Lesgeven met methode – los van het schoolboek Coky de Valk (SG Mencia de Mendoza Breda) & Uwe Krause (Fontys Lerarenopleiding Tilburg)

Doelen & Uitgangspunten Theoretische, algemene en vakdidactische inzichten over een goede les

Doelen & Uitgangspunten Theoretische, algemene en vakdidactische inzichten over een goede les Waarom? Professionele standaarden (beroepsethos) Verantwoording t. o. v. maatschappij, ouders en leerlingen Elke professie ontwikkelt zich verder en het wordt verwacht, dat men nieuw ontwikkelde kennis, nieuwe inzichten bijhoudt. School functioneert volgens dat wat Duitsers “Bildungsauftrag” noemen: dat wat met school bereikt moet worden en wat in wetten of richtlijnen vastgelegd wordt. Dit is niet alleen het behalen van goede resultaten en diploma’s. Denk aan wereldburgerschap, ontwikkeling van kinderen, (sociale) vaardigheden. In hoofdstuk 4 van het Handboek Vakdidactiek Aardrijkskunde wordt expliciet ingegaan op de “vormende kant van aardrijkskunde”. In Paragraaf 4.3 wordt de pedagogische dimensie toegelicht, waaronder de wet BIO uit 2006 en de daar geformuleerde pedagogische competenties, de kerndoelen M&M, de examenprogramma’s voor vmbo, havo en vwo. Duurzaamheid en burgerschapsvorming worden hier expliciet genoemd, mede als in paragraaf 4.4 wereldburgerschap. Helmke (2010), 3.5, I. Pauw in Handboek vakdidactiek H4

Doelen & Uitgangspunten Theoretische, algemene en vakdidactische inzichten over een goede les Probleem? Handelingskennis is trage kennis Leraren beschikken reeds over declaratieve en procedurele kennis  2 opslagplaatsen in hersenen: nieuwe kennis niet meteen concreet handelen! Helmke (2010), 3.3

Aanpak Betekenis van reflectie en zelfobservatie en coöperatief leren Praktijkoriëntatie (ingaan op wensen van docent; gebruiken van verschillende werkvormen en werkwijzen; relateren aan tweede fase stof; observaties; feedback activiteiten) Helmke, p. 307 - Hoe wordt gewerkt? * groepjes van 3 (of 2) * 1 observatie bij iemand uit het groepje/koppel met oogpunt op vakdidactiek (video of in virtu – als men zelf geen les geeft: vraag om de mogelijkheid een gastles te geven) * opdrachten in de praktijk, zoals feedback van leerlingen vragen etc. * aantekeningen maken (handgeschreven) – die moeten worden ingeleverd en mogen tijdens het tentamen worden gebruikt. – Geen gekopieerde verslagen. * Het tentamen is een casus opdracht: op basis van de behandelde theorie moet feedback worden gegeven. * Literatuur wordt grotendeels behandeld of wordt aangeboden ter verdieping. Delen van het handboek vakdidactiek aardrijkskunde worden als ingangskennis verwacht. Verder is er gezocht naar een evenwicht in Nederlandse, Engelse en Duitstalige literatuur.

Theoretisch Kader: Implicatiesamenhang H. Meyer (2005)

Inhoudelijke structuur http://serc.carleton.edu/NAGTWorkshops/assess/conceptmaps.html Fontys Hogescholen

Theoretisch Kader: Wat is belangrijk? Sleutelvraagstukken W. Schmidt-Wulffen & W. Schramke, (1999), opleiding AA Tilburg Economische ongelijkheid Tijd-ruimte compressie (snelheid en schaal) Participatie en exclusie Milieuvraag-stukken Systeem aarde als leefmilieu voor mensen Probleem van de ongelijke toegang tot materiële en immateriële hulpbronnen. Probleem van overconsumptie en daardoor afwenteling op anderen – hier en nu, daar en later. Probleem van de absolute armoede. Probleem van afhankelijkheid en verwevenheid. Probleem van de ongelijkheid. Probleem van de onzekerheid. Probleem van de snelheid - mate waarin geanticipeerd kan worden. Probleem van conflicten (economisch, politiek, cultureel en sociaal) als gevolg van ongelijke verdeling van macht. Problemen als gevolg van evenwichtsverstoringen in de natuur, die door de mens veroorzaakt zijn en de kwaliteit van het leven verminderen. Fysisch-geografische processen op diverse schaalniveaus die het leven van mensen beïnvloeden.

Theoretisch Kader: Hoe kunnen we lessen geografisch vakdidactisch vormgeven? Key Concepts De video van Liz Taylor: 3 uur Hier de link van de weblecture voor de pauze op 17-11-2010: http://flot.presentations2go.eu/P2GTV/viewer.html?path=Flot/2010/11/17/1/video_post.wmv&time=5314 Hier de link van de weblecture na de pauze op 17-11-2010: http://flot.presentations2go.eu/P2GTV/viewer.html?path=Flot/2010/11/17/2/video_post.wmv&time=21182 L. Taylor (2011), Key concepts in de aardrijkskundeles, in: Geografie 06

Theoretisch Kader: Waar gaat geografie over. Ruimte Theoretisch Kader: Waar gaat geografie over? Ruimte? Zo ja, wat is ruimte? D. Massey, For Space, (2005), in Anderson

Theoretisch Kader: Waar gaat geografie over. Ruimte Theoretisch Kader: Waar gaat geografie over? Ruimte? Zo ja, wat is ruimte? Europa: §1 Mañana Cultuur §1 Bosbranden §1 Falend beleid in Griekenland §1 Landslides in Italië §1 Smog in Europese steden §1 Varkenspest en intensive veeteelt in NL §1 Waar zijn de huizen in Aquila? §1 Poolse boeren en globalisering? §1 Fabrieken sluiten in de steden §1 Amsterdam en Reuzel: 2 snelheden §1 Conflicten: Moslims §1 Basken en dergelijke §1 EU – wordt het nog wat? §1 Examentraining

Europa: Zuid –Oost Azië: Theoretisch Kader: Waar gaat geografie over? Ruimte? Zo ja, wat is ruimte? Europa: §1 Mañana Cultuur §1 Bosbranden §1 Falend beleid in Griekenland §1 Landslides in Italië §1 Smog in Europese steden §1 Varkenspest en intensive veeteelt in NL §1 Waar zijn de huizen in Aquila? §1 Poolse boeren en globalisering? §1 Fabrieken sluiten in de steden §1 Amsterdam en Reuzel: 2 snelheden §1 Conflicten: Moslims §1 Basken en dergelijke §1 EU – wordt het nog wat? §1 Examentraining Zuid –Oost Azië: §1 Tempo doeloe §1 Soms is de natuur een ramp §1 Natuurrampen en beleid §1 Ontbossing §1 Luchtverontreiniging §1 Vogelgriep en bodem- en waterverontreiniging §1 Menselijke rampen en beleid §1 Globalisering op het platteland §1 Globalisering in de stad §1 Ontwikkeling in verschillende snelheden §1 Conflicten: Chinezen §1 Binnenlandse territoriale conflicten §1 Van ASEAN tot Oost-Aziatische Unie? §1 Examentraining

Theoretisch Kader: Waar gaat geografie over. Ruimte Theoretisch Kader: Waar gaat geografie over? Ruimte? Zo ja, wat is ruimte? Europa: §1 Mañana Cultuur §2 Bosbranden §3 Falend beleid in Griekenland §4 Landslides in Italië §5 Smog in Europese steden §6 Varkenspest en intensive veeteelt in NL §7 Waar zijn de huizen in Aquila? §8 Poolse boeren en globalisering? §9 Fabrieken sluiten in de steden §10 Amsterdam en Reuzel: 2 snelheden §11 Conflicten: Moslims §12 Basken en dergelijke §13 EU – wordt het nog wat? §14 Examentraining

Europa: Zuid –Oost Azië: Theoretisch Kader: Waar gaat geografie over? Ruimte? Zo ja, wat is ruimte? Europa: §1 Mañana Cultuur §2 Bosbranden §3 Falend beleid in Griekenland §4 Landslides in Italië §5 Smog in Europese steden §6 Varkenspest en intensive veeteelt in NL §7 Waar zijn de huizen in Aquila? §8 Poolse boeren en globalisering? §9 Fabrieken sluiten in de steden §10 Amsterdam en Reuzel: 2 snelheden §11 Conflicten: Moslims §12 Basken en dergelijke §13 EU – wordt het nog wat? §14 Examentraining Zuid –Oost Azië: §1 Tempo doeloe §2 Soms is de natuur een ramp §3 Natuurrampen en beleid §4 Ontbossing §5 Luchtverontreiniging §6 Vogelgriep en bodem- en waterverontreiniging §7 Menselijke rampen en beleid §8 Globalisering op het platteland §9 Globalisering in de stad §10 Ontwikkeling in verschillende snelheden §10 Conflicten: Chinezen §12 Binnenlandse territoriale conflicten §13 Van ASEAN tot Oost-Aziatische Unie? §14 Examentraining

Theoretisch Kader: Hoe kunnen we goed les geven Theoretisch Kader: Hoe kunnen we goed les geven? Afwisseling in werkvormen Meyer, Helmke, Brophy, Hoogeveen & Swinkels, www.atlasofeuropeanvalues.eu (EVE werkvormen) en vele anderen

Theoretisch Kader: Intelligent oefenen Theoretisch Kader: Intelligent oefenen? Mogelijkheden en onmogelijkheden van het schoolboek Bloom, Marzano, e.a.

Theoretisch Kader: Het Centraal Examen: een vak apart

Doelen Coky de Valk Losser van de methode Meerdere werkvormen toepassen Verder komen dan kennis, inzicht, toepassing

Methode Buitenland Hst 1 Endogene en exogene processen Hst 2 Globalisering Hst 3 Zuidoost-Azië Hst 4 Stedelijke gebieden

Globaal het hoofdstuk doornemen Passende werkvormen daarbij zoeken Uitgaande van mijn wensen/doelen

Hst 1: Endogene en exogene processen Zelfstandigheid van de leerling bevorderen In groepjes aan een thema werken Aardbevingen Vulkanisme Verwering en erosie Sedimentatie Onderzoeken de hoofdvraag: Welke invloed (positieve en negatieve) hebben geofysische processen op het leven van de mens in verschillende gebieden? Presentatie i.v.v. een les Essay

Hst 2: Globalisering Meerdere werkvormen toepassen Conceptmap maken a.h.v. de key concepts van Taylor: Change Interaction Diversity Perception N.a.v. de conceptmap deelvragen formuleren, die de hoofdvraag beantwoorden: Hoe beïnvloedt globalisering het leven van de mens?

Werkvormen: Living maps Traffic Light game Waardenkompas

Hst 3: Zuidoost-Azië Mix van werkvormen en ‘frontaal les’ Werkvormen: Snowball Diamond ranking Croquis Silent debate Fish ball Frontaal les i.v.v PPT’s

Hst 4: Stedelijke gebieden Zelfstandig werken bevorderen Schema’s: Stad Randstad Beleid en Inrichting Posters Toekomstvisie op één van de thema’s Presentatie

Conclusie Ik ben enthousiast, wil sommige dingen uitdiepen: Hoofd- en deelvragen vasthouden Taylor meer integreren Soms ontbreekt de evaluatie van een les (Wat is er geleerd?) Duidelijker verband naar de proefwerken Leerlingen over het algemeen ook enthousiast: Soms bang dat ze slechts een deel van de stof kennen. Worden ze wel goed voorbereid op het examen? Houden van de afwisseling. Zien soms wel, soms niet de meerwaarde. Willen hogere punten.

Vragen? Fontys Hogescholen