Preventie van schouderproblemen bij paraplegiekers aan de hand van een cd-rom en infosessie

Inleiding Schouderproblemen en kwaliteit van leven Zelfstandigheid Kwaliteit van leven Casus Percentage schouderpijn 30 procent heeft dagelijks schouderpijn 60 procent heeft al schouderklachten gehad Doel van de infosessie Bewust maken van grote invloed die schouderproblemen met zich meebrengt Geven van tips

2. Schouderletsels 2.1 Impingement Wat is impingement? Bewegingsafhankelijk ADL activiteiten Kleinere ruimte

2.2 Spierscheur 2.3 Tendinose Één van de symptomen van impingement grote rekking op de spier Voorbeeld Herstel 2.3 Tendinose Één van de symtomen van impingement Ontsteking Komt heel vaak voor ter hoogte van de rotator cuff spieren

2.3.1 Rotator cuff spieren Groep schouderspieren Belangrijke rol spelen bij de mobiliteit en kracht van het schoudergewricht Veel kans op letsel

2.4 Artrose Stofwisselingstoornis Jarenlange overbelasting Behandeling

3. Preventie 3.1 Inleiding 3.2 Rolstoelkeuze 3.3 Achteras meer naar voor plaatsen een kleinere rolweerstand een beter contactpunt voor de hand met de hoepel Negatief gevolg Stabiliteit gaat deels verloren Antitip wieltje Nadeel van antitip wieltje: bewegingsbelemmering Voorbeeld

Beste positionering van de achteras zo ver mogelijk voorwaarts, waarbij de rolstoel nog over genoeg stabiliteit bezit. De stabiliteit zorgt ervoor dat de rolstoelgebruiker zich nog veilig voelt. Extra gewicht in acht houden

3.4 Zithouding 3.4.1 Zithoogte De ellebooghoek moet tussen de 100° tot 120° zijn. Tip: Als je de armen strekt moeten deze zich ongeveer aan het middelpunt van het wiel bevinden (aan de as).

3.4.2 Zitbreedte De rolstoelgebruiker moet teveel kracht gebruiken op één zelfde arm om de rolstoel aan te drijven. Schouders te hoog heffen De rolstoelgebruiker moet zijn gewicht teveel verplaatsen naar voor. De juiste zitbreedte is juist breed genoeg om indien nodig nog een jas te kunnen dragen in de rolstoel

3.4.3 Zithoeken 90 graden Romp krijgt meer bewegingsmogelijkheden Gemakkelijker om rolstoel aan te drijven Knik in rugleuning Stabiliteit Knik in zitvlak Bekken te fixeren Anti decubitus kussen

3.4.4 Rugleuning Schouderbladen moeten vrij zijn Anatomische krommingen in de rug moeten gerespecteerd worden

3.5 schouderpreventie bij de meest belastende taken voor de schouder 3.5.1 Rolstoelaandrijving Schouder constant onder spanning Goed uitvoeren van de aandrijving is noodzakelijk Juiste techniek/ walnoot techniek zorgt voor Kleiner aantal aandrijvingen per minuut waardoor er een lange recuperatie tijd hebben tijdens het rolstoelrijden

3.5.3 Transfers 3.5.2 Opdrukken vanuit zittende positie Sommige taken moet men uitvoeren ook al zijn deze zeer belastend voor de schouder. Geen echte preventie mogelijk 3.5.3 Transfers Zeer belastende taak: 8 spieren die intensief gebruikt worden Druk in schouders 2,5 keer groter dan in rust Hoog risico voor schouderproblemen Impingement

Transfer altijd van hoog naar laag proberen uit te voeren Minder spierkracht nodig Soms onmogelijk transfer van hoog naar laag uit te voeren Goede techniek zeer belangrijk

Gebruik van hulpmiddelen Transferplank Transfer onderverdelen in kleinere stapjes waardoor er een minder grote spierkracht wordt gebruikt tijdens de transfer. optrekbeugel / papegaai Impingement Bij optrekken: heel grote spanning op spieren Af te raden

1. 2. 3.

Leidende arm en volgende arm Afwisselen

3.5.3.4 Verplaatsing met auto Zeer belastende activiteit Juiste techniek  zeer belangrijk Samen met therapeut mogelijkheden bekijken

Voorbereiding transfer Juiste hoek tussen rolstoel en auto

Kledingbeschermers weghalen Voorwielen naar voor draaien Deur altijd zo ver mogelijk open Benen in auto heffen

Transfer Zijwaartse verplaatsing Schouderbesparende tips Afstand rolstoel – auto !! Volgende arm zo dicht mogelijk tegen lichaam Hoge frequentie van transfer haalbaar? Handvat vermijden Volgende hand  vuist maken

Goed positioneren van de benen

Hulpmiddelen bij transfer Transferplank Transfer onderverdelen in kleinere stappen Schuiven over de plank

Intrekken van de rolstoel Hulp van derden Familie wordt hiervoor getraind Intrekken van de rolstoel Meest belastende taak Zwaar gewicht Voorbereiding intrekken rolstoel Zitkussen wegleggen Quick release wielen loskoppelen

Wielen  achterzetel Intrekken van de rolstoel Linker arm  rolstoel heffen Rechter arm  tegengewicht en stabiliseren van de romp Rolstoel tussen stuur en romp zal rechterhand  rolstoel heffen Linkerhand  tegengewicht en stabiliseren van de romp

Schouderbesparende tips Gordel Rolstoel tillen ipv omhoogtrekken Oefening baart kunst Auto transfers beperken Tankstation met zelfbediening Automatische garagepoort opener Goede organisatie van de dag Lichte rolstoel

Hulpmiddelen bij intrekken rolstoel Verlengde stoelslede Rolstoel lader Hulp van derden trekhaakdrager

Plaatsnemen met rolstoel in auto Zeer duur Schuifdeur of koffer (plateaulift/ oprij goot) Aanpassingen auto Zetels verwijderen Bestuuders zijde volledig aanpassen

3.5.3.5 transfer grond naar rolstoel Zeer zware verplaatsing Grote spanning zwak weefsel rondom schouder Voorbereiding transfer Achterwaartse techniek Indien mogelijk altijd hulp vragen! Indien er geen hulp mogelijk is  werken met tussenstap (voetbankje)

Indien er niets van hulpmiddelen aanwezig is: Rolstoel dicht tegen persoon en voeten opgetrokken Eventueel zitkussen gebruiken

Plaatsen van de handen op het frame

Transfer Boven kijken Gewicht naar achter leggen richting van de armen Schouders niet laten doorhangen Zitkussen terugplaatsen

Hulpmiddelen bij de transfer Geen echte hulpmiddelen Schouderbesparende tips Laat je helpen door derden

Gebruik tussenstappen Schouders goed naar beneden duwen Getrainde armspieren Last van schouder(s)  transfer vermijden

3.5.3.6 Transfer van rolstoel naar bad Zithoogte Voorbereiding transfer Kledij Plaatsing rolstoel Benen in badkuip plaatsen Zo ver mogelijk naar voor komen op zitkussen

Transfer Aantal opties Transfer via badrand

Verlaten van het bad

Badplank Hulp bij zijwaartse verplaatsing

Positie voeten bij het heffen Transfer via schuine zijde bad Minder kracht nodig (glijden over de zijde) Positie voeten bij het heffen

Hulpmiddelen bij transfer Badplank Badbeugel

Hoog- laag badzit

Schoudersparende tips Antislip matje Natte badrand Transfer via schuine wand  zelfde achterwaartse techniek van grond - rolstoel Dagelijks douche of bad wil nemen

Werken aan een te hoog werkvlak 3.5.1 Reiken en grijpen Werken boven de schoudergordel Juist uitvoeren is zeer belangrijk Onder de schoudergordel, dit om impingement te vermijden Werken aan een te hoog werkvlak Opgetrokken schouders Teveel spanning (schouders kunnen niet voldoende rusten) Voorbeeld: administratieve job Juiste hoogte van het werkvlak Schouders voldoende steun Ellebooghoek 90 graden

Voorbeelden te hoog werkvlak

Voorbeelden goede werkhoogte

Hulpmiddelen bij het reiken en grijpen Reorganisatie keuken Veel gebruikte voorwerpen lager plaatsen Oprij vlak Kasten onder fornuis weghalen Hoog- Laag keuken Hulpmiddelen bij een te hoog werkvlak Hoogte verstelbare tafel

3.3.5 Uithouding en kracht training Doel van de training Opbouw uithouding Opbouw kracht Weerstandtraining 12 weken 2 a 3 keer per week Noodzakelijk voor ADL activiteiten

3.3.6 Streching Strechprogramma Elke dag Spierlengte behouden waardoor bewegingsmogelijkheden optimaal blijft Beperkte mobiliteit Sneller kans op schouderproblemen