Montessori opvoeding en onderwijs in de 21e eeuw 1907-2011 Drs. E. Westra-Mattijssen www.montessori.nl

VAN Klassikale en homogene leeftijdsgroep Iedereen het zelfde ’leerkracht bepaalde

103 jaar montessorionderwijs M.Montessori en Kees Boeke

IN NEDERLAND 44. peuterspeelzalen 160 basisscholen 24 IN NEDERLAND 44 peuterspeelzalen 160 basisscholen 24 voortgezetonderwijs 9 opleidingen en begeleidingsdiensten

SLEUTELBEGRIPPEN Zelfstandigheid zelfredzaamheid zelfdiscipline / verantwoordelijkheid

UITGANGSPUNTEN MONTESSORI OPVOEDING Actief zoeken naar het potentieel van kinderen Maximale ontwikkeling stimuleren

Montessori sprak over: Perioden van groei 0 tot 6 jaar: periode van schepping 0-3 jaar: de schepper: absorberende geest 3-6 jaar: de ontdekker: bewuste ordening 6-12 jaar: periode van verkenning en van wetenschap 6-9 jaar: de verkenner: stabiliteit, kennisverwerving 9-12 jaar: de wetenschapper: rust en helderheid

M. Montessori 1951

En over: Gevoelige perioden Voor het bewegen Voor het waarnemen Voor de taal Voor kennisverwerving Voor creativiteit Voor socialiteit Voor moraliteit

2010

Help mij het zelf te doen Hoe kun je kinderen helpen? Wat kunnen kinderen zelf?

Zelf 1: alle opvoeding is zelfopvoeding Kiezen op school Kiezen thuis Wat voor werk Welk tempo Hoelang In welke volgorde Waarmee speel ik Wat doe ik aan Welke taak doe ik Waar zorg ik voor

Grenzen van de keuzevrijheid Het eigen belang/veiligheid wordt geschaad Het sociale belang/veiligheid wordt geschaad “Een gedisciplineerd mens is meester over zichzelf”

Zelf 2: groeien van innerlijke naar uiterlijke orde Van onbewuste naar bewuste orde Door: Goed waarnemen Veel bewegen Veel spreken en luisteren Verwerven van culturele vaardigheden Verkeren in sociale en morele situaties

orde Innerlijke orde en coördinatie van de bewegingen: concentratie Het handelend kind bevrijdt zich: kan werken Het genormaliseerd kind: spontane discipline voortdurend werkzaamheden sociaal gevoel en gedrag

Zelf 3: zelfverantwoordelijke zelfbepaling Kind is van nature actief in onderzoek van zichzelf en de omgeving Leert om te gaan met grenzen Zelfstandigheid als ‘vrijheid in gebondenheid’ Verschillen bepaald door eigen (endogene) factoren en exogene factoren

samengevat Zelf kiezen Zelf zorgen voor orde Zelf verantwoordelijk zijn

DE ‘HULP’

Montessori : Voorbereide omgeving Specifiek materiaal Speciaal gedrag van volwasenen

NAAR ACTIVITEITEN OP BASIS VAN VRIJE WERKKEUZE, DUUR, TEMPO EN CYCLUS

ZOEKEN NAAR ESSENTIES EN STRUCTUREN

OUDERS/VERZORGERS affectie Spontaan en gepland stabiliteit Zekerheid en ritme eerlijkheid Rolmodel zijn

VOLKSKRANT MAANDAG22 NOV 2010

DE ONTDEKKING VAN HET KIND: TOEN EN NU TOEN: BEGIN 20e EEUW Het kind had geen eigen status, men onderscheidde geen kindertijd NU: BEGIN 21e EEUW Het kind heeft zeer veel eigen status (rechten van het kind 1989) maar vaak als volwassene in zakformaat, kindertijd is kort

beiden : RUIMTE GEVEN

Geven we voldoende ruimte? 1: kiezen van vrienden 2: kleding keuze 3: haardracht 4: hobby / clubs 5: eten 6: broodbeleg 7: invullen van voor- en naschoolse tijd 8: bedtijd 9: besteding van het weekend 10: speelplaatsen in huis 11: honoreren van verlanglijst 12: inrichting van eigen kamer 13: zakgeldbesteding

Geef 0, 1 of 2 punten 0 - 12 13 punten: matige ruimte 12 - 20/21 punten: voldoende ruimte 21 - 25 / 26 punten: (te) veel ruimte

Beslissingen nemen leraren en ouders Signaleren Gericht observeren Diagnosticeren Begeleiden Afwachten Inwijden/ingrijpen Evalueren Vragen stellen Feedback geven registreren Afwachten Ingrijpen Ik-boodschappen Vertellen van gewenst gedrag Herinneren/controleren Saamhorigheid en waardering uitspreken Afspraken en regels bepalen en aanpassen

Montessori: belonen en straffen zijn uit den boze belonen en straffen zoveel mogelijk overbodig maken door op tijd juiste beslissingen te nemen belonen en straffen wakkeren machtstrijd aan, vanuit een ongelijkwaardige situatie nooit werk laten doen voor een beloning of niet ervoor straffen wel altijd bemoedigen of indien nodig afzonderen

Het kind in het gezin Maakt deel uit van het gezin als systeem, dmv taken Leeft met afspraken en regels Heeft ruimte voor eigenheid van de ontwikkeling en prestaties Kan persoonlijke behoefen uiten en overlegt over uitzonderingen

Het kind op school Doet onderzoek Gaat op zoek naar verbanden Toont verbeeldingskracht Toets zijn eigen kennis Draagt verantwoordelijkheid voor de kennis (cognitief / sociaal / moreel)

DE OPBRENGST CITAAT MARIA MONTESSORI: “Aldus beschermd zal het kind uitgroeien tot een ethisch volwaardige volwassene die door zijn persoonlijkheid mee kan bouwen aan een nieuwe samenleving. In het kind zelf liggen de potenties besloten”

NIEUWSGIERIGHEID EN EEN ONDERZOEKENDE HOUDING VERWONDERING NIEUWSGIERIGHEID EN EEN ONDERZOEKENDE HOUDING

Ik wens alle kinderen in het montessorionderwijs toe dat ze zo mogen groeien. Els Westra