Open Monumentendag 2010 De vier elementen In den beginne….bij de Grieken “alle stoffen zijn opgebouwd uit vier elementen” en “de krachten van haat en liefde”

Open Monumentendag 2010 Verder gezet door alchemisten en natuurfilosofen Wetenschap bewees enkele stellingen binnen dit wereldbeeld, o.a. dat de aarde rond is Lavoissier (18 de eeuw) “een element is een stof die niet verder opdeelbaar is… Ze zijn de bouwstenen van de scheikunde en alle materie”

Open Monumentendag 2010 Rode draad = interactie door aantrekking en afstoting Een liefde-haat polariteit: ►De liefde: of de behoefte aan de vier elementen - leven van de vier elementen - ingrijpen op de vier elementen - genieten van de vier elementen ►De haat: of de verdediging tegen de vier elementen - leven met de vier elementen - erfgoed beschermen tegen de vier elementen Samenhang tussen relaties in tijd en ruimte Dikwijls een spel van verschillende elementen

Open Monumentendag 2010 wateR - geeft leven, doet rotten - geeft leven, overstromingen zijn vernietigend - geeft rust, is ontspannend

Open Monumentendag nabijheid van water = cruciaal voor nederzetting  natuurlijke waterlopen  vruchtbare gronden, verdediging  voedsel (visvangst)  haveninfrastructuur  boten (soms specifiek)  kanalen  verdediging (grachten, militair)  beheersen van water (landbouw)  transport (industrie)

Open Monumentendag 2010 Visserij: verdwenen haventjes Boekhoute

Open Monumentendag 2010 verdedigingsgrachten Ertvelde, Hoge Wal

Open Monumentendag 2010 Hoeves met walgrachten Zomergem, Rostraat

Open Monumentendag 2010 Leopoldkanaal Schipdonkkanaal Kanaal Gent-Terneuzen Lieve Kanaal Gent-Brugge

Open Monumentendag 2010 …met infrastructuren… Nevele Sint-Laureins duiker AdegemMaldegem

Open Monumentendag 2010 Water om te drinken  waterputten  pompen  waterdistributie

Open Monumentendag 2010 Knesselare, boomstamwaterput Aalter, vierkante waterput in hout Waterputten

Open Monumentendag 2010 waterpompen

Open Monumentendag 2010 Eeklo 1937 Zelzate 1952 Sint-Jan-in- Eremo 1983 Eeklo 1989 watertorens

Open Monumentendag 2010 Waterdistributiecentra Eeklo 1937 Kluizen 1974

Open Monumentendag 2010 Water als krachtbron: watermolens, hoosmolens, poldermolens Verdwenen?! Beschermen tegen water? Overstromingsgebieden, bemalen, bedijken Typische dijkhuisjes

Open Monumentendag 2010 Water hygiëne: badkamer, toilet MaldegemEeklo

Open Monumentendag recreatie: zwembad, kreken, waterpartijen in tuinen, vijvers, bruggetjes, ijskelders

Open Monumentendag ‘brandend’ water: jeneverstokerijen, brouwerijen,… - ‘zuiverend’ water (religieus)

Open Monumentendag warmte, gezelligheid, voedsel - kan huizen platbranden - meest verraderlijke van de elementen vuur

Open Monumentendag 2010 Vuur in huis: haard bakovens

Open Monumentendag 2010 Vuur bij landbouw: smidsen

Open Monumentendag 2010 Vuur bij industrie: stoom (machines, ketelhuizen, schoorstenen)  Waarschoot ▼ Eeklo

Open Monumentendag 2010 Vuur bij transport: (stoom)trein en tram

Open Monumentendag 2010 Beschermen tegen vuur - verordeningen - brandbestrijding: versteningsproces - brandweer -onderscheid: stedelijke context, platteland

Open Monumentendag 2010 Bodemgesteldheid: vruchtbare gronden Ontginnen van aarde: turf, zand, leem Gebruiken van de vruchten van de aarde aarde

Open Monumentendag 2010 Gebruikmaken van aarde voor transport: wegen Kasseiwegen, trage wegen (kerkwegels)

Open Monumentendag 2010 Genieten van de aarde Tuinen en parken Oranjerieën, moestuinen

Open Monumentendag alom aanwezig - is krachtbron - plant geluid voort - te veel = storm ! lucht

Open Monumentendag 2010 Lucht (wind) doet de wieken draaien Enkele kaartjes

Open Monumentendag 2010 Oost-Vlaamse watermolensOost-Vlaamse staakmolens

Open Monumentendag 2010 Oost-Vlaamse bovenkruiersOost-Vlaamse rompen en restanten

Open Monumentendag 2010 KnesselareLembekeErtvelde

Open Monumentendag 2010 Doornzele Zelzate Maldegem

Open Monumentendag 2010 Beschermen tegen wind bv. bos, aanplant inplanting bewoning vorm bedaking Het Leen

Open Monumentendag 2010 Lucht in combinatie met vuur = luchtverwarming o.a. kasteel van Poeke = gevaarlijk ! (grote branden) Gezonde lucht cf. thema 2009 Zorg

Open Monumentendag 2010 Orgels vraag aan organist om werking van orgel uit te leggen GENIETEN van “lucht”

Open Monumentendag 2010 De vier elementen als leeswijzer voor het erfgoed - De vier elementen als bouwstenen met eigen specifieke eigenschappen - Kader met leesregels - begin bij een object (constructie of site): oorspronkelijke functie? - staat niet alleen: de plaats ? - kijk naar de omgeving: het landschap ? - plaats het in de streek: uniek of karakterbepalend?  Vertel het verhaal: waarom hier? waarom zo? hoe kwam dit tot stand? wanneer? door wie?

Open Monumentendag 2010 Voorbeeld: Huysmanhoeve, Eeklo

Open Monumentendag Bekijken in tijdskader Oorsprong: ontginningshoeve Functies doorheen de tijd (leprozerie, voedselopbrengst, landbouw) Gebouwen: uit diverse periodes Poortgebouw = oudste Woning : de eeuw Bijgebouwen: 18 de, 19 de, 20 ste eeuw

Open Monumentendag Bekijken in het landschap Ontginningslandschap (ook oude kaarten bekijken)

Open Monumentendag Bekijken in de directe omgeving

Open Monumentendag 2010

Contactpersonen: Martine Pieteraerens, provinciaal OMD-coördinator Luc Bauters, consulent archeologie Ignace Van Driessche, consulent geschiedenis Jan Lescruwaet, coördinator Trage Wegen Regionaal Landschap Meetjesland Comeet

Open Monumentendag 2010 Dank voor uw aandacht en veel succes !