Draaideurfenomeen bij depressie 2DWO/RE/2008/P029 De uitwerking van een evidence based actieplan Anja Depoortere Kevin Berben Evelien Jughmans Erik Nuyts

Dit onderzoek kwam tot stand In samenwerking met: Met participatie van: P.Z. Sancta Maria St. Truiden P.C. Ziekeren St. Truiden OPZC Rekem Lanaken M.C. St. Jozef Munsterbilzen P.C. Broeders Alexianen Tienen

Inhoud Probleemstelling Doelstelling(en) Onderzoeksopzet Fase 1 Fase 2 Methodologie Resultaten Besluit en Discussie Fase 2 Fase 3

Probleemstelling Literatuuronderzoek  mentale stoornissen: 25% Lifetime prevalentie (Demyttenaere et al, 2004)  stemmingsstoornissen: 6,2% Jaarprevalentie (Demyttenaere et al, 2004)  depressie: 5,15% Jaarprevalentie (Kovess-Masféty et al.,2005)  Heropname 45% bipolair 41% unipolair (Goldberg, Harrow, & Grossman, 1995) Praktijksituatie in een psychiatrisch ziekenhuis  Heropnamecijfers bij depressie 20% (MPG-gegevens) Grote economische en maatschappelijke impact (Daniels, Kirby, Hay, & Jones, 1998)

Doelstellingen Onderzoek naar Prevalentie van heropname bij depressie Factoren die bijdragen tot heropname Gericht actieplan om herval bij patiënten met depressieve stoornissen te verminderen en herintegratie te optimaliseren

Onderzoeksopzet FASE 3 Ontwikkeling van een Evidence Based Actieplan FASE 1 Kwantitatief onderzoek vanuit de MPG - registratie FASE 2 Kwantitatief follow-up onderzoek vertrekkende vanuit patiënt. FASE 3 Ontwikkeling van een Evidence Based Actieplan

Fase 1  Analyse van MPG Retrospectief onderzoek Steekproef Vijf psychiatrische ziekenhuizen in Limburg en omstreken MPG-gegevens van opgenomen patiënten (18-65j) van 1998 tot 2008 (n= 53342) Hoofddiagnose depressieve stoornis volgens DSM IV bij ontslag (n = 4349) Doelstelling MPG: Transparantie van de zorg Bijsturen indien nodig Uitstippelen van beleid

Fase 1  Analyse van MPG Beschrijving steekproef Geslacht  42% mannen (n=1657)  58% vrouwen (n=2289) Aantal opnames 82,49% eerste opname (n=2849) 13,25% tweede opname (n=455) 2,36% 3de opname (n=81) 1,90% >3 opnames (n=65) Heropname binnen 3 mdn. na ontslag 16% (n= 705) heropname <3mdn na ontslag

Fase 1  Analyse van MPG Statistische analyse Univariate analyses: bivariate tabellen: Chi² Multivariate analyses: logistische regressie en survivalanalyse  De weerhouden significante variabelen blijken voor beide modellen vaak dezelfde. Voor de beschrijvende, univariate tabellen worden de verschillende records genomen, zonder er rekening mee te houden dat sommige records over dezelfde persoon gaan. Bij de logistische regressie en bij de survival analyse wordt er rekening mee gehouden dat één persoon meerdere waarnemingen kan opleveren.

Bivariaat: Socio-economische status Variabelen socio-economische status Resultaat P-waarde Conclusie Geslacht Chi²=5.2 p=0,02 mannen vaker heropname <3mdn dan vrouwen Leeftijd bij ontslag Chi²=15.1 p=0,005 Jongeren minder heropname <3mdn Onderwijstype Chi²=4.59 p=0,33 Onderwijsniveau/ hoogst behaalde diploma Chi²=12.2 Risico voor heropname <3mnd voor Lager onderwijs > Hoger onderwijs > Secundair onderwijs. Beroepsstatus Chi²=39.3 p<0,0001 Invalide of minder valide  vaker heropname <3mdn. Het verschil tussen betaald werk en niet-beroepsactief is beperkt. Laatst uitgeoefende beroep Chi²=20.0 p=0,0005 Zelfstandigen en ‘anderen’ hebben minder heropname <3mdn, dan bedienden, dan arbeiders en personen zonder werk

Bivariaat: Pathologie Variabelen die gelinkt zijn aan de pathologie Resultaat P-waarde Conclusie Diagnose bij ontslag (DSM IV): type depressie Chi²=57,5 p<0,0001 niet de ernst van depressie blijkt van belang, wel de aard: recidiverende depressie  meer risico op heropname <3mdn Comorbiditeit op As 1 (DSM IV) Chi²=5.3 p=0,07 Comorbiditeit op as 1 en 2 Chi²=7.3 p=0,06 Comorbiditeit op as 2 Chi²=13.5 p=0,001 vooral verschillend bij 2 diagnoses op as 2.

Bivariaat: GAF-schaal bij ontslag Variabele: GAF Resultaat P-waarde conclusie GAF Chi²=63.7 p<0,0001 hoge GAF  minder kans op heropname <3mdn.

Bivariaat: Opnamegegevens Variabelen gelinkt aan wijze van opname Resultaat P-waarde Conclusie Geplande versus niet geplande opname (<24u) Chi²=1.3 p=0,53 Vrijwillige versus gedwongen opname Chi²=8.1 p=0,02 Bij een vrijwillige opname is de kans op heropname binnen de drie maanden dubbel zo groot Binnengebracht via ziekenwagen Chi²=10.7 p=0,001 minder kans op heropname kort na ontslag indien met de ziekenwagen binnengebracht Duurtijd laatste opname Chi²=124.7 p<0,0001 hoe korter de opname, hoe groter de kans op heropname binnen 3 mdn.

Bivariaat: Opnameduur

Bivariaat: Problemen bij opname/ontslag   Bij opname Bij ontslag Probleem-nr. in MPG en omschrijving P-waarde Type Verband 01 Zelfmoordgedachten 0,03 - 0,98 + 02 Auto-agressie dreiging 0,02 0,0001 07 Depressieve stemming, minderwaardigheid 0,61 08 Vertraging, verminderd gevoelsleven 0,23 0,0004 09 Onaangepaste gevoelens 0,2 11 Angst, vrees, fobie 0,04 0,18 13 Sociaal teruggetrokken 0,17 0,0009 16 Wanen 0,28 0,003 18 Grootheidsgedachten (megalomanie) 0,0005 21 Problemen i.v.m. medicatie 0,01 0,15 27 Problemen i.v.m. geheugen <0,0001 31 Met de partner 40 Intellectueel 0,05 43 Affectief 0,06 47 Eetproblemen 0,009 0,7 48 Algemene lichamelijke achteruitgang 0,25 0,005 49 Seksuele problemen 0,62 0,007

Bivariaat: Overige problemen bij ontslag Variabelen gelinkt aan problemen vermeld bij ontslag Resultaat P-waarde Conclusie Geen problemen Chi²=0,17 p=0,68 Opvoedingsproblemen Chi²=0,28 p=0,60 Werkproblemen Chi²=1,21 p=0,27 Woonproblemen Chi²=1,36 p=0,24 Financiële problemen Chi²=0,18 p=0,67 Problemen met toegankelijkheid van de gezondheidsdiensten Chi²=1,34 p=0,25 Justitie problemen Chi²=1,23 Andere problemen Chi²=0,46 p=0,50 Problemen met de primaire steungroep Chi²=1,60 p=0,21 Problemen met binding in de sociale omgeving Chi²=16.4 p<0,0001 Problemen met binding in de sociale omgeving minder kans op heropname < 3mdn

Multivariate analyses: Significante variabelen bij logistische regressie en survivalanalyse Leeftijd Grootheidsgedachten bij opname Diagnose bij ontslag Relatieprobleem met partner bij opname Diagnose op as 2 Problemen met ouderfiguren bij opname Beroepsstatus Eetproblemen bij opname (-) Aard van laatste beroep Zelfmoordgedachten bij ontslag (-) Aantal dagen verblijfsduur laatste opname Depressieve stemming, minderwaardigheid bij ontslag GAF bij ontslag Sociaal teruggetrokken bij ontslag Angst, fobie bij opname Algemene lichamelijke achteruitgang bij ontslag

Aanpak Fase 2

Evidence Based Actieplan Aanpak fase 3 Evidence Based Actieplan Focus-groepen Residentiële sector Ambulante sector Thuiszorg Huisartsen Onderwijs instelling

Literatuuroverzicht Daniels, B. A., Kirby, K. C., Hay, D. A., & Jones, I. H. (1998). Predictability of rehospitalisation over 5 years for schizophrenia, bipolar disorder and depression. Journal of psychiatry, 281-286. Demyttenaere, K., Alonso, J., Angermeyer, M. C., Bernert, S., & Bruffaerts, R. (2004). Prevalence of mental disorders in Europe; resultsfrom the European Study of the Epidemiology of Mental Disorders (ESEMeD) project. Acta Psychiatr.Scand., 21-27. Demyttenaere, K., Bruffaerts, R., Posada-Villa, J., Gasquet, I., Kovess, V., & Lepine, J. P. (2004). Prevalence, severity and unmet need for treatment of mental disorders in the World Health Organization World Mental Health Survays. JAMA. FOD Volksgezondheid Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu (2007). Handleiding voor de registratie van de Minimale Psychiatrische Gegevens. (4de druk ed.) Brussel: FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Eurostation Goldberg, J. F., Harrow, M., & Grossman, L. S. (1995). Course and outcome in bipolar affective disorders: a longitudinal follow-up study. American Journal of Psychiatry, 379-384. Kovess-Masfety, V., Alonso, J., De, G. R., & Demyttenaere, K. (2005). A European approach to rural-urban differences in mental health: the ESEMeD 2000 comparative study. The Canadian Journal of Psychiatry, 926-936.

Contactgegevens onderzoekers: Dank u voor uw aandacht! Vragen? Contactgegevens onderzoekers: Anja Depoortere Anja.depoortere@phl.be Kevin Berben Kberben@mail.phl.be Evelien Jughmans Ejughmans@mail.phl.be Erik Nuyts Erik.nuyts@phl.be