MKBA in de Regio: theorie en praktijk Jasper Tamboer en Robert van Cleef, 26 april 2007

Agenda Theorie Beleidskader Project MKBA in de Regio Werkwijzer MKBA in de Regio Ervaringen Hoogheemraadschap van Rijnland

Welvaartstheorie Welvaart: welvaart is de mate waarin behoefte met beschikbare middelen kan worden bevredigd.

Economisch instrumentarium Waarderingsmethoden: vaststellen van de grootte van effecten Afwegingsmethoden: vergelijken van de geaggregeerde effecten per alternatief

Economisch instrumentarium Afwegingsmethoden Overzichtstabellen Effectentabel Multi criteria Analyse (MCA) Monetaire afwegingsmethoden: Kosten Effectiviteits Analyse (KEA) Kosten- batenanalyse (KBA) Kengetallen kosten-batenanalyse (KKBA) Maatschappelijke Kosten-batenanalyse (MKBA)

Aandacht voor economisch instrumentarium Formele rol economische analyse bij doelbepaling (KRW en NBW) Periode van uitdagingen in het waterbeheer; Meer nadruk op verantwoorde besteding belasting Euro; Meer nadruk op transparantie; Veel aandacht voor lokale lasten.

Het beleidskader Economisch instrumentarium en waterbeheer Werknormen NBW Het beleidskader OEI bij SNIP Leidraad OEI Strategische MKBA KRW KEA Economisch instrumentarium en waterbeheer

OEI bij SNIP Transparant maken van vaste set van effecten Niet alles monetariseren Niet salderen tot een NCW

Welvaartsaspecten OEI bij SNIP Veiligheid Economie Kwaliteit van de leefomgeving Kosten

Stappen MKBA

Projectdefinitie Doelstelling Nulalternatief Projectalternatief Kostenraming maken van projectalternatieven (investeringen en onderhoud en beheer)

Kosten van maatregelen

Inventarisatie effecten Fysieke effecten zijn effecten die voortvloeien uit een maatregel/ project maar niet direct bijdragen aan de welvaart. Bijvoorbeeld hoger waterpeil. Welvaartseffecten zijn de effecten die wel bijdragen aan de welvaart. Bijvoorbeeld de kosten voor hogere waterkering of hogere huizenprijzen

Kwantificeren en monetariseren Kwantificeren: het in hoeveelheden uitdrukken van effecten: 10 hectare afgraven op 1 meter diepte: 100.000 m3 afgraven Monetariseren: het in geld uitdrukken van effecten: 100.000 m3 * 5 Euro = 500.000 Euro Per effect geschikte methode bepalen: Recreatie Landbouw Wonen Visserij Watersector (pompkosten, zuivering…..) Schade landelijk en stedelijk gebied Koolstofvastlegging Fijn stof afvangen Et cetera

Water en natuur

Waarderingsmethoden De bestrijdingskostenmethode De herstelkostenmethode De productiefactormethode De reiskostenmethode De hedonische prijsmethode Contingent valuation methode

Gevoeligheidsanalyse Gevoeligheidsanalyse geeft inzicht in mate waarin de gehanteerde veronderstellingen over de verschillende kosten en baten de uitkomsten van de MKBA beïnvloeden Allocatie: toerekenen van kosten en baten Geldstromen: toerekenen van uitgaven en opbrengsten

Afwegingen economisch instrumentarium Voor: Verbeterd inzicht in kosten en baten Meer transparantie in besluitvorming Bijdrage aan verbeterde besluitvorming Verantwoording besteding belastinggelden Inzicht in bv maatschappelijke wenselijkheid of kosteneffectieve pakket Tegen: Kost tijd Vereist expertise Wenselijkheid uitkomsten?

Project MKBA in de Regio Economisch instrumentarium relevant Regionale waterbeheerders willen (KRW en NBW) Kloof tussen beschikbare theorie (OEI) en wereld regionale waterbeheerder Behoefte om aanbod en vraag op elkaar af te stemmen met praktisch instrument Project: Inventarisatie vraag en aanbod Pilots Werkwijzer

Project MKBA in de Regio Projectorganisatie: Opdrachtgevers: LmW, Stowa, Gemeente Rotterdam Participanten: Hoogheemraadschap van Rijnland, Waterschap Brabantse Delta, Gemeente Rotterdam Uitvoerders: Sterk Consulting, HKV Lijn in Water en Bureau Buiten

Doel werkwijzer Ondersteunen regionale waterbeheerder bij: Kiezen van juiste economische instrument Uitvoeren van een regionale MKBA Groeidocument

Werkwijzer Theorie Werkboek (stappenplan en voorbeelden) ICT tool Zoekfunctie Literatuur (hyperlinks) Rekenmodule

Conclusies Economisch instrumentarium verdient vaste plaats in besluitvorming waterbeheer Economisch instrumentarium ontsloten MKBA toepasbaar gemaakt op regionaal niveau Instrument wordt verder ontwikkeld Aan de slag!!

Ervaringen Hoogheemraadschap van Rijnland: Jasper Tamboer Toepassingen Hoogheemraadschap van Rijnland Ervaringen met casus Noordplaspolder Voor- en nadelen Aanbevelingen

Ervaringen Hoogheemraadschap van Rijnland: Jasper Tamboer Gebied? Instrument? Bestuur betrokken? 1 Eutrofiëring Nieuwkoopse Plassen KEA Nee, technisch rapport 2 Pilot KRW Haarlemmermeer Ja, pilot 3 KRW Haarlemmermeer MKBA Ja, methode besproken, uitkomsten niet 4 Peilbesluit polder de Noordplas Ja

Polder de Noordplas 4.480 ha Diepe droogmakerij Klei en restveen Akkerbouw en grasland Hoge droogleggingen Kwel en wellen Water zout- en nutriëntenrijk ‘Begin’ van de boezem In 18 eeuw drooggemalen Jaren ’60 polder heringericht en de peilen verlaagd Diepte ligging is van 4 tot 5.5 m –NAP (diepste punt is NAP -5.68m) Droogleggingen Akkerbouw, tussen 150/160 cm tot boven 200 cm Grasland, tussen 80 m tot 100 cm Kwel en wellen Kwel is gem 1.4mm/d tot 0.35mm/d. Wellen, gemeten intensiteit 2000mm/d. Van totale boezembelasting komt XX uit de diepe droogmakerijen: Chloride 55 % Stikstof 33 % Fosfaat 13 % Bijdrage Noordplas: 8 % Autonome ontwikkeling: Toename verzilting vanuit kwelpolders met 30 % in 2050 Zout en nutriëntenrijk Kwaliteit uitgemalen water zeer variabel (Cl- 100-800 mg/l) Uit kwel komt 80 % chloride, 40 % stikstof en 18 % fosfaat Cl- gehalte van water uit wellen 1.500 – 2.000 mg/l

Aanleiding Huidige peilbesluit tot augustus 2006 Onderzoek waterkwaliteit Bestuurlijke overleggen MKBA Huidige peilbesluit Huidige pbs is in 2000 genomen (verkorte geldigheidsduur). Loopt tot augustus 2006. Onderzoek waterkwaliteit Rijnland en PZH vonden dat in de afweging onvoldoende rekening werd gehouden met de waterkwaliteit. Doel effect van peilverhoging op de chloride en nutriëntenbelasting van het oppervlaktewater te kwantificeren. Onderzoek liep vanaf 1998 tot 2004 Zou dienen als onderbouwing van het pbs Voornaamste conclusie: Door peilopzet kan een afname in de kwelbelasting te realiseren zijn. Bestuurlijke overleggen: Onderzoek: onvoldoende inzicht in verhouding tussen enerzijds de investeringskosten in de polder en anderzijds de baten van een verbeterde waterkwaliteit. Geconcludeerd werd dat er geen verantwoorde beslissing genomen konden worden over wel of geen maatregelen, dus een MKBA (2004-2005)

Projectalternatief 1 Peilopzet Peilen verhoogd tot maximum de drooglegginsnorm (uit Cultuurtechnische Vademecum): Gedraineerd akkerbouw: 130 cm Grasland: 80 cm

Projectalternatief 2 Extra peilopzet

Resultaten Project alternatief Kosten (€ *1000) Baten (€ *1000) Saldi Peilopzet 2.223 2.249 26 Extra peilopzet 7.248 3.035 -4.213

MKBA Peilbesluit Polder de Noordplas Conclusie Het is maatschappelijk verantwoord om het peil te verhogen volgens projectalternatief ‘peilopzet’

Rol in besluitvorming Maakt discussie transparant Geloof in uitkomsten wisselt per bestuurslid Verschil tussen resultaat MKBA en eigen portefeuille van groot belang Heeft besluitvorming versoepeld

Leerervaringen Kost veel tijd (200 mandagen) Alleen economisch argument Geen inzicht werkelijke uitgave waterschap Kental is een gemiddelde Gebrek aan eigen economen (vooral baten) Tijd veel tijd gestoken in het nauwkeurig berekenen van een aantal posten, wat achteraf niet noodzakelijk bleek te zijn. De nauwkeurigheid van andere posten stonden hier niet in verhouding mee. Economisch argument Criteria als technische uitvoerbaarheid, bestuurlijke haalbaarheid (draagvlak, wat politiek voorkeur heeft), realisatie KRW doel door ingreep wordt niet meegenomen Kosten/ uitgaven Ondanks dat baten lager zijn dan kosten, kunnen de daadwerkelijk uitgaven voor een waterschap hoog zijn. Uitkomst van MKBA komt dan niet geheel overeen met de werkelijke uitgaven Nog uitwerken

Leerervaringen + Verhoogt inzicht effecten op kwaliteit leefomgeving + Verhoogt kwaliteit bestuurlijke besluitvorming + Verhoogt kwaliteit discussie + Money talks Wel zinvol: Een heel geschikt instrument voor een heldere en verantwoorde besluitvorming. Vindt LTO ook! Fysieke en economische effecten worden inzichtelijk gemaakt en eenvoudig weergegeven. Goed voor meenemen van bestuur en belangenorganisaties. MKBA stuurt discussie naar rationele argumenten. Even uitweiden over D&H en VV als voorbeeld.

Aanbevelingen Zoveel als mogelijk vergemakkelijken Beschikbaar stellen van kengetallen en ervaringen Resultaat MKBA combineren met financiële gevolgen eigen organisatie Standaard onderdeel maken van relevante projecten