DYNAMIND Leerstofborging in vraaggestuurd leren door digitaal mindmappen Harry Stokhof docent OJW- onderzoeker Hogeschool Arnhem Nijmegen Open Universiteit Keynote Pabo Conferentie 2014

DYNAMIND Introductie Harry Stokhof 2007- heden 1995-2007 leerkracht basisonderwijs docent OJW op Pabo ICT coördinator onderwijsonderzoeker 2012-2016 promotieonderzoek Kan mindmapping leerkrachten ondersteunen bij de begeleiding van vraaggestuurd leren?

DYNAMIND Wat is vraaggestuurd leren? onderzoekend leren zelf leervraag formuleren eigen interesse volgen thematisch onderwijs wereldoriëntatie Vraaggestuurd leren =leerlingen onderzoeken zelfgeformuleerde leervragen om nieuwe kennis en inzichten te verwerven informatie zoeken / produceren informatie verwerken kennis bouwen en delen

DYNAMIND Waarom vraaggestuurd leren? aansluiten bij natuurlijke nieuwsgierigheid --> versterkt intrinsieke motivatie eigen voorkennis als vertrekpunt --> adaptief onderwijsaanbod afgestemd op leerling eigen leervragen onderzoeken --> versterkt autonomie en competentie leerlingen zelf kennis construeren --> ontwikkeling metacognitieve vaardigheden + nieuwe kennis wordt betekenisvol ingebed 14.16

DYNAMIND Uitdagingen voor leraren? Ontwerpen van leeromgeving: doelen en onderwijsaanbod geen/weinig ondersteuning methode Begeleiden van diversiteit: organisatorisch: klassenmanagement complex inhoudelijk: vragen optimaliseren voor leerstofborging Voorkomen fragmentarische kennisopbouw? Evalueren leeropbrengst: meten individuele leerstofvorderingen? realiseren van de kerndoelen? 14.16

Persoonlijke ervaring met vraaggestuurd leren DYNAMIND Persoonlijke ervaring met vraaggestuurd leren 2002-2004: obs De Trinoom experimenteren in Montessori groepen 7-8 2004-2007: obs De Trinoom implementeren groepen 7-8 + deels in 5-6 culture food provision standard of living economics flora and fauna politics popular density climate geography Scarcity distribution migration energy river location mountains reform rich and poor developing country employment water rain erosion natural disasters crisis worldtrade import export clothing education healthcare farming irrigation beliefs habits trees animals birds mammals plants 2008-2009: obs De Trinoom: onderzoek "Naar meer gestructureerde vrijheid" 2010-2011: 2 basisscholen regio Nijmegen vervolgonderzoek voor Kennisnet

DYNAMIND Ontwerpgericht promotie onderzoek Scenario om leervragen te begeleiden? studie 1 ontwerpen 2012-2014 2 basisscholen 10 groepen prototypes co-creatie werkzaam & bruikbaar studie 2 Wat leren leerlingen van scenario? leervraaggedrag leerstofborging effecten 2014-2015 studie 3 Wat is nodig om scenario goed toe te passen? implementatie 2015-2016 school- en leerkrachtniveau

DYNAMIND Startpunt bij begin van onderzoek leerkrachten leerlingen de indruk dat “er meer uit valt te halen” begeleiding van leervragen erg arbeidsintensief behoefte aan meer kennis over (begeleiding van) leervraaggedrag leerlingen nog niet volledig bewust van het doel van vragen stellen moeten veelal nog vaardigheden ontwikkelen om “goede” vragen te leren stellen

Mindmap als visueel gereedschap DYNAMIND DYNAMIND Mindmap als visueel gereedschap Semantisch web Conceptmap Mindmap afbeeldingen verkregen op 9 april 2014 van: http://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&frm=1&source=images&cd=&cad=rja&uact=8&docid=P30VGZwRqIYf8M&tbnid=jA614MXgL0fSSM:&ved=0CAUQjRw&url=http%3A%2F%2Fwww.frankwatching.com%2Farchive%2F2009%2F02%2F18%2Fsemantic-web-hoe-werkt-het-nou-echt%2F&ei=p-REU6eLDeGd0QWIpoD4CA&bvm=bv.64507335,d.d2k&psig=AFQjCNFbZmbfcSaG57kN5QrDqFFCP5cTMw&ust=1397110291806909 http://en.wikipedia.org/wiki/File:Conceptmap.gif mindmap is eigen werk Harry Stokhof

DYNAMIND DYNAMIND Waarom digitaal mindmappen in vraaggestuurd leren? Ontwerpen Begeleiden Evalueren visueel overzicht individuele & collectieve kennisconstructie identificeren kernconcepten onderscheiden clusters verbinden leervragen persoonlijke betekenis: leren leren structureren kennis inzoomen/uitzoomen

DYNAMIND Principle based scenario Fase I: ontwerpen Fase II: afstemmen op voorkennis Fase III: leervraag begeleiden + kennisconstructie Fase IV: evalueren 14.17

Fase I: ontwerpen DYNAMIND Kaders bepalen : Wat gaan de leerlingen leren? - welke kerndoelen? - plaats op leerlijn? - welke kernconcepten? - welke vaardigheden? 14.19

Inhoudelijk voorbereiden en doelen stellen DYNAMIND Fase I 0: voorbereiden Leerkrachtmindmap verrijking basis Inhoudelijk voorbereiden en doelen stellen

Fase II: afstemmen op voorkennis DYNAMIND Lanteerne: Vraaggestuurd leren en WO 2013-2014 Fase II: afstemmen op voorkennis Werkvormen vinden om voorkennis te activeren, uit te wisselen en te structureren 14.20

DYNAMIND Fase II 1: introduceren spetterend beeldvormers: stimulerend verrassend motiverend herkenbaar beeldvormers: verhalen voorwerpen afbeeldingen video drama stellingen Doel is leerlingen enthousiast te maken voor het onderwerp

DYNAMIND Fase II 2a: inventariseren collectieve voorkennis activeren "slow thinking" uitwisselen vastleggen introductie met activiteit/ beeldvormers leerlingen noteren associaties sleutelwoorden op digibord klassengesprek middeleeuwen kastelen zwaard klooster adel jonkvrouw horige lijfeigenen landbouw paarden steden handel ambachtslieden koning oorlog kruistocht bidden monniken nonnen stadsrechten pacht herendiensten bescherming boeren kerk prikkelen enthousiast maken Waar denk je aan? (10 min.) Wat weet jij al? schildknaap godsdienst opbrengst collectieve voorkennis = woordveld

DYNAMIND Fase II 2b: individuele voorkennis inventariseren individuele voorkennistoets Leerlingen structureren voorkennis in mindmap (MB en BB)

DYNAMIND Fase II 2c: structureren voorkennis Klassenmindmap Woordveld Ordenen van concepten Hiërarchische en dwarsverbanden Woordveld middeleeuwen ridders kastelen zwaard klooster adel jonkvrouw horige lijfeigenen landbouw paarden steden handel ambachtslieden koning oorlog kruistocht bidden monniken nonnen godsdienst stadsrechten pacht herendiensten bescherming schildknaap boeren kerk Woordcluster Klassenmindmap Introduceren van concepten Klassenmindmap wordt leidraad voor onderwijsthema herendiensten middeleeuwen kastelen zwaard klooster adel jonkvrouw horige lijfeigenen landbouw paarden steden handel ambachtslieden koning oorlog kruistocht bidden monniken nonnen godsdienst stadsrechten pacht bescherming schildknaap boeren kerk

DYNAMIND Fase II 2d: oriënteren op voorkennis Klassenmindmap Wist jij al dat.? Leerlingen oriënteren zich op de begrippen uit de klassenmindmap in diverse bronnen Wist jij al dat.? Begrippen uit de klassenmindmap worden nader verkend

Fase III: begeleiden DYNAMIND leervragen genereren leervragen begeleiden 14.21 samen kennis bouwen

DYNAMIND Fase III 3a: leervragen genereren DYNAMIND: fase 3 collectief leervragen bedenken ? ? ? Leerlingen werken in groepjes Leerlingen krijgen prikkel Gaan non-stop vragen stellen Noteren zoveel mogelijk vragen Selecteren 5 meest interessante vragen Vragenbrainstorm in groepjes over het thema

DYNAMIND Fase III 3b: leervragen genereren collectief leervragen waarderen Hoe? Waarom? Wat? ? Relevantie Haalbaarheid Leerpotentie Groepjes wisselen vragenselectie uit Gaan elkaars vragen waarderen Geven suggesties om vragen te versterken Collectief verdiepen in de kwaliteit van de leervragen

3c: leervragen genereren DYNAMIND Fase III 3c: leervragen genereren vragen inbrengen ? Inventarisatie van mogelijke interessante vragen.

DYNAMIND Fase III 3d: leervragen genereren vragen selecteren ? Meest interessante vragen worden vastgelegd in klassenmindmap.

DYNAMIND Fase III 3e: leervragen genereren leervraag "adopteren" ? Leerlingen kiezen een vraag om te gaan onderzoeken.

4a: leervragen begeleiden DYNAMIND Fase III 4a: leervragen begeleiden leervragen uitwerken ? ? Leerlingen werken vraag uit op werkblad.

DYNAMIND Fase III 4b: leervragen begeleiden Leervragen onderzoeken Leerlingen onderzoeken hun eigen leervragen.

DYNAMIND Fase III 4c: leervragen begeleiden Leervragen beantwoorden ? Antwoorden op leervragen worden aan mindmap gelinkt.

DYNAMIND Fase III 5a: samen kennis bouwen Kennisconstructie zichtbaar maken klassenmindmap week 1 klassenmindmap week 2 klassenmindmap week 6 Ontwikkeling collectieve kennis bijhouden in klassenmindmap

Vervolgvragen en diversiteit in vragen DYNAMIND Fase III 5b: Samen kennis bouwen Vervolgvragen en diversiteit in vragen ? leervragen leiden tot vervolg- en verdiepingsvragen gebruik van zowel opzoek- als onderzoeksvragen

Fase IV: evalueren DYNAMIND Lanteerne: Vraaggestuurd leren en WO 2013-2014 Fase IV: evalueren Hoe leeropbrengsten tijdens, en achteraf vaststellen? 14.28

6a: Evalueren- individuele kennis DYNAMIND Fase IV 6a: Evalueren- individuele kennis vergelijken voorkennis met opgebouwde kennis voorkennistoets kennistoets Reflectie op eigen cognitieve ontwikkeling

6b: Evalueren- collectieve kennis DYNAMIND Fase IV 6b: Evalueren- collectieve kennis Beschouwen van ontwikkeling collectieve kennis leerkracht mindmap klassen-mindmap (nr10) Reflectie op collectieve cognitieve ontwikkeling

6c: Evalueren- metacognitie DYNAMIND Fase IV 6c: Evalueren- metacognitie Bijdrage van leervragen aan collectieve kennis ? leervragen leerlingen klassen-mindmap (nr10) Reflectie op metacognitieve ontwikkeling

DYNAMIND Vragen? Meer info? harry.stokhof@han.nl