Er zijn evenveel onderwerpen op zoek naar een schrijver als schrijvers op zoek naar een onderwerp Karel Jonckheere Ik geloof niet in schrijvers die gemakkelijk schrijven Jan Greshof Ik ben schrijver omdat ik schrijf. Ik schrijf niet omdat ik schrijver ben. Susan Sontag

Auteur m.(-s) {Lat. auctor – augere, doen groeien, tot stand brengen} A. algm. hij die iets tot stand brengt, dader, bewerker, aanstichter. B. inz.1. Eig. opsteller, opstelster, schrijver, schrijfster. 2. metn. Werk van een auteur: klassieke –s lezen “Auteur” in auteursrecht = maker van een auteurswerk = uitdrukking door de mens van een bepaald idee in een concrete en originele vorm schrijver, illustrator, vertaler, bloemlezer, striptekenaar, componist, choreograaf…

De auteur in zijn/haar veelzijdigheid 1 - auteur als creator 2 - economische aspecten 3 - sociaalrechterlijke aspecten 4 - fiscale aspecten 5 - auteur en beleid 6 - auteur in de waardeketen van boek 7 - auteur in het digitale tijdperk

I. Auteur als creator De AUTEUR … Scheppingsdrang Beïnvloeding via woorden Artistieke kunnen tonen Inkomen verwerven Cultureel kwaliteitsdenken Kennisoverdracht Status en bekendheid Le plaisir de se voir imprimé schrijfgoesting … wil gelezen worden

I. Auteur als creator De lezer…  Recreatie/ontspanning  Informatie voor hobby en vrije tijd  Vakinformatie  Instructie  Cultuur  Status  Sociaal contact  Leesrituelen … wil aanbod naar zijn leesbehoefte

Auteur zoekt lezer/ lezer zoekt auteur ALUETZEEURRALUETZEEURRE

doel = lezersbereik via een medium klassieke cyclus: CREATIE – PRODUCTIE - DISTRIBUTIE - CONSUMPTIE het contact auteur – lezer ontstaat via bemiddeling uitgeverijen via intermediair van verkoop-, leen- en leespunten

bruggenbouwers auteur uitgever tussen- handel lezer/koper

marktevoluties  Technisch digitalisering, e-commerce, POD, databanken, beeld/tekstverrijking…  Commercieel meer informatiekanalen, branchevervaging, direct selling, keuzeverlamming, …  Consumentengedrag zapcultuur, hybridisering, ‘gratis’-verwachtingen, belevingseconomie, prijsgericht, ontrouw

e-boeken®evolutie wie? wat? waar? wanneer? hoeveel? hoe? Black box

e-boeken®evolutie wie? wat? waar? wanneer? hoeveel? hoe? niet de techniek beslist, wel de consument!!! Black box

e-boeken ~ scenario 1: chaos auteur uitgever Tussen- handel lezer

e-boeken ~~ scenario 2 auteur uitgever Tussen- handel Internationale branchevreemde spelers integreren het traject van auteur tot lezer en monopoliseren het aanbod en de distributie

e-boeken ~~~ scenario 3 herdefiniëren van de overbruggingsfuncties tussen auteur en lezer op basis van Toegevoegde Waarde en rekening houdend met de betalingsbereidheid van de lezer/koper

I. Auteur als creator Het boek is een elitair product tijdsintensief duur (100 %) vereist IQ Het boek is geen prioritaire behoefte

I. Auteur als creator Relatie auteur – uitgever **author – driven** het selectieproces!! **publisher – driven** studieboeken – IP-publicaties - formats – reeksconcepten – imitaties – BV-boeken

I. Auteur als creator Debuteren? ** literaire tijdschriften ** schriftelijke sollicitatie: introductiecahier ** literaire wedstrijden ** introductie bij uitgeverij noot: {vertalingen}

I. Auteur als creator jaarlijks verschijnen ca nieuwe Nederlandstalige titels (elke 20 minuten) kinder- en jeugdboeken fictietitels non-fictie vrije tijd W / IP-titels educatieve uitgaven

I. Auteurs als creator ingestuurde manuscripten t.o.v. debuutpublicaties fictie voor volwassenen = ca. 2 % KERN: “le plaisir de se voir imprimé’ alternatieven: eigen beheer – mybook.com – kostendelend uitgeven – curriculum verder opbouwen – internet – schrijfopleidingen – (zelf)kritiek verzamelen … andere hobbies

II. Economische aspecten Honoraria “gebruikelijke” vergoedingen 10 % (max. 15 %) op VP excl. BTW x verkochte aantallen 5 % / 7,5 % op VP excl. BTW voor pockets vertalers 6,3 eurocent / woord + 2 % bij verkoop hoger dan ex Leenrecht budget = € (incl. A.V., journalistiek, bladmuziek) 30 % uitgevers 70 % auteurs uitbetaling (VL: ff. 46 €/Aut ) (NL gemiddeld 383 €/Aut ) Reproductierechten Reprobel int 20 miljoen euro per jaar (AV,gedrukte media,bladmuziek) aandeel boeken = 55 % // aandeel NL-talig = 55 % // aandeel voor literatuur = 10 % // 50 % uitgevers / 50 % auteurs

II. Economische aspecten (internationale) licenties 6 % op verkoopprijs buitenland x verkochte aantallen eventueel niet terugvorderbaar voorschot te verdelen tussen oorspronkelijke uitgever en auteur (gebruikelijk 50/50) nevenrechten contractueel vastgelegd? gebruikelijk = 50 / 50 uitgever – auteur lezingen / voordrachten zie ook: lezingenlijst Stichting Lezen Vlaanderen schrijfopdrachten columns, copywriting, journalistiek, recensies, theater, scenario…. subsidies werkbeurzen, projectbeurzen, stimuleringssubsidie

II. Economische aspecten Inkomenssituatie auteurs VAV-onderzoek maart % heeft een diploma hoger onderwijs 16 % is ‘auteur’ als hoofdberoep voor 60 % van de auteurs is het totale gezinsinkomen lager dan euro (Vlaams gemiddelde = euro) voor 2/3 van de auteurs vormen de literaire inkomsten minder dan 10 % van hun inkomen (gemiddeld aandeel is 22,5 %) voor 80 % van de auteurs volstaat het literaire inkomen niet Componenten van het literaire inkomen: 29 % royalties en honoraria 19 % subsidies 17 % theater 15 % lezingen 9 % leenrecht, reprografie 11 % overige (workshops, schrijfopdrachten…)

II. Economische aspecten Inkomenssituatie literaire vertalers VAV-onderzoek najaar % heeft een universitair diploma richting vertaal-/letterkunde Eerste vertaling in een literair tijdschrift (48 %), als boek (42 %) Verschillende brontalen (F 68 %; E 42 %, D 39 %) Opdrachtgever voor literaire vertaling: 38 % Vlaamse uitgeverijen – 31 % Nederlandse uitgeverijen – 12 % Vlaamse literaire tijdschriften – 6 % Nederlandse literaire tijdschriften 19 % is literair vertaler in hoofdberoep – 55 % in bijberoep 79 % kan niet rondkomen met inkomsten uit literaire vertalingen Gemiddeld jaarlijks inkomen euro (literaire inkomsten: 40 % honoraria – 4 % auteursrechten – 56 % subsidies)

III. Sociaalrechterlijke aspecten ** Welk sociaal statuut? werknemer – ambtenaar – zelfstandige ** Sociale zekerheidsrechten? arbeidsongeschiktheid – werkloosheid – ouderdom en overlijden – ziektekosten – kosten voor onderhoud kinderen ** Sociaal statuut van de kunstenaar of werknemer (via opdrachtgever of via SBK) of zelfstandige als keuze en mits goedkeuring

III. Sociaalrechterlijke aspecten Sociaal statuut kunstenaar: kunstenaar wordt werknemer - ontvangt ‘loon’ Sociaal Bureau Kunstenaar treedt op als werkgever opdrachtgever is derde (betalende) partij voordeel: vermindering sociale zekerheidsbijdragen werkgever Zelfstandige in bijberoep verplichte aansluiting bij kas voor zelfstandigen bij ‘regelmatige’ inkomsten geen sociale bijdragen op auteursrechten bouwt geen bijkomende sociale rechten op Zelfstandige in hoofdberoep sociale bescherming als zelfstandige minimale bijdrage 665,31 € per kwartaal aantonen van socio-economische onafhankelijkheid

IV. Fiscale aspecten Auteursrechten worden beschouwd en belast als roerende rechten = 15 % ( cfr. rente spaarrekening) -tot euro: 50 % forfaitaire kostenaftrek – euro: 25 % FF. Kostenaftrek – euro: 0 % FF kostenaftrek ** betaling moet gebeuren aan individu, geen vennootschap ** inkomsten uit auteursrechten boven euro worden belast als beroepsinkomsten (25 – 50 % progressieve belastingschalen) aftrek bewezen beroepskosten

V. Auteur en beleid Beleidsvormen ~ toelatend: vrijheid van drukpers ~ vrijwarend: auteurswetgeving ~ voorwaardenscheppend: sociaal-fiskaal statuut ~ productpresterend: compositie-opdracht ~ middelenpresterend: subsidies

V. Auteur en beleid Algemeen boekenbeleid = schept – zonder onderscheid naar genre of kwaliteit – economische, juridische, fiscale en financiële voorwaarden voor de actoren in de boekensector = marktgericht, voorwaardenscheppend = doel: de beschikbaarheid van zoveel mogelijk (informatie over) boeken op zoveel mogelijk plaatsen voor zoveel mogelijk mensen, waarbij het accent ligt op een pluriform aanbod !! Federale bevoegdheden !! sociaal statuut – auteurswetgeving – fiscaliteit - BTW – leenrecht – vaste boekenprijs – sociaal statuut - reprografie – overheidsopdrachten …

V. Auteur en beleid Algemeen letterenbeleid: de culturele doelstelling staat voorop: de zorg voor het literair en cultureel waardevolle boek; het ondersteunen van een kwalitatief hoogstaand en divers aanbod dat de literaire behoeften vervult ◊ kadert binnen een algemeen cultuurbeleid ◊ bevoegdheid Vlaamse gemeenschap + participatie aan de literatuur en het lezen te bevorderen en lezers te enthousiasmeren (lectuurbeleid – Stichting Lezen Vlaanderen) + beheer, ontsluiting en conservering van boekcollecties (openbare bibliotheken, Letterenhuis, erfgoedbibliotheken…)

V. Auteur en beleid Specifiek letterenbeleid gerichte subsidiëring en ondersteuning van speciale voorzieningen en instellingen met als doel het bevorderen van de kwaliteit van de literatuur ~ letteren helpen creëren en produceren ~ letteren helpen verspreiden ~ letteren helpen verspreiden in het buitenland ~ de letterensector versterken ◊ uitvoerder: Vlaams Fonds voor de Letteren ◊

V. Auteur en beleid - VFL ^ werkbeurzen auteurs € / projectbeurzen vertalers € : ‘geld voor tijd’ ^ stimuleringsbeurzen debutanten: auteurs € vertalers € ^ biografiebeurzen: realisatie biografieproject € ^ reisbeurzen € ^ literaire tijdschriften € ^ productiesubsidies € ^ literaire manifestaties € en organisaties € ^ vertaalsubsidies € / productiesubsidies € voor buitenlandse uitgevers ^ auteursbezoeken buitenland € ^ deskundigheidsbevordering (ELV) € ^ boekhandelsondersteuning € ^ e-literatuur € ^ oeuvreregeling €

CREATIEPRODUCTIEDISTRIBUTIECONSUMPTIE SUBSIDIESSUBSIDIES Vlaamse Gemeenschap: 0,025 miljoen € VFL: 1,1 miljoen € VG: 0,5 miljoen € VFL: 0,3 miljoen € VG: 0,9 miljoen € VFL: 0,9 miljoen € VG: 56,4 miljoen € buiten- land VFL: € VG: € VFL: €VFL: € MARKTMARKT VAV: 600 leden Royalty: ca.10 miljoen € VUV: 110 uitgevers VBI: 33 leden Omzet: ca.250 miljoen € Tewerkstelling: fte VVB: 340 verkooppunten Tewerkstelling: fte Verkoop: 13,5 miljoen A-boeken 172 miljoen € omzet A ca. 170 miljoen € E/W/IP Openbare Bibliotheken: 1,9 miljoen gebruikers 44 miljoen ontleningen Tewerkstelling: fte

VI. Auteur in waardeketen AUTEUR-UITGEVER + ‘professionele’ uitgeverij (auteursrelatie - distributie – uitgeverijtaken) + modelcontract VAV/VFL + betrokkenheid auteur bij vormgevingsproces + 360° contracten AUTEUR-TUSSENHANDEL + beschikbaarheid in boekhandel ~ 10/15 % totale titelaanbod + bereikbaarheid (Vlaanderen én Nederland): rol Boekenbank – ISBN – Centraal Boekhuis + boekhandel als literair podium + webwinkels: geplande aankopen AUTEUR-LEZER + collectieve promotieacties (boek.be – SLV – O.B.) + auteurslezingen / bemiddelingsbureau + boekinformatie via media ▼; via vrienden ▲ + toenemend belang sociale media – websites – bereikbaarheid

VII. Auteur in digitale tijdperk Onder invloed van de informatie- en communicatie- technologie verandert de manier waarop we literatuur maken, spreiden, bewaren en eraan participeren. In aanvang wordt ICT ingezet in bestaande werkvormen om ze sneller, beter en efficiënter te laten verlopen. Dank zij de nieuwe media en technologie krijgen burgers meer toegang tot media die hen toelaten zelf te publiceren, informatie en kennis op te doen en die te delen met elkaar via de netwerkcultuur. Deze exponentiële groei van data vereist nieuwe vormen van ontsluiting en toeleiding (gidsfunctie) om de gebruiker/lezer uitzicht op kwaliteit te bieden.

VII. Auteur in digitale tijdperk “ de toegevoegde waarde van de uitgever daalt, het aandeel van de auteur vergroot” Anyone can claim to be a writer “obstakels zijn niet de techniek, maar institutioneel en emotioneel” Printing-on-demand (Book expresso machine):digitale files zullen op vraag geprint en gebonden worden op de plaats van verkoop Book publishers will devolve over time into decentraliszed teams of writers, editors, publicists and web site managers het actuele verdienmodel van risicospreiding komt op losse schroeven te staan

VII. Auteur in digitale tijdperk Elke auteur zal in principe vanuit zijn eigen webomgeving aan iedere potentiële lezer zijn tekst in een elektronisch bestand rechtstreeks kunnen aanleveren. – de rol van de uitgeverij als bewerker en vermarkter van het manuscript – de rol van de distributeur als opslagplaats en verspreider van het boek – de rol van de boekhandel als selecteur/presentator en leverancier aan de lezer elk van deze rollen kunnen “technisch” gesproken worden uitgeschakeld en auteur en lezer direct verbinden

VII. Auteur in digitale tijdperk Zijn volgende functies professioneel combineerbaar? - creëren - objectief en marktgericht selecteren - doelgroepgerichte vormgeving, digitale productie, communicatie, vermarkting (direct en tussenkanalen) - beveiligde stockering en verspreiding, facturatie, inning, remuneratie - auteursrechterlijke bescherming, exploitatie nevenrechten, ontwikkeling multimediale afgeleiden - presentatie aan doelpubliek, informatiebewaking en –sturing, metadatabeheersing en –verrijking - dialoog met lezers - zelfpromotie....

VII. Auteur in digitale tijdperk wie wint? wie wint? de huidige spelers (auteurs – uitgevers – boekhandels) die zich heroriënteren vanuit hun competenties als contentbeheerder, -toeleiders, - leveranciers en kennis van de lezers/kopers OF nieuwe spelers (Amazon, Google, Apple) die zich profileren vanuit hun competenties op technologisch en logistiek vlak Toekomstige succesfactoren: technologie EN menselijk kapitaal