Het verhaal achter verhalend ontwerpen (storyline approach) Marian Huizenga-van den Brink

Alicia Grace

Vos, E. , Dekkers, P. & Reehorst, E. (2007). Verhalend ontwerpen Vos, E., Dekkers, P. & Reehorst, E. (2007). Verhalend ontwerpen. Een draaiboek. Groningen: Wolters- Noordhoff

Elementen in een verhalend ontwerp verhaallijn episodes sleutelvragen incident(en) wandfries

niveaus in deze presentatie Praktisch/kindniveau: schets van het verloop van een verhalend ontwerp (mentaalmodel) leerkrachtniveau: hoe bereid je je als leerkracht voor en hoe begeleid je tijdens de uitvoering (Cognitieve strategie) op coachingsniveau: hoe begeleid je leerkrachten volgens het 4C/ID-model

kindniveau Beste neef Elmer,   Hallo neef Elmer hoe gaat het met jou? Het is al weer een hele tijd geleden dat we elkaar hebben gezien. Met mij gaat het niet zo goed. Ik vind het niet zo leuk meer in het bos waar ik woon. De andere olifanten plagen mij steeds omdat ik een vel heb met allemaal bloemetjes er op. Ze noemen mij altijd ‘Bloempie’. Ik weet al niet eens meer hoe ik in het echt heet. Eigenlijk vind ik het helemaal niet leuk dat ze me niet gewoon bij mijn naam noemen. Als de andere olifanten spelletjes doen, mag ik nooit meedoen omdat ik een bloemetjesvel heb. Nou zit ik mij af te vragen hoe het in jouw bos is. Jij hebt ook een speciaal vel. Plagen ze jou er ook mee? Als dat niet zo is, dan wil ik wel een poosje bij jou komen wonen. Laat me gauw weten of ik bij jou kan komen wonen.  Vriendelijke groeten, De bloemetjes olifant (sleutelvragen)

leerkrachtniveau verhaallijn sleutelvragen (leer)activiteiten middelen Episode 1: De brief van de Bloemetjesolifant (BO) verhaallijn sleutelvragen (leer)activiteiten middelen organisatie Er is een brief van de Bloemetjes olifant gekomen voor Elmer. Hij wil bij Elmer komen wonen. Hij wordt vaak geplaagd omdat hij er anders uitziet.   - Hoe zou de echte naam zijn v.d. BO? - Hoe zou de BO er uit zien?  - Wat zou de BO voor olifant zijn? - Wat kunnen wij doen om ervoor te zorgen dat de BO het fijn zal hebben bij ons? - Een naam bedenken die past bij een BO. - Gesprek over uiterlijk van de BO. - Karakterbeschrij-ving maken van de BO. - Bewustwording wat de kd. zelf fijn vinden en inleven in wat een ander fijn vindt. - BO tekenen (techniek). - Behangpapier, wasco, - kopieën van olifant zonder kop en staart - Kringgesprek - 2 groepen: 1. groepswerk: BO + naam maken 2. individueel: tekening afmaken en ‘bloemetjesvel’ tekenen.

Verhalend ontwerpen is onderwijsontwerpen dat vertrekt vanuit een verhaal. Betrokkenheid is daarbij de kurk waar het allemaal om draait. Het begin kan een verhaal zijn, een voorwerp, een brief, een krantenartikel of het oprichten van een bedrijf. Aan de hand van een voorbeeld uit mijn eigen groep wil ik jullie schetsen hoe dat gaat. Er is sprake van een driedeling. Die zal ook proberen tijdens de presentatie steeds te laten zien.

4c/id coachingsniveau Uitgewerkt voorbeeld Ondersteunende informatie: Modelling example → Observeren van een (leerkracht)expert die hardop uitlegt hoe hij een draaiboek ontwerpt, hoe hij leiding geeft bij de uitvoering van het draaiboek en met name hoe hij de kwaliteit van het draaiboek en de prestaties van de leerlingen evalueert. Mentaal model → Conceptueel model dat kennis omvat omtrent het maken van een draaiboek. Cognitieve strategie → SPA om ontwerpbeslissingen te nemen voor het ontwerpen van een draaiboek.

Evaluatievragen op 4c/id coachingsniveau Voorbeelden van evaluatievragen: Fungeert de verhaallijn als een rijke context Is er voldoende aandacht voor identificatie met de hoofdpersoon Roept de verhaallijn vragen op voor verdere leeractiviteiten Doen de leeractiviteiten voor verschillende domeinen (kern- en tussendoelen)

leerkrachtniveau verhaallijn sleutelvragen (leer)activiteiten middelen Episode 1: De brief van de Bloemetjesolifant (BO) verhaallijn sleutelvragen (leer)activiteiten middelen organisatie Er is een brief van de Bloemetjes olifant gekomen voor Elmer. Hij wil bij Elmer komen wonen. Hij wordt vaak geplaagd omdat hij er anders uitziet.   - Hoe zou de echte naam zijn v.d. BO? - Hoe zou de BO er uit zien?  - Wat zou de BO voor olifant zijn? - Wat kunnen wij doen om ervoor te zorgen dat de BO het fijn zal hebben bij ons? - Een naam bedenken die past bij een BO. - Gesprek over uiterlijk van de BO. - Karakterbeschrij-ving maken van de BO. - Bewustwording wat de kd. zelf fijn vinden en inleven in wat een ander fijn vindt. - BO tekenen (techniek). - Behangpapier, wasco, - kopieën van olifant zonder kop en staart - Kringgesprek - 2 groepen: 1. groepswerk: BO + naam maken 2. individueel: tekening afmaken en ‘bloemetjesvel’ tekenen.

4c/id coachingsniveau Uitgewerkt voorbeeld Ondersteunende informatie: Modelling example → Observeren van een (leerkracht)expert die hardop uitlegt hoe hij een draaiboek ontwerpt, hoe hij leiding geeft bij de uitvoering van het draaiboek en met name hoe hij de kwaliteit van het draaiboek en de prestaties van de leerlingen evalueert. Mentaal model → Conceptueel model dat kennis omvat omtrent het maken van een draaiboek. Cognitieve strategie → SPA om ontwerpbeslissingen te nemen voor het ontwerpen van een draaiboek.

Kindniveau 2 1. De brief van de Bloemetjes- olifant 4 episodes: 1. De brief van de Bloemetjes- olifant 2. Inrichten van een kamer voor Merel 3. Merel weet niet wat ze mee moet nemen als ze komt logeren 4. Een welkomstfeest voor Merel

leerkrachtniveau Episode 1: de brief van de Bloemetjesolifant verhaallijn sleutelvragen (leer)activiteiten middelen organisatie Er is een brief van de Bloemetjes olifant gekomen voor Elmer. Hij wil bij Elmer komen wonen. Hij wordt vaak geplaagd omdat hij er anders uitziet.   Episode 2: een slaapplek voor Merel Enz. - Hoe zou de echte naam zijn v.d. BO? - Hoe zou de BO er uit zien? - Wat zou de BO voor olifant zijn? - Wat kunnen wij doen om ervoor te zorgen dat de BO het fijn zal hebben bij ons? - Een naam bedenken die past bij een BO. - Gesprek over uiterlijk van de BO. - Karakterbeschrij-ving maken van de BO. - Bewustwording wat de kd. zelf fijn vinden en inleven in wat een ander fijn vindt. - BO tekenen (techniek). - Behangpapier, wasco, - kopieën van olifant zonder kop en staart - Kringgesprek - 2 groepen: 1. groepswerk: BO + naam maken 2. individueel: tekening afmaken en ‘bloemetjesvel’ tekenen.

4c/id coachingsniveau (Systematische ProbleemAanpak (SPA)) Analyse van de samenstellende vaardigheden

4c/id coachingsniveau Performancedoelen vaststellen Vaardigheden Performancedoelen Verhaallijn bedenken Een verhaallijn bedenken die aansprekend is voor de doel/leeftijdsgroep en een duidelijk plot heeft: - een eenvoudig en duidelijk plot bedenken - Alleen gebeurtenissen en verhaalfiguren opnemen die een duidelijke functie hebben - Beoogde leerdoelen zijn een logisch gevolg van het verhaal (functioneel) - Het verhaal geeft structuur en houvast geeft aan de kinderen (betekenisvolle context) Sleutelvragen bedenken Vragen bedenken die tot doel hebben de kinderen te interesseren, te activeren of te laten reflecteren, waardoor de kinderen worden uitgedaagd om actief naar antwoorden te zoeken - De eerste vragen gaan over ervaringen en verhalen - De vragen zijn niet te beantwoorden met een rechtstreeks oordeel goed of fout - Er is meer dan één antwoord mogelijk

4c/id coachingsniveau Ordening van de lessen Welke volgorde in de aanbieding van de lessen heeft uw voorkeur? Waarom?

4c/id coachingsniveau Ordening van de lessen cluster 1 cluster 2 cluster 3 Evalueren van het draaiboek en de uitvoering, op basis van een gegeven draaiboek en beschrijving van de uitvoering Evalueren van het draaiboek en de uitvoering, op basis van een gegeven draaiboek + uitvoeren van het draaiboek Evalueren van het draaiboek en de uitvoering + ontwerpen van het draaiboek

4c/id coachingsniveau Simplificerende assumpties

4c/id coachingsniveau ontwerpen van leertaken Cluster 1 Cluster 2 Cluster 3 Taakklasse 1: Leertaak 1.1 Uitgewerkt voorbeeld Leertaak 1.2 Omgekeerd probleem Leertaak 1.3 Imitatieprobleem Taakklasse 2: Leertaak 2.1 Uitgewerkt voorbeeld Leertaak 2.2 Doelvrij probleem Leertaak 2.3 Conventioneel probleem Taakklasse 3: Leertaak 3.1 Imitatieprobleem Leertaak 3.2 Aanvulprobleem Leertaak 3.3 Conventioneel probleem

4c/id coachingsniveau ontwerpen van ondersteunende informatie Modelling example Mentale modellen Cognitieve strategieën Cognitieve feedback

4c/id coachingsniveau Modelling Example Observeren een (leerkracht)expert die hardop denkend uitlegt hoe hij bijvoorbeeld het draaiboek zou uitvoeren.

4c/id coachingsniveau cognitieve feedback overeenkomsten en verschillen laten benoemen tussen het voorbeeldmateriaal en eigen ontworpen materiaal. Beschrijven wat de belangrijkste karakteristieken zijn van bijv. een uitdagende startactiviteit en een grootse afsluiting. voorspellen wat de leeruitkomsten zullen zijn. formuleren wat eigen leerdoelen zijn in de laatste taakklasse van dit cluster.

4c/id coachingsniveau Mentale modellen Cognitieve strategieën SPA voor het stellen van sleutelvragen. SPA voor het toepassen van de Socratische methode van vragenstellen. Structureel model van het stellen van sleutelvragen. Conceptueel model van het voeren van een Socratisch gesprek.

Structureelmodel voor het stellen van sleutelvragen Vragen die niet te beantwoorden zijn met een rechtstreeks oordeel goed of fout Meer dan één antwoord mogelijk De vragen zetten aan tot analyseren en nadenken De vragen doen een beroep op verbeelding van de leerlingen De vragen bieden kinderen gelegenheid om hun eigen ervaring weer te geven De vragen maken het de kinderen mogelijk de eigen voorkennis te activeren De wijze van vragen geeft de kinderen een veilig gevoel De wijze van vragen geeft de kinderen hun eigen verantwoordelijkheid De wijze van vragen leidt tot nieuwe vragen, met name vragen die door de kinderen zelf worden gesteld Stel een SPA samen bij het bovenstaande mentale model

Vragen? marian.huizenga@hetnet.nl