(voordracht: Hein Raat) Gedragsverandering- interventies via internet Een systematische review van de literatuur (voordracht: Hein Raat) Anke Oenema1, Jascha de Nooijer2 , Nanne de Vries2, Johannes Brug3 1 Afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg, Erasmus MC 2 Capaciteitsgroep GVO, Universiteit Maastricht 3 EMGO instituut, VUMC

Achtergrond Internet wordt gezien als een veelbelovend kanaal voor het verstrekken van interventies gericht op het bevorderen van gezond gedrag Voordelen: - Mogelijk groot bereik - 24 uur per dag/7 dagen per week beschikbaar - Mogelijkheid om geïndividualiseerde (op-maat) informatie te verstrekken - Interactieve mogelijkheden - Anonimiteit - Combinatie mogelijk met counseling door arts/verpleegkundige

Achtergrond Mogelijke nadelen: - bereik niet zo hoog als verwacht - blootstelling aan interventie mogelijk niet optimaal - verwerken van informatie via internet mogelijk niet optimaal - vluchtig medium Beperkt inzicht in effectiviteit van gedragsveranderinginterventies via internet

Doel van deze studie Inzicht krijgen in de effectiviteit van gedragsveranderinginterventies via internet Interventies gericht op de primaire preventie van belangrijke chronische ziekten Hart- en vaatziekten, kanker, diabetes type 2, obesitas Relevante gedragingen: voeding (vet, groente, fruit, energie), alcohol consumptie, lichamelijke activiteit, roken, bescherming tegen zon, veilig vrijen, afvallen/gewichtsbehoud

Methoden Systematische review van de literatuur Protocol gebaseerd op de Cochrane richtlijnen voor een systematische review van de literatuur Search in PubMed, PsychInfo, Web-of-Science en Central, van 1995 – July 2007. Handmatig zoeken in referentielijsten van de geïncludeerde artikelen 6000 titels geselecteerd en gescreend 33 papers waren geschikt om in de review op te nemen

Methoden Criteria waaraan de studies moesten voldoen: RCT design, of quasi experimenteel design met controle groep Controle groep geen interventie, of een interventie via een ander communicatie kanaal Determinanten van gedrag, gedrag, of biomedische indicator als uitkomstmaat Volwassenen of adolescenten als doelgroep Gezonde populatie als doelgroep Interventie vrij/publiek toegankelijk Interventie moest via internet worden verspreid, of via een ander interactief medium (bv. CD-ROM, computer) als maar duidelijk was dat de interventie via internet verstrekt zou kunnen worden

Onderwerpen waar de studies zich op richtten #Deelnemers Lichamelijke activiteit 7 39 - 817 Afvallen/gewichtbehoud 6 47 - 588 Voeding 5 146 - 782 Voeding en lichamelijke activiteit Alcohol consumptie Stoppen met roken Veilig vrijen Zon protectie 4 3 2 1 218 - 2598 37 - 214 139 - 351 90 - 157 589

Resultaten Lichamelijke Activiteit 11 studies Significante interventie effecten ten opzichte van het totale aantal studies met dezelfde uitkomstmaat # studies Determinant Gedrag zelfrapport. Objectieve maat Totale LA 6 3/5 2/6 0/2 Matig/zwaar intensieve LA 5 1/4 1/1 LA in vrije tijd 3 2/3 Noot: alle studies die een interventie effect vonden hadden een geen interventie controle groep. Twee studies vonden een effect ten gunste van de identieke print-versie van de interventie

Resultaten afvallen/gewichtsbehoud 6 studies Significante interventie effecten ten opzichte van het totale aantal studies met dezelfde uitkomstmaat # studies Gewicht Voeding/LA gedrag Gewichtsverlies 4 1/4 0/2 Gewichtsbehoud 2 1/2* 0/2* 0/1 Noot: * Sommige studies hadden meerdere controlegroepen, een basisversie en een uitgebreidere versie. De meest internet interventies waren een toevoeging aan een andere vorm van interventie

Resultaten voeding 9 studies Significante interventie effecten ten opzichte van het totale aantal studies met dezelfde uitkomstmaat # studies Determinant Gedrag Zelfrapport. Anthropom. Vet inname 6 4/4 2/4 0/1 Groente en fruit inname 4 2/2 2/3 Gezonde eetgewoontes 2 1/2

Resultaten alcohol en roken Significante interventie effecten ten opzichte van het totale aantal studies met dezelfde uitkomstmaat # studies Determinant Gedrag Zelfrapport. Alcohol 5 1/2 3/5 Stoppen met roken 3 1/3 Noot: Effecten voor alcoholconsumptie alleen voor de korte termijn

Bevindingen andere gedragingen Veilig vrijen (2 studies): Effect op determinanten: 2/2. Effect op gedrag (condoomgebruik): 1/1. Zon protectie (1 studie): Effect op determinanten en gedrag

Samenvatting Gedrag Determinanten Lichamelijke activiteit Minder dan 50% van de studies vonden effect Meer dan 50% van de studies vonden effect Gewichtsverlies/ gewichtsbehoud Minder dan 50% van de studies vonden effect Voeding Ongeveer 50% van de studies vonden effect Alle studies vonden effect Alcohol Meer dan 50% van de studies vonden effect Roken

Conclusie (1) Gedragsveranderinginterventies via internet kunnen effectief zijn maar de evidence voor effectiviteit van zulke interventies is nog niet heel sterk Er zijn nog te weinig studies om sterke conclusies te kunnen trekken Beperkingen van de beschikbare evidence: Aantal gepubliceerde studies over effectiviteit van internet interventies nog beperkt en zeer divers (gedrag onder studie en methodologie) Studies zijn uitgevoerd in optimale groepen: vooral hoog opgeleide, blanke vrouwen Follow-up is meestal korte termijn Het aantal beschikbare studies groeit snel

    E-health4Uth Conclusie (2): Toepassing in bredere context (Jeugdgezondheidszorg) MONITORING PREVENTION     E-health4Uth En dit is overall ons project, waar Internet is ingezet om de Jeugdgezondheidszorg te ondersteunen. Monitoring om zowel op individueel niveau als groepsniveau uitspraken te kunnen doen En daaraan gekoppeld: de preventie op individueel niveau Waardoor het mogelijk wordt monitoring en preventie te integreren via Internet [KLIK] Dit noemen we E-health4Uth

Conclusie (3): Toekomst De interventies die worden ontwikkeld moeten vooral zijn gericht op het verbeteren van de effecten van de interventies, bijvoorbeeld door sterkere gedragsveranderingstrategieën toe te passen, of het gebruik van de interventies te bevorderen Er zijn meer goede evaluatiestudies nodig om de effectiviteit van gedragsveranderinginterventies via internet te kunnen bepalen

a.oenema@erasmusmc.nl Met dank aan: Vragen? a.oenema@erasmusmc.nl Met dank aan: