06-02-2009 De knikkers en het spel een wetenschappelijke reflectie op de structuurvisie Gert de Roo

C. Het spel en de knikkers 06-02-2009 Opzet A. Het spel Evolutie Regels Structuur B. De knikkers Schaal en verhaal Visie en structuur Participeren en motiveren C. Het spel en de knikkers Het spel met veranderende spelregels Rollende knikkers Balanceren in een dynamische omgeving

06-02-2009 A. Het spel Evolutie Regels Structuur

06-02-2009 Evolutie

? Evolutie Technocratisch 50-60 80 90 Omvattende 06-02-2009 Evolutie Technocratisch 50-60 80 90 ? Omvattende strategisch-ruimtelijke plannen Specialistische en projectplannen Geprioriteerde strategisch-ruimtelijke plannen Consensus gericht 2020 Meyerson & Banfield 1957 Boundedness Simon Critical rationalism, Faludi Strategische keuzebenadering, Friend & Jessop Performance zoning in VS Empowerment in VS Community development Particulier opdrachtgeverschap Gebiedsgerichte aanpak en inclusieve planning (zuiderzeelijn…) Grassroots democratie

Vraagstuk: van procedé naar integraal Schaal: regionaal? 06-02-2009 Evolutie Waar staan we? Vraagstuk: van procedé naar integraal Schaal: regionaal? Context: toenemende verwevenheid? Sturing: pluriform? Planning: zoekende? Visie: Interbellum?

De positionering van het ruimtelijk vraagstuk Gebiedsgerichte aanpak 06-02-2009 Evolutie De positionering van het ruimtelijk vraagstuk Gebiedsgerichte aanpak Subsidiariteit Van ‘gelijkheid’ naar ‘krachten bundelen’ Van ‘toelaten’ naar ‘ontwikkelen’ Van formele structuren naar tijdelijke verbanden

De institutionele kaders verschuiven: 06-02-2009 Evolutie De institutionele kaders verschuiven: Verschuivende verantwoordelijkheden binnen het ‘Huis van Thorbecke’ De gelaagde overheid Regionalisatie

wet- en regelgeving Toename Gebrek aan uniformering Decentralisatie + 06-02-2009 Evolutie Stabiel Instabiel wet- en regelgeving Toename Gebrek aan uniformering Centraal en generiek beleid Gebiedsgericht beleid Bottom up Top down Decentralisatie + deregulering Weinig creativiteit en innovatie Instabiel Stabiel

De overheid in transitie: 06-02-2009 Evolutie De overheid in transitie: Verschuivende verantwoordelijkheden binnen het ‘Huis van Thorbecke’ De gelaagde overheid Regionalisatie

06-02-2009

De overheid in transitie: 06-02-2009 Evolutie De overheid in transitie: Verschuivende verantwoordelijkheden binnen het ‘Huis van Thorbecke’ De gelaagde overheid: In Nederland: Wm, Wro België? De VS? Regionalisatie Ruimtelijk structuurplan provincie antwerpen

GESP = GEneriek vs SPecifiek 06-02-2009 Evolutie ge sp Rijk en ge of Provincie sp en ge of Gemeente sp en ge of Wijk sp GESP = GEneriek vs SPecifiek

De overheid in transitie: 06-02-2009 Evolutie De overheid in transitie: Verschuivende verantwoordelijkheden binnen het ‘Huis van Thorbecke’ De gelaagde overheid Regionalisatie

06-02-2009 Evolutie

Een cultureel-maatschappelijke transitie: 06-02-2009 Evolutie Een cultureel-maatschappelijke transitie: Van ‘functionaliteit’ per se, naar ‘kwaliteit’ per saldo Van Praal naar Pracht…

Kantelende tijdperken Meebewegen Functioneel Kwaliteit 06-02-2009 Evolutie Kantelende tijdperken Meebewegen Functioneel Kwaliteit Van functionele toedeling Naar kwalitatieve inbedding van functies ‘transitie’

06-02-2009

Er is slechts één constante 06-02-2009 Evolutie Er is slechts één constante Verandering

Algemene vs specifieke condities? Strategisch vs uitvoering? 06-02-2009 Planning Hoe dan goed te plannen? Algemene vs specifieke condities? Strategisch vs uitvoering? Nationaal vs lokaal? Centraal vs decentraal? Generiek vs maatwerk? Sectoraal vs gebiedsgericht? Passief vs actief? Probleemgericht of wensgedreven? Waar zijn de ideeën en concepten? Centraal wat moet, decentraal wat kan Algemene eisen: Interne samenhang, taakverdeling, verticale en horizontale coordinatie, democratische beleidsvoorbereiding, rechtsbescherming Komt daar nog aan toe: scheiding visie en toetsing, en sectoraal en gebiedsgericht…

Wat is goede planning? Blauwdruk Voortschrijdend Communicatief Besluit 06-02-2009 Planning Wat is goede planning? Blauwdruk Voortschrijdend Communicatief Besluit Evaluatie Plan Implementatie

Systeemtheoretisch perspectief op planning 06-02-2009 Planning T = n Adaptieve systemen: Emergentie Zelf-organisatie Co-evolutie Niet-lineair Transitie Tijd Blauwdrukplanning Voortschrijdende planning Communicatieve planning T = 0 Gesloten systemen Feedback systemen Netwerk systemen Systeemtheoretisch perspectief op planning

Flexibel Robuust Wat is goede planning? Blauwdruk Voortschrijdend 06-02-2009 Planning Wat is goede planning? Blauwdruk Voortschrijdend Communicatief Adaptief Adaptief plan Flexibel Robuust

Van PKB naar Sturctuurvisie 06-02-2009 Structuur Wro vernieuwd Van PKB naar Sturctuurvisie Van ‘beslissing over kern’ naar ‘visie op structuur’? Van procedé naar ‘vormvrij’ binnen kaders

Visie als ‘enige’ verplichting Visie als ‘beste’ op dat moment 06-02-2009 Structuur De Structuurvisie: Visie als ‘enige’ verplichting Visie als ‘beste’ op dat moment Andere (deel-)visie is welkom Progressieve visie-ontwikkeling (adaptief) Levend document en doorlopend verhaal… Alleen: Volgens wie en door wie? Volgens welke kaders en uitgangspunten? Wat is toetsend en wat is visiedeel? Verschil tussen gebiedsontwikkeling en lijnen voor infra? Etc.

Adaptief en zelf-organiserend Lijnen Co-evoluerende omgeving 06-02-2009 Structuur Stuctuurvisie ‘vrij’? Visie op structuur! Robuust én flexibel Gebiedsontwikkeling Adaptief en zelf-organiserend Lijnen Co-evoluerende omgeving

Structuurvisie voor gebied en infra gelijk? 06-02-2009 Structuur Vragen… Structuurvisie voor gebied en infra gelijk? Mirt: voor infra en voor bedrijfsterreinen en grote woningopgaven Commissie Elferdink Procedé: compacter Inhoud: sneller naar zekerheid, eerder inspraak Tracébesluit: karakter van bestemmingsplan / rijksinpassingsplan Waarom nog een Tracéwet met nieuwe Wro?

Participeren en motiveren 06-02-2009 B. De knikkers Schaal en verhaal Visie en structuur Participeren en motiveren

Globaal, lokaal of ‘multi-layered’? Vraagstuk verbinden met beleid? 06-02-2009 Schaal en verhaal Schaal Globaal, lokaal of ‘multi-layered’? Vraagstuk verbinden met beleid? Verleden versus toekomst? Generiek versus specifiek? Verhaal Ruimte, omgeving of gebied? Gebiedstypologieën of gebiedseigen concepten? Ruimtelijk-economisch of ruimtelijk-ecologisch? Sectoraal beheer of kansen op kwaliteit? Toetsend of visionair? Etc.

Schaal en verhaal Toekomst Organisatorisch Materieel Institutioneel 06-02-2009 Schaal en verhaal Toekomst Organisatorisch Materieel Institutioneel Macro Generiek Meso Specifiek Micro Verleden

06-02-2009 Schaal en verhaal

Globaal, lokaal of ‘multi-layered’? Vraagstuk verbinden met beleid? 06-02-2009 Schaal en verhaal Schaal Globaal, lokaal of ‘multi-layered’? Vraagstuk verbinden met beleid? Verleden versus toekomst? Generiek versus specifiek? Verhaal Ruimte, omgeving of gebied? Gebiedstypologieën of gebiedseigen concepten? Ruimtelijk-economisch of ruimtelijk-ecologisch? Sectoraal beheer of kansen op kwaliteit? Toetsend of visionair? Etc.

Categorieen van planningconcepten 06-02-2009 Schaal en verhaal Generiek Niet-gelocaliceerde concepten Ontwikkelings- concepten Strategisch Toegepast Gelocaliceerde concepten Inrichtings- concepten Gebiedspecifiek Categorieen van planningconcepten

Adaptief (dynamisch interactief) Verhaal (doorlopend) 06-02-2009 Visie en structuur Visie Adaptief (dynamisch interactief) Verhaal (doorlopend) Conceptueel (richtpunten en perspectief) Meerdere scenario’s voor zelfde gebied? Structuur Intern consistent Condities en kaders (robuustheid) Toetsbaar en correctief Emergent en zelf-organiserend? Integrerend en verbindend? Etc. 2-stromennetwerk Tjallingii

Visie en structuur Stimuleren en garanderen Adaptief / Integraal 06-02-2009 Visie en structuur Stimuleren en garanderen Adaptief / Integraal Toetsend Conceptueel Sectoraal / kaderstellend

Adaptief (dynamisch interactief) Verhaal (doorlopend) 06-02-2009 Visie en structuur Visie Adaptief (dynamisch interactief) Verhaal (doorlopend) Conceptueel (richtpunten en perspectief) Meerdere scenario’s voor zelfde gebied? Structuur Intern consistent Condities en kaders (robuustheid) Toetsbaar en correctief Emergent en zelf-organiserend? Integrerend en verbindend? 2-stromennetwerk Tjallingii

beschermen risico mijden kansen nemen ontwikkelen Visie en structuur 06-02-2009 Visie en structuur beschermen Waddengebied Water Landschap Wonen Ecologie Klimaat risico mijden kansen nemen Water Landschap Wonen Leisure Wellness/Care Energie ontwikkelen

Visie en structuur ruraal urbaan 1 2 3 4 landbouw industrie diensten 06-02-2009 Visie en structuur ruraal urbaan 1 landbouw 2 industrie 3 diensten leisure wellness care 4 productiegebieden

Carrying structures Corridors Omgevingsanalyze Twee netwerken Etc… 06-02-2009 Visie en structuur Carrying structures Corridors Omgevingsanalyze Twee netwerken Etc… Corridor als carrying structure Zuiderzeelijn + Urhan Tweestromenmodel van Tjallingii

Openheid (bv. digitale plannen) Wie doen mee? Geld en legitimiteit 06-02-2009 Participeren (wie) en motiveren (wat + waarom) Participeren: Openheid (bv. digitale plannen) Wie doen mee? Geld en legitimiteit Motiveren Wat beoogt de visie te brengen? Hoe komt de visie tot stand? Welke knopen, gebieden of assen? Welke thema’s staan centraal Perspectief op ontwikkeling Perspectief op bescherming Etc.

C. Het spel en de knikkers 06-02-2009 C. Het spel en de knikkers Het spel met veranderende spelregels Rollende knikkers Balanceren in een dynamische omgeving

Progressief + verbinden Stimuleren + garanderen Flexibel + robuust 06-02-2009 Het spel met veranderende spelregels Structuurvisie Gebied en lijnen Progressief + verbinden Stimuleren + garanderen Flexibel + robuust Lerend en corrigerend Delende waarden en opgelegde waarden Etc.

Verschil en overeenkomst gebied en infra 06-02-2009 Rollende knikkers Verschil en overeenkomst gebied en infra Wisselende bestuurlijke arrangementen Regie: heldere rolverdeling Kaderstellende regie: Op welke onderdelen heeft wie het voor het zeggen? Conceptuele regie: wie organiseert de mix van creativiteit en realiteit, op basis van kansen en beperkingen?

Flexibel Robuust Balanceren in een dynamische omgeving Adaptieve plan 06-02-2009 Balanceren in een dynamische omgeving Adaptieve plan Flexibel Robuust

Bedankt voor uw aandacht 06-02-2009 Bedankt voor uw aandacht