Wegwijs in de BKS Presentatie 13 november 2013 Annemarie de Mooij Rob Tuin

Programma Korte intro Achtergrond en opbouw per dossier Aanleiding verandering Algemene opbouw van de beroepsgerichte kwalificatiestructuur Tijdstraject Vertalen dossier naar opleiding Achtergrond en opbouw per dossier In ga jullie in vogelvlucht meenemen door de beroepsgerichte kwalificatiestructuur. We beginnen bij de noodzaak van de verandering. De meerwaarde die deze verandering naar de toekomst toe biedt. Vervolgens gaan ik in op de algemene structuur van de kwalificatiestructuur voor de sector voedsel, natuur en leefomgeving en het format waarbinnen de kwalificatiedossier worden vormgegeven. Ook de wijze waarop wij ( onderwijs en bedrijfsleven) met dit format omgaat. Het grootste deel van deze presentatie wordt besteedt aan de individuele dossiers. Per dossier geven informatie over de achtergronden van het dossier en de wijze waarop het dossiers is vormgegeven.

Aanleiding verandering Bedrijfsleven: breed aanbod gekwalificeerden met ontwikkelpotentie Onderwijs: vraaggericht onderwijsaanbod Leerling: mobiel op de arbeidsmarkt In 2011 werden we geconfronteerd met de grenzen van de competentiegerichte kwalificatiestructuur. De structuur van de competentiegerichte kwalificatiestructuur sloot niet meer aan bij de wens naar flexibel inspelen op de arbeidsmarkt. Innovaties in de beroepsuitoefening en het ontstaan van vernieuwde of nieuwe beroepen konden onvoldoende worden opgenomen in de kwalificatiestructuur. Tegelijkertijd constateerde de gezamenlijke AOC’s dat het huidige aantal kwalificatiedossiers en kwalificaties effectief en efficiënt onderwijs belemmerde en er ook onvoldoende ruimte was om in te springen op vernieuwingen en wensen van de regionale arbeidsmarkt. Er is dus behoefte aan een nieuwe kwalificatiestructuur waar flexibiliteit een sleutelbegrip is. Flexibiliteit is een sleutelbegrip, omdat het verwijst naar inzet en verwachtingen van betrokken partijen. Voor het onderwijs verwijst dit naar het kunnen creëren van een opleidingsaanbod dat zich richt op de vraag van bedrijfsleven en leerlingen. Leerlingen mogen verwachten dat verworven kwalificaties hen breed inzetbaar maken op een ruim gedefinieerde arbeidsmarkt. Het bedrijfsleven mag op termijn een flexibel en ruimer aanbod van adequaat opgeleiden verwachten.

Opbouw van de kwalificatiestructuur Geen volgordelijkheid in de opleiding! Basis (min. 50% onderwijstijd) - gemeenschappelijke werkprocessen; - per niveau en context in te vullen; 35% beroepsgericht; 15% AVO. Profiel (ca. 35% onderwijstijd) - meer specifieke invulling naar niveau en context. Keuze (ca. 15% onderwijstijd) - keuzedelen zijn vastgesteld door PAC per dossier; - school kiest een keuzedeel. Dossier bestaat uit drie delen: Basis: zelf vertalen naar een opleiding; gebruik complexiteit en zelfstandigheid/verantwoordelijkheid en regionaal bedrijfsleven Profiel Keuze: niet de leerling kiest. Kan elke mogelijke inhoud hebben: wel via PAC: arbeidsmarktrelevantie en doelmatigheid. In vertalen naar een opleiding hoef je natuurlijk niet deze delen volgordelijk of onderscheidend aan te bieden. Ook in het clusteren ivm doelmatigheid kun je verschillende keuzes maken waarbij je ervoor kunt kiezen klassen op onderdelen te clusteren. Hoeft natuurlijk niet!

Opbouw BKS (1) 7 werkvelden Plant & dier: productie en keten Dier: recreatie, sport en gezelschap Groene ruimte: groen en recreatie Groene detailhandel, natuurlijke vormgeving Voeding Toezicht leefomgeving Entree De beroepsgerichte kwalificatiestructuur voor de sector voedsel, natuur en leefomgeving is vormgegeven rondom werkvelden. Op verzoek of beter in opdracht van de gemeenschappelijke AOC’s heeft Aequor in november 2011 een eerste verkenning uitgevoerd naar een vereenvoudiging van de kwalificatiestructuur. Op dat moment is ook voor het eerst gesproken over werkvelden als indelingsprincipe voor de kwalificatiedossiers. Werkvelden zijn gebieden waarbinnen beroepen of beroepsgroepen nauw met elkaar verbonden zijn. Doordat ze dezelfde kennisbasis hebben of dezelfde vaardigheidbasis hebben of samenwerken in de keten of een combinatie van beiden. Op basis van deze werkvelden zijn de dossiers ontstaan. Binnen de sector voedsel, natuur en leefomgeving zijn er 7 werkvelden Plant & dier: productie en keten; dossier agrocluster Dier: recreatie, sport en gezelschap; dossier dierverzorging, dossier paard, dossier gespecialiseerde dierverzorging (hoefsmid) Groene ruimte: groen en recreatie; dossier groene ruimte Groene detailhandel, natuurlijke vormgeving; dossier bloem, natuurlijke vormgeving & styling Voeding; dossier voeding; technologie, ambacht en& advies Toezicht leefomgeving; dossier leefomgeving Entree, voedsel, natuur en leefomgeving; dossier Entree voedsel, natuur en leefomgeving Het verzoek vanuit de gezamenlijke AOC’s is geweest om per werkveld de kwalificaties vorm te geven in één dossier. Dat is niet altijd mogelijke geweest. Over de precieze achtergrond kom ik terug als ik de verschillende dossiers bespreek. De indeling in werkveld heeft geleidt tot 9 dossiers.

Opbouw BKS (2) Dossiers: Agrocluster Dierverzorging Paard Gespecialiseerde dierverzorging (hoefsmid) Groene ruimte Bloem & styling Voeding: technologie, ambacht en advies Toezicht leefomgeving Entree Alle dossier zijn opgebouwd rondom een gemeenschappelijk deel de basis, een profiel en een keuze deel. Door deze opbouw is het mogelijk om de kwalificatiedossier breed, flexibel en afgestemd op de regio in te zetten.

Tijdstraject Dossiers: oplevering 1 december 2013 Vaststelling minister: juni 2014 Implementatie: vanaf 2015/2016 Verplicht aanbieden per 2016/2017

Van dossier naar opleiding Regionale en/of sectorale inkleuring Slim kiezen basis/profiel/keuze: (Regionale) arbeidsmarkt Onderwijsorganisatie/uitvoerbaarheid: Samenwerking in de regio Deelnemersaantallen & clusteren In tegenstelling tot de huidige kwalificatiestructuur vraagt deze beroepsgerichte kwalificatiestructuur om een vertaling van het dossier naar de opleiding. Er is veel meer flexibiliteit en onderwijsinstellingen kunnen en moeten keuzes maken. Daarbij is regionale of sectorale inkleuring uitgangspunt. Samen met hun bedrijfsleven kunnen ze de opleiding vormgeven afgestemd op de behoeftes. Door slim te kiezen kunnen scholen goed inspringen op hun regionale arbeidsmarkt. Ze kunnen zich richten op hun behoefte en leerlingen gericht opleiden voor de regionale arbeidsmarkt. Voorbeeld: De regionale arbeidsmarkt vraagt om medewerkers op zorgbedrijven. Door de keuze Zorg en de inkleuring van de werkprocessen uit de basis en het profiel in de context van de zorg kan een opleiding worden aangeboden die zich specifiek richt op de agrarische zorgbedrijven. Het kwalificatiedossier biedt daar de ruimte voor. Door slim te kiezen uit basis/profiel en keuze kan een opleiding gemaakt worden die past bij de regio en de omstandigheden en onderwijsuitvoering van een school. Een voorbeeld. In de regio is het agrarisch loonwerk vaak gericht op veehouderijbedrijven. Daar ligt een verbinding. Tegelijkertijd is het aantal leerlingen voor veehouderij dusdanig klein dat een aparte klas veehouderij bijna niet meer mogelijk is. Binnen het agrocluster geeft de basis veel mogelijkheden om deze twee te koppelen terwijl de profielen dat weer duidelijk de verschillen in beeld brengen. Een opleidingsprogramma kan hierop inspringen zonder dat de eigenheid van de beide profielen onder druk komt te staan.

Agrocluster Binnen het agrocluster zijn alle beroepen met elkaar verbonden die te maken hebben met de primaire productie en de keten van de primaire producten. Binnen het agrocluster is de keten benadering de verbinding. Het gaat hier om beroepen binnen de binnenteelt, buitenteelt, het agrarisch loonwerk, de veiling en de groothandel, vers detailhandel en de productiedieren. Daarnaast gaat het hier ook om nieuwe en veranderende beroepen die ontstaan onder invloed van biobased economy of green engineering.

Opbouw Basis - Kennis over kwaliteit van het product - Kennis over machines/apparatuur/installatie - Verzorgen/onderhouden van machines apparatuur/installaties en gebouwen en terreinen - Informatie en communicatie in de keten AVO Profiel Medew. Teelt Medew. prod. dieren Medew. product in de keten Medew. techniek en teelt Vakb. medew. teelt Vakb. medew. prod. dieren Vakb. medew. product in de keten Vakb. medew. techniek en teelt Specialist teelt Specialist productiedieren Specialist product in de keten Specialist techniek en teelt Specialist bd-landbouw Keuze Zorg Cultuurtechnisch loonwerk Gewasbescherming A Gewasbescherming B Gewasbescherming C Melken/melkverrijking (groot)Winkelbedrijf Fokkerij/erfelijkheidsleer Teeltspecialisatie Dierhouderijspecialisatie Ondernemerschap veredeling Alle beroepen binnen het agrocluster zijn verbonden door de keten waarbinnen ze opereren en het levende en kwetsbare product. Het werken met levende en kwetsbare producten binnen de keten is de essentie van het agrocluster. Kenmerkend voor dit cluster zijn: het kwetsbare product Gevaar voor kwaliteitsverlies Invloedfactoren de veel invloed uitoefenen op het product en de kwaliteit Techniek nodig voor de productie Techniek voor de (geconditioneerde) opslag/transport om de invloedfactoren te beheersen en kwaliteitsverlies tegen te gaan werken in de keten Deze elementen vormen de inhoud van de kerntaak uit de basis. In de profielen komen dan de specifieke beroepshandelingen aan de orde. Hier ligt voor een groot deel de herkenbaarheid van de sector. In de profielen komt ook het verschil in beroepshandelingen tussen de verschillende profielen goed naar voren. Daarnaast is er nog het keuze element. Binnen het agrocluster worden op dit moment de keuzedelen benoemd. In ieder geval komen er keuzedelen voor Zorg, biobased economy, doorstroom en ondernemerschap. Keuzedelen zijn er om flexibel in te spelen op de wensen en de ontwikkelingen van de regionale of sectorale arbeidsmarkt.

Dierverzorging Bij de indeling van beroepen in samenhangende groepen, is Dier als een van de werkvelden genoemd. Het gaat om beroepen waar niet de productie maar de dienstverlening centraal staat. Dienstverlening in de dierenwinkel, de dierenartsenpraktijk, de dierentuin, kinderboerderij, asiel/pension/kennel of proefdierverzorging.

Opbouw Basis Voeren en verzorgen dieren Verzorgen leefomgeving Informeren collega’s, klanten, publiek Uitvoeren publieksgerichte activiteiten AVO Profiel Medewerker dierverzorging Dierverzorger Proefdierverzorger Bedrijfsleider dierverzorging Dierenartsassistent paraveterinair Keuze Organiseren evenementen/educatie Toiletteren gezelschapsdieren Zorg Ondernemerschap (groot)Winkelbedrijf Primaten Microchirurgie kleine dieren Praktijkmanager Landbouwhuisdieren Bij de indeling van beroepen in samenhangende groepen, is Dier als een van de werkvelden genoemd. Het gaat om beroepen waar niet de productie maar de dienstverlening centraal staat. Dienstverlening in de dierenwinkel, de dierenartsenpraktijk, de dierentuin, kinderboerderij, asiel/pension/kennel of proefdierverzorging. Iedereen die dit dossier kiest, krijgt dezelfde kerntaken maar dat betekent niet dat iedereen dat op dezelfde manier doet. In de uitwerking zijn per profiel verschillen aangegeven in kennis en vaardigheden, in rollen, verantwoordelijkheid en complexiteit, in de omschrijving en bij de uitwerking van werkprocessen kan het verschil tussen profielen in de uitwerking van gedrag te zien zijn. Bij niveau 2 is de basis en het keuzedeel de gehele kwalificatie. De basis beslaat dan 85% van de opleiding.

Paard Belangrijke factoren die rol spelen bij inrichting BKS voor de paardensector   1 Voor de opleidingen in de paardensector geldt: Er is GEEN transparantie. Paardenopleidingen nu op verschillende plekken in de CKS verankerd. Gebaseerd op 3 dossiers: Paardensport, Productiedieren en Recreatiedieren. Opleidingen worden vaak gecombineerd met een ORUN cursus van de sportbond (de KNHS) Daarom gekozen voor één dossier Paard, dat is afgestemd met de ORUN cursussen 2 De paardensector is sterk conjunctuurgevoelig, onder invloed van de crisis krimpt de sector op dit moment. 3 De sector wil kwalitatief steeds hoger opgeleide mensen en die trend is ook waarneembaar. Daarom gekozen voor de inrichting van brede opleidingen op een hoog niveau (geen niveau 2 kwalificatie in het dossier)

Opbouw Basis Paarden trainen en beoefenen paardensport Instructie geven Verzorgen paarden Uitvoeren paardgerichte publieksactiviteiten AVO Profiel Allround medewerker paard ( niveau 3) Bedrijfsleider paard ( niveau 4) Instructeur paardensport ( niveau 4) Keuze Zorg Fokkerij Extra discipline ( bijv Voltige) Rijden en lesgeven instructeursniveau Ondernemerschap Onderhoud en reparatie harnachement Belangrijke factoren die rol spelen bij inrichting BKS voor de paardensector   1 Voor de opleidingen in de paardensector geldt: Er is GEEN transparantie. Paardenopleidingen nu op verschillende plekken in de CKS verankerd. Gebaseerd op 3 dossiers: Paardensport, Productiedieren en Recreatiedieren. Opleidingen worden vaak gecombineerd met een ORUN cursus van de sportbond (de KNHS) Daarom gekozen voor één dossier Paard, dat is afgestemd met de ORUN cursussen 2 De paardensector is sterk conjunctuurgevoelig, onder invloed van de crisis krimpt de sector op dit moment. 3 De sector wil kwalitatief steeds hoger opgeleide mensen en die trend is ook waarneembaar. Daarom gekozen voor de inrichting van brede opleidingen op een hoog niveau (geen niveau 2 kwalificatie in het dossier) In de basis zit het horsemanship daarom kunnen beroepen in de paardenwereld niet geclusterd worden met dier. De eigenheid van de sector gaat dan verloren. Het bedrijfsleven heeft zich duidelijk uitgesproken voor deze keuze en de kwaliteitsslag die daarbij hoort. De basis vormt een brede opleiding voor een allround medewerker op niveau 3. Breed profiel op niveau 4 voor de stalmanager met bijvoorbeeld Fokkerij of Paardrijden gehandicapten in de keuze. Smal profiel op niveau 4 voor de instructeur met bijvoorbeeld meer Rijvaardigheid/lesgeven in de keuze.

Hoefsmid Enkelvoudig dossier Het beroep hoefsmid gaat om ZZp-er ondernemerschap en het beslaan van paarden. Daarmee heeft dit beroep een compleet andere basis essentie dan het dossier paard of dier. Ook dit dossier heeft in theorie basis profiel en keuze maar in praktijk alleen basis en keuze.

Opbouw Basis Bekappen Beslaan Advies geven AVO Profiel Hoefsmid Keuze Verdiepen hoefkunde Ondernemerschap

Toezicht leefomgeving Een van de werkvelden is van het voormalige dossier Milieu en Ruimte dat is omgedoopt in Leefomgeving. De ontwikkeling is gestart met het idee dat één kwalificatie mogelijk moest zijn met keuzedelen die gericht waren op een sectorspecialisatie. Dat idee is door inhoudsdeskundigen van bedrijfsleven en onderwijs weer van tafel gehaald. Er zijn toch twee kwalificaties benoemd: die van onderzoeker (voorheen milieufunctionaris en die van Inspecteur (toezichthouder). Het dossier lijkt op het oude alleen door het format zijn bepaalde verschillen duidelijker gemaakt. Ook zijn kennis en vaardigheden aangescherpt en keuzedelen maken in dit dossier specialisaties mogelijk.   Tijdens het ontwikkelproces is overleg geweest met Fundeon (bouwinspectie) en PMLF (vooral chemische bedrijven) om te kijken of we samen een dossier konden ontwikkelen. We wilden graag meer breedte in het dossier aanbrengen Dat is niet gelukt: de bouwinspecteur heeft per se een bouwopleiding nodig en PMLF ontwikkelt alleen een keuzedeel bij de operatoropleidingen. Voorheen was er een gedeeld dossier maar omdat er op ROC’s geen leerlingen meer waren ingeschreven op de opleiding toezichthouder, is die kwalificatie van PMLF geschrapt (door ministerie OCW)

Opbouw Basis Uitvoeren metingen leefomgeving Rapporteren resultaten Wet- en regelgeving leefomgeving Ondersteunen zorgsystemen AVO Profiel Onderzoeker leefomgeving Inspecteur leefomgeving Keuze Watermanagement KAM

Groene ruimte Het dossier groene ruimte is ontstaan vanuit de dossiers Natuur en groene ruimte 2, Natuur en groene ruimte 3 en Natuur en groene ruimte 4. Verder is daaraan toegevoegd het cultuurtechnisch loonwerk, omdat men in de sector merkt dat dit terrein steeds meer richting het werk van Land, water milieu opschuift. Insteek om tot één dossier te komen was de doelmatigheid te vergroten (samen staan we sterk).

Opzichter/uitvoerder groene ruimte Opbouw Basis - Kennis over natuur, groen, water en grond; - Werken met gereedschappen en veiligheid; - Communicatie met klanten, gasten, omstanders; - Werkzaamheden in de groene ruimte AVO Profiel Medewerker hovenier Medewerker groen en cultuurtechniek Medewerker natuur, water en recreatie Vakbekwaam medewerker hovenier Vakbekwaam medewerker groen en cultuurtechniek Vakbekwaam medewerker natuur, water en recreatie Opzichter/uitvoerder groene ruimte Keuze Agrarisch loonwerk Dak- en gevelbegroening Watermanagement Duurzaamheid Wijkbeheer Sport en recreatie Motorkettingzagen Spuitlicentie In de basis met name rondom kennis aspecten. Deze thema’s worden gedeeld door alle beroepen in het dossier.

Voeding Veld voeding is breed. Van traditionele industrie naar ambachtelijke bereiding en rechtsonder voeding & gezondheid.

Opbouw Basis Kwaliteit voedingsproduct Voedselveiligheid Interne en externe informatie-uitwisseling Productkennis AVO Profiel Medewerker voeding Vakbekwaam medewerker voeding Specialist voeding Specialist voeding en kwaliteit Specialist voeding en voorlichting Keuze Verpakken Procestechniek Catering/hospitality Fooddesign/productontwikkeling Voeding & bewegen Handel/verkoop In de basis met name rondom kennis aspecten. Deze thema’s worden gedeeld door alle beroepen in het dossier.

Bloem & styling

Opbouw Basis Maken van bloemwerk, groene decoraties en/of presentaties Verzorgen groene producten Winkel- / productpresentatie Informeren / adviseren AVO Profiel Medewerker bloem & styling Vakbekwaam medewerker bloem & styling Specialist bloem & styling Ondernemer/bedrijfsleider bloem & styling Keuze Marketing Grootwinkelbedrijf Vormgeven / etaleren Specialistisch bloemwerk (oa internationaal) Specifieke technieken (oa ecodesign) In de basis met name rondom kennis aspecten. Deze thema’s worden gedeeld door alle beroepen in het dossier.

Entree

Stand van zaken 1 dossier toepasbaar in alle 4 sectoren De 9 profielen zijn: 1) Assistent logistiek - Kenniscentrum Handel, VTL, Aequor 2) Assistent zorg en dienstverlening - Calibris, Savantis, Kenwerk, KOC 3) Assistent procestechniek - PMLF, GOC 4) Assistent bouwen en wonen - Fundeon, SH&M, Savantis 5) Assistent verkoop/retail - Kenniscentrum Handel, Aequor 6) Assistent mobiliteitsbranche - Innovam, VOC 7) Assistent horeca, voeding of voedingsindustrie Kenwerk, SVO, Aequor 8) Assistent plant of (groene) leefomgeving - Aequor 9) Assistent installatie- en constructietechniek – Kenteq keuzedelen generiek gericht op doorstroom of uitstroom

Meer info Voor de laatste concepten van dossiers: www.aequor.nl/aocs-en-kwalificaties/nieuwe-kwalificatiestructuur Meer info: www.kwalificatiesmbo.nl

En nu ???