) verschil tussen droef schilderij x en droef schilderij y Precies dit object zelf vormt de enige basis, dus dáár moeten we naar kijken om te weten wat het werk nu precies is.

KUNSTFILOSOFIE COLLEGE 4 Hoe moeten we nu over die vorm nadenken? Relevante vraag: Waarom zijn sommige vormen dan te waarderen?

lijkt op expressie, want het brengt toch een emotie KUNSTFILOSOFIE COLLEGE 4 Roger Fry (1866-1934) & Clive Bell (1881-1956) “We waarderen de ‘significante vorm’” Maar wat is dat? het is nogal vaag lijkt op expressie, want het brengt toch een emotie is het eigen aan kunst? (natuur, zielige kinderen)

KUNSTFILOSOFIE COLLEGE 4 De intuïtie die Fry en Bell willen vangen: We herkennen iets in de ervaring van echte kunstwerken dat hetzelfde is over verschillende werken, en hierdoor voelen we dat kunst ons op een unieke manier raakt.

KUNSTFILOSOFIE COLLEGE 4 Maar hebben we die ‘significante vorm’ echt nodig? Andere optie: Objectieve criteria - Symmetrie / Mathematische verhoudingen Kun je kunst ‘uitrekenen’? En kan het wel? Vorm zonder inhoud?

KUNSTFILOSOFIE COLLEGE 4

KUNSTFILOSOFIE COLLEGE 4

KUNSTFILOSOFIE COLLEGE 4 Volgende keer: Analyse van kunstwerken, door jullie uitgekozen. Gebruik de besproken theorieën, en zie ze bevestigd of ontoereikend. Lezen: Bestuur H 1t/m4 alvast voor de meeneemtoets