Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek Prevalentie en preventie van middelengebruik in het uitgangsleven Prevalence and prevention of substance use in nightlife. Doctoranda: Tina Van Havere Promotor: Prof. Dr. Eric Broekaert

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek 1. Situering 2. Onderzoeksdoelstellingen 3. Methodologie 4. Resultaten

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek 1. Situering

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek Probleemstelling Link tussen muziek en drugs bestaat al lang Shapiro, Uitgaanders meer ervaring met druggebruik Forsyth, 1997; Measham et al., 2001; Yacoubian, 2003; McCaughan, et al., 2005; Winstock et al., 2001, EWDD, 2002 Link tussen drugs, muziek en nachtleven is meermaals aangetoond Bellis, et al., 2002; Riley et al., 2001; Tossmann et al., 2001… Ongerustheid bij het druggebruik van bepaalde subculturen zoals dance scene

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek Nood aan meer onderzoek Veel media-aandacht, veel ongerustheid, maar beperkt onderzoek Winstock et al., 2001 Welke factoren bepalen mee het druggebruik? Bestaan er risicogroepen binnen deze groep van uitgaanders? Worden er initiatieven genomen?

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek Wat weten we al? Mens Geslachtsverschillen Calafat et al., 1999; Measham et al., 2001; Parsons et al., 2006 versus Mannen en vrouwen beginnen Parker et al., 1998; Holmila & Raitasalo, 2005; op elkaar te lijken Zilberman et al., 2003 tot Geen geslachtsverschillen Akram & Galt, 1999

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek Wat weten we al? Mens Leeftijd en verantwoordelijkheden hoe ouder de uitgaander, hoe frequenter zijn druggebruik Measham et al., 2001 XTC gelinkt aan jonge uitgaanders, coke aan een oudere populatie EWDD, 2006 andere levensomstandigheden leiden tot verminderen of stoppen met druggebruik Measham et al., 2001; Plant et al., 2002

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek Wat weten we al? Milieu Elektronische muziek en druggebruik Forsyth et al., 1997; Adlaf & Smart, 1997; ter Bogt et al., 2005 Gay scene Van Havere et al., 2005; Mattison et al., 2001; Ross et al., 2003 GOA scene Van der Elst, 2009; Van Havere et al., 2005

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek Wat weten we al? Middel Evolutie van het middel zelf Golub et al., 2005 Incubation phase Expansion phase Plateau phase Decline phase Belangrijk om preventie en hulpverlening tijdig te kunnen afstemmen op nieuwe trends Riley & Hayward, 2004

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek Nood aan preventie Groeiend aantal initiatieven van harm reduction, over peer support tot ‘clubs without drugs’. Healthy Nightlife Toolbox Democracy, Cities and Drugs Club Health

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek 2. Doelstellingen & Onderzoeksvragen

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek Doelstellingen o In kaart brengen van het druggebruik in het uitgangsleven in Vlaanderen en de relatie met demografische gegevens. o Nagaan van de relatie tussen specifieke uitgaanspatronen (locatie, muziekvoorkeur en frequentie van uitgaan) en druggebruik o Evoluties in druggebruik in het uitgangsleven in kaart brengen. o Een dieper inzicht krijgen in het druggebruik van de GOA scene o Handvatten voor preventie aanreiken

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek Onderzoeksvragen 1. Welke rol spelen leeftijd en geslacht in het druggebruik van uitgaanders? 2. Is er een verband tussen specifieke uitgangspatronen (zoals de locatie, frequentie van uitgaan of de muziekvoorkeur) en het druggebruik? 3.Welke nieuwe evoluties zien we in het uitgangsleven en welke populaire middelen zijn nog steeds aanwezig in deze scene? 4. Welke betekenis heeft het druggebruik in de GOA scene? Is het een noodzakelijke voorwaarde? 5. Welke preventie-initiatieven zijn reeds geëvalueerd in het uitgangsleven? Welke handvatten kunnen we aanreiken aan preventiewerkers en hulpverleners?

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek 3. Methodologie

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek Survey: instrument Vragenlijst gebaseerd op literatuur (Hacourt, 2002; Riley et al., 2001; Tossmann et al., 2001; Calafat et al., 1999; Calafat et al., 1998; Vercaigne & Walgrave, 1995) Demografische gegevens Uitgangspatronen Frequentie van druggebruik Patronen in druggebruik Gecombineerd gebruik Preventiemaatregelen Trends (open vraag)

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek Survey: steekproef Aantal respondenten: 2003 = = = = 607 Bezochte locaties: 3 clubs 2 dance events 2 rockfestivals

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek Survey: selectie respondenten At random selectie Anoniem Nederlandstalig Betrouwbaarheidsvraag (NTSC)

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek Survey: onderzoeksvragen Welke onderzoeksvragen beantwoorden we met deze data? 1.Welke rol spelen geslacht en leeftijd in het druggebruik van uitgaanders? 2. Is er een verband tussen specifieke uitgaanspatronen (zoals de locatie, frequentie van uitgaan of de muziekvoorkeur) en het druggebruik? 3.Welke nieuwe evoluties zien we in het uitgangsleven en welke populaire middelen zijn nog steeds aanwezig in deze scene?

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek Diepte-interviews Onderzoeksvraag 4: Welke betekenis heeft het druggebruik in de GOA scene? Doelgroep: uitgaanders in de GOA scene Snowball Minstens 20 interviews Timing: najaar 2010 interviews, voorjaar start analyses

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek Literatuuronderzoek Onderzoeksvraag 5: Welke preventie-initiatieven zijn reeds geëvalueerd in het uitgangsleven? Welke handvatten kunnen we aanreiken aan preventiewerkers en hulpverleners? Databanken, conferences,… (cf. Club Health, HNT, DC&D) Systematische review (effectevaluaties) cf evidence based Insteek: verschillende mogelijkheden meest kwalitatieve programma’s/interventies regionale verspreiding

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek Tijdsschema Survey reeds afgelopen 2003, 2005, 2007, 2009 artikel 1: 2009 gepubliceerd artikel 2:voorjaar 2010 ingediend artikel 3: najaar 2010 schrijven Diepte-interviews artikel 4: fase van dataverzameling najaar 2010 schrijven artikel voorjaar, zomer 2011 Literatuurstudie artikel 5: literatuurstudie eind 2011 schrijven artikel 2012

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek Enkele resultaten: geslacht en leeftijd Onderzoeksvraag 1 (geslacht en leeftijd): Van Havere, T., Vanderplasschen, W., Broekaert, E., & De Bourdeaudhui, I. (2009). The influence of age and gender On party drug use among young adults attending dance events, clubs, and rock festivals in Belgium. Substance Use & Misuse, 44,  druggebruik is hoger bij deze doelgroep  druggebruik stijgt met de leeftijd, maar in de oudste groep neemt het af  Verschil tussen mannen en vrouwen verkleint

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek Enkele resultaten: muziek en drugs Onderzoeksvraag 2 (link uitgaanspatronen en druggebruik): Van Havere, T., Vanderplasschen, W., Lammertyn, J. & Broekaert, E. Drug use and nightlife in Belgium: More than just dance music. Ingediend bij Youth & Society op 27 april  Dancemuziekliefhebbers en bezoekers van GOA-feestjes en clubs hebben meer kans om illegale drugs te gebruiken  Druggebruik wordt gelinkt aan een breder uitgangsleven: cafégangers hebben meer kans om alcohol en illegale drugs te gebruiken.  Rockmuziekliefhebbers gebruiken minder coke en respondenten van rockfestivals hebben de minste kans om illegale drugs te gebruiken.

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek Adlaf, E.M., & Smart, R.G. (1997). Party subculture of dens of doom? An epidemiological study of rave attendance and drug use patterns among adolescent students. Journal of psychoactive drugs, 29 (2), Akram, G., & Galt, M. (1999). A profile of harm-reduction strategies and co-use of illicit and licit drugs amongst users of dance drugs. Drugs: Education, Prevention and Policy, 6:215–225. Bellis, M.A., Hughes, K., & Lowey, H. (2002).Healthy nightclubs and recreational substance use: from a harm minimisation to a healthy settings approach. Addictive behaviors, 27, pp Calafat, A., Bohrn, K., Juan, M., Kokkevi, A., Maalst´e, N., Mendes, F., et al. (1999). Night life in Europe and recreative drug use. Sonar 98. Valencia: Irefrea. Calafat, A., Stocco, P., Mendes, F., Simon, J., van de Wijngaart, Sureda, M.P., Palmer, A., Maalsté, N., & Zavatti, P. (1998). Characteristics and social representation of ecstacy in Europe. Palma de Mallorca: Irefrea. EMCDDA. (2002). Recreational drug use — a key EU challenge. Drugs in focus [Briefing, Issue no. 6, November-December]. EMCDDA. (2006). Annual report 2006: the state of the drugs problem in Europe. Luxembourg: Office for Official Publications of the European Communities. Forsyth, A. J. M., Barnard, M., & McKeganey, N. P. (1997). Musical preference as an indicator of adolescent drug use. Addiction, 92(10):1317– Golub, A., Johnson, BD, & Dunlap, El. (2005). Subcultural evolution and illicit drug use. Addiction Research and Theory, 13 (3), Hacourt, G. (2002). Ecstasy: pilules sans ordonnances: usages et usagers de nouvelles drogues de synthese. Paris: L’Harmattan Holmila,M., & Raitasalo, K. (2005). Gender differences in drinking: why do they still exist? Addiction, 100(12):1763–1769. Mattison, A.M., Ross, M.W., Wolfson, T., Franklin, D., & HNRC Group (2001). Circuit part attendance, club drug use, and unsafe sex in gay men. Journal of Substance Abuse, 13 (1), pp McCaughan J.A., Carlson R.G., Falck R.S., & Siegal H.A. (2005). From “candy kids” to “chemi-kids”: a typology of young adults who attend raves in the Midwestern United States. Substance Use and Misuse, 40, Measham, F., Aldridge, J., & Parker, H. (2001). Dancing on drugs: risk, health and hedonism in the British club scene. London: Free Association Books. Parker, H., Aldridge, J., & Measham, F. (1998). Illegal leisure: the normalization of adolescent recreational drug use. London: Routledge. Parsons, J. T., Halkitis, P. N., & Bimbi, D. S. (2006). Club drugs use among young adults frequenting dance clubs and other social venues in New York City. Journal of Child & Adolescent Abuse, 15(3):1–14.

Tina Van Havere – Voorstelling doctoraatsseminarie - 03/11/2010 Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen – Vakgroep Orthopedagogiek Plant, M. L., Plant, M. A., & Mason, W. (2002). Drinking, smoking and illicit drug use among British adults: gender differences explored. Journal of Substance Use, 7(1):24–33. Riley, S. C. E., James, C., Gregory, D., Dingle, H., & Cadger, M. (2001). Patterns of recreational drug use at dance events in Edinburgh, Scotland. Addiction, 96(7):1035–1047. Riley, S., & Hayward, E. (2004). Patterns, trends and meanings of drug use by dance drug users in Edinburgh, Scotland. Drugs: Education, Prevention and Policy, 11(3):243–262. Ross, M. W., Mattison, A.M., & Franklin, D.R. (2003). Club drugs and sex on drugs are associated with different motivations for gay circuit party attendance in men. Substance use and misuse, 38 (8), pp Shapiro, H. (1988). Waiting for the man: the story of drugs and popular music. London: Quartet Books. Ter Bogt, T. F. M., & Engels, R. C. M. E. (2005). “Partying” hard: party style, motives for and effects of MDMA use at rave parties. Substance Use & Misuse, 40(9/10):1479–1502. Tossmann, P., Boldt, S., & Tensil, M.-D. (2001). The use of drugs within the techno party scene in European metropolitan cities. European Addiction Research, 7(1):2–23. Van der Elst, D. (2009). Vrouwelijk druggebruik in scene gezet: een gendergevoelige analyse van druggebruik bij vrouwen in Electronic Dance Music Scenes. Niet-gepubliceerde doctoraatsscriptie. Van Havere, T., De Donder, E., Geirnaert, M., Schrooten, J., & Vermeulen, V. (2005). Partywise: Kwalitatief onderzoek naar trends in druggebruik in het uitgaansleven Brussel: VAD. Vercaigne, C., & Walgrave, L. (1995). Jeugd tussen (sub)culturen en business:een onderzoek naar megadancings, house en de last van recreatie. Leuven: Katholieke universiteit faculteit rechtsgeleerdheid afdeling strafrecht, strafvordering en criminologie. Warson, M. (2007). Beyond the party: analyse van de Vlaamse goascene. Niet-gepubliceerde masterproef. Winstock, A. R., Griffiths, P., & Stewart, D. (2001). Drugs and the dance music scene: a survey of current drug use patterns among a sample of dance music enthusiasts in the UK. Drug and Alcohol Dependence, 64 (1):9–17. Yacoubian G.S., Boyle C., Harding C.A., & Loftus E.A. (2003). It’s a rave new world: estimating the prevalence and perceived harm of ecstasy and other drug use among club rave attendees. Journal of Drug Education, 33 (2), Zilberman, M., Tavares,H., & El-Guebaly,N. (2003). Gender similarities and differences: the prevalence and course of alcohol- and other substance-related disorders. Journal of Addictive Diseases,22(4):61–74.