SNELLE (MOLECULAIRE) DIAGNOSTIEK VAN KLEINE (GEVAARLIJKE) BEESTJES van high tech tot Senseo Dr. J. Frans Klinisch Laboratorium Ipodium, 15/03/2008
WAT IS SNEL IN MICROBIOLOGIE? (kweek) VROEGER (sputumkultuur): 3 dagen Maandag: bodems maken, enten, gramkleuring Dinsdag: aflezen primaire bodem en inzetten identificatiereeks en antibiogram Woensdag: identificatiereeks en antibiogram aflezen; antwoorden (per brief) NU (sputumkultuur): 1,5 dagen Maandag: bodems nemen, enten, gramkleuring Dinsdag: aflezen primaire bodem en om 8:00u inzetten op automaat (VITEK); ‘s middags rond 15:00u zijn er al afgewerkte resultaten (online)
WAT IS SNEL IN MICROBIOLOGIE? (antigen) Via snelle antigendetectie, heel wat betrouwbare diagnostiek beschikbaar op primaire staal, binnen het kwartier: Bloed: Malaria, (Mycoplasma IGM), EBV IgG en IgM, Paul&Bunnel Feces: Adenovirus 40-41, Clostridium toxines, Helicobacter pylori, Rotavirus, Cryptosporidium, Giardia Naso-pharyngeale wisser: Influenza, RSV Urine: Legionella, S. pneumoniae Probleem: kost
WAAROM MOLECULAIRE? Probleem: heel wat organismen zijn zeer moeilijk (langzaam) kweekbaar of aanvankelijk in heel kleine getallen aanwezig Bv. Hepatitisvirussen, C. trachomatis, P. jirovecii 1983: Kary Mullis: PCR (idee tijdens nachtelijke rit langs Highway 1 na feestje) 1993 Nobelprijs chemie http://www.virusmyth.net/aids
MOLECULAIRE: EXTRACTIE
MOLECULAIRE: AMPLIFICATIE
MOLECULAIRE: DETECTIE NASBA reactie 20 µl F Q Fluorescent signaal (real-time) F Q Normalized fluorescence Q F Q F 10 20 30 40 50 60 Time (minutes)
MOLECULAIRE: VOLAUTOMATISCH? GeneXpert Technology (Cepheid) “Sample in, Answer out” TAT < 60 min, all inclusive Biohazard Detection System United States Postal Service Anthrax testing in mail sorting facilities Uitbreiding Y. pestis, F. tularensis Klinisch MRSA (Imelda) 28,80 EUR reagenskost Enterovirus 67,70 EUR reagenskost Tumordetectie peroperatief http://www.cepheid.com/mrsa/video.html
MOLECULAIRE: SEQUENCING Principe: Het 16 S ribosomaal RNA gen is sterk bewaard Binnen eenzelfde species en tussen species van hetzelfde genus Kunnen we dit stuk amplificeren, in stukken knippen, sequentie bepalen en de uitkomst vergelijken met een “genbank”? Nieuwe “gouden standaard” voor identificatie van bacteriën tot op species niveau Op gegroeide kolonies bacteriën Rechtstreeks op staal!! Casus: jongedame met pleura-empyeem door S. pyogenes Casus: Histoplasma capsulatum bijnieren Samenwerking labo VJZ-Hasselt (Dr. R. Cartuyvels): bacteriën Samenwerking labo H-Hart Roeselare (Dr. E. Delaere): fungi Voorlopig niet mogelijk voor virusdiagnostiek
MOLECULAIRE: MICRO-ARRAY
MOLECULAIRE: DAGELIJKSE PRAKTIJK Chlamydia pneumoniae (BA, BAL, NP) Chlamydia trachomatis (O, U, W) CMV (A, B, O, U) EBV (B) Enterovirus (B, CSV, F, W) HBV (S) HCV (S) HIV (B) hMPV (NP) HPV (+mRNA) (W) HSV (BA, BAL, CSV, O, S, W) Mycobacterium tuberculosis (Sp) Mycoplasma pneumoniae (BA, BAL, NP) Norovirus (F) Parvo B19 (A) Pneumocystis jirovecii (BA, BAL) Polyomavirus (CSV, U) Toxoplasma (A, CSV, O) VZV (CSV, O, W) A: Amniosvocht B: Bloed (EDTA) BA: Bronchusaspiraat BAL: Broncho Alveolaire Lavage CSV: Cerebrospinaal Vocht F: Faeces NP: Nasopharyngeale wisser O: Oog S: Serumbube Sp: Sputum U: Urine W: Wisser Reeds uitgevoerd in Imelda