“101 inspirerende voorbeelden van competentiebeleid” ACV – Openbare Diensten Vrijdag 25 september 2009

Inhoud “101 voorbeelden van competentiebeleid”: 105 inspirerende voorbeelden van competentiebeleid 8 cases Praktijkvoorbeelden uit de openbare sector? Vaststellingen

105 inspirerende voorbeelden Start People-HR-dienstverlening-Antwerpen, AGC Flat Glass Europe-vestiging Mol-bouwsector-Mol, Sociaal orthopedisch centrum De Hagewinde-gehandicaptenzorg-Lokeren, VDAB-openbare sector-Brussel, Revalidatiecentrum Accent vzw-kinderrevalidatiecentrum-Kortrijk-Heule, Flexpack BW-beschutte werkplaats-Puurs, Secretary Plus Management Support nv-HR-dienstverlening-Brussel, Regionaal Ziekenhuis Sint-Maria vzw-ziekenhuis-Halle, Noordheuvel vzw-beschutte werkplaats-Brasschaat, Wit-Gele Kruis van West-Vlaanderen-thuisverpleging-Brugge, WZC Ten Anker vzw-woon-en zorgcentrum-Nieuwpoort, Celanese nv-productie kunstvezels-Lanaken, Jobcentrum West-Vlaanderen vzw-bemiddeling, begeleiding en opleiding van personen met (arbeids)handicap/beperking-Gits, BASF-scheikundige nijverheid-Antwerpen, Genencor int-voeding-Brugge, Milcobel cvba-voeding-Langemark, Garage Willy nv-autosector-Nazareth, BW Borgerstein-beschutte werkplaats-Sint-Katelijne-Waver, Mint Europe nv-zakelijke dienstverlening-Kuurne, Mondi Foods-voeding-Rijkevorsel, Mooss vzw-cultuur-Leuven, Mulder Natural Foods-voeding-Roeselare, OCMW Genk-lokaal bestuur-Genk, Premed vzw-externe preventiedienst-Leuven, De Noordboom-bouw-Ronse, SD Worx-HR-dienstverlening-Antwerpen, Centrum voor illegalen Merksplas-openbare sector-Merksplas, Etap verlichting nv-metaalverwerkende industrie-Malle, Deceuninck nv-kunststofverwerking-Hooglede-Gits, SAMOCO nv-montagesector-Londerzeel, FOD Binnenlandse zaken P&O stafdienst-openbare sector-Brussel, Voka – Vlaams Economisch Verbond-dienstverlening aan bedrijven-Brussel, Kringloopcentrum Leefbaar Wonen-sociale werkplaats-Ruddervoorde, Nike ELC-distributiesector-Laakdal, Randstad Belgium nv-HR-dienstverlening-Brussel, Probis corporate nv-zakelijke dienstverlening-Geel, OCMW Poperinge-lokaal bestuur-Poperinge,LANXESS nv-chemie-Antwerpen, Imec-metaal-Leuven, Optima T, afdeling van vzw Huize Tordale-beschutte werkplaats-Lichtervelde, Wienerberger nv-bouw-Kortrijk, Management Information-HR-dienstverlening-Brussel, Astra Sweets-voeding-Turnhout, InBev Belgium nv-voeding-Hoegaarden, Agentschap K&E (Kunsten en Erfgoed)-cultuur-Brussel, Grondwerken GLK Bvba-bouw-Kruishoutem, WEB vzw (werkervaringsbedrijven)-socio-culturele sector-Turnhout, Grimaldi Belgium nv-expeditie/lijnagentuur-Antwerpen, Human Interface Group-ICT/dienstverlening-Mechelen, Departement bestuurszaken MOD-openbare sector-Brussel, Scana Noliko-voeding-Bree, Unipartners IT & Financial Services-consulting-Rumst, SPIE Belgium-dienst- en serviceverlening-Zaventem, Stad Ieper-lokaal bestuur-Ieper, Vervoer Van Dievel nv-wegtransport-Mechelen,Vokans vzw-socio-culturele sector-Brussel, Wennick bvba-sociale economie-Antwerpen, Willemen General Contractor-bouw-Mechelen,Vanhaerents nv-bouw-Torhout, Thuishulp vzw-thuiszorg-Brussel, Unizo-dienstverlening-Brussel,Syntra West vzw-openbare sector-Brugge, Woon- en zorghuis Ten Kerselaere-ouderenzorg-Heist-op-den-Berg, TVH Group Thermote & Vanhalst-metaalhandel-Waregem, CPM-zakelijke dienstverlening-Melle, CTG Belgium-ICT-Diegem, Roxell nv-mechatronica-Maldegem, Siemens-ICT-Anderlecht, EADS Defense and security systems Belgium nv-veiligheid en defensieuitrusting-Oostkamp, nv Bekaert SA-metalen & materialen-Zwevegem, Heinz-voeding-Turnhout, Danone-voeding-Brussel, Allard Europe-metaal-Turnhout, Beneens & zonen-bouw-Olen, Glacio-voeding-Beerse, Miko-voeding/kunstof-Turnhout, Renotec-bouw-Geel, Brouwerij Martens nv-voeding-Bocholt, Gemeentelijk havenbedrijf Antwerpen – haven-Antwerpen, nv Rabbit-voeding-Diest, Agentschap voor Overheidspersoneel-openbare sector-Brussel, Joker nv-toerisme-Mechelen, Vlaamse overheid-openbare sector-Brussel, Batenborch Internatinal-zakelijke dienstverlening-Vilvoorde, Kind & Gezin-openbare sector-Brussel, Buitengewone Basisschool De Veerboot-onderwijs-Astene-Deinze, Kunstcentrum Vooruit vzw-cultuur-Gent, Durabrik-bouw-Drongen, Lilith CVBA-SO-schoonmaak-Gent, Group Eribel -bouw-Hoogstraten, Manus-sociale werkplaats-Berchem, Hairfusion Ceulemans-kapsalon-Berchem, Mariaziekenhuis-ziekenhuis-Overpelt, Hoebeek nv-hout-Willebroek-Tisselt, Matexi Groep nv-bouw-Waregem, vzw Jeugddorp-bijzondere jeugdzorg-Bonheiden, Memo nv-callcenter-Zele, Afdeling scheepvaartbegeleiding-openbare sector-Oostende, IG Watteeuw International nv-metaal-Oostkamp, vzw Werkwijzer-werkzoekendenwerking-Eeklo, Drukkerij Ignace Wils-drukkerij-Sint-Amands, Deme-bouw-Willebroek, Bvba X-trans-wegtransport-Aalter, Gemeente Knokke-Heist-lokaal bestuur-Knokke-Heist, VOV-Lerend Netwerk-Socio-culturele sector-Mortsel.

8 cases Openbare sector: lokaal bestuur Gemeente Knokke-Heist

Praktijkvoorbeelden uit de openbare sector? 16 Organisaties/17 projecten:   1-9 Buitengewone basisschool De Veerboot 10-99 Agentschap K&E (Vlaamse overheid) Departement Bestuurdzaken MOD (Vlaamse overheid) 100-499 Gemeente Knokke-Heist OCMW Poperinge OCMW Genk Stad Ieper Afdeling Scheepvaartbegeleiding Agentschap voor overheidspersoneel Centrum voor illegalen Merksplas (FOD Binnenlandse Zaken) Syntra West vzw 500 of meer FOD Binnenlandse zaken – P&O-afdeling Gemeentelijk havenbedrijf antwerpen Kind en Gezin VDAB Vlaamse overheid

Vaststellingen Geen SERV-advies of –aanbeveling! Hoofdzakelijk obv cases (meeste info) Maar ook screening van andere 97 praktijkvoorbeelden Hier illustreren obv praktijkvoorbeelden uit de bouwsector

Voeren van een competentiebeleid is niet sector- of groottegebonden Voorbeelden uit diverse sectoren en organisatiegroottes Maar concrete vorm en uitwerking op maat van de organisatie Sectorale invalshoek in diverse voorbeelden, o.a. sectortools om competenties in kaart te brengen bv. competentie-instrumenten ontwikkeld door VIVO Concrete vorm en uitwerking: Bv. CB voor arbeiders: focus op ontwikkeling technische kennis en competenties naast algemene competenties; uitwerking competentieprofielen meewerken vanuit voorbeeld niet van scratch Sectorale invalshoek: Sectorfondsen geven financiële steun bij ontwikkeling competenties met voorwaarde sociale dialoog voeren, zetten effectief opleidingstrajecten mee op, Werken sectortools uit voor het in kaart brengen van competenties; Reiken denkkaders aan waarbinnen een competentiebeleid kan worden vorm gegeven VIVO – sectoraal opleidingsinstituut voor de social profit Competence Measurement Tool (Comet) Competentie CV Competentieprofielen Gedragsmatig competentiewoordenboek voor kortgeschoolden Logboek Interviewtechnieken voor ontwikkelingsgesprek Instrument leervermogen o.a. gemeente Knokke-Heist

Aanleiding is vaak een concrete behoefte of verandering Vanuit de specifieke ondernemingspraktijk Krapte op de arbeidsmarkt, Groei van de organisatie, Sectorale akkoorden, Volgen van opleiding HR-beleid, Technologische veranderingen, … Combinatie van factoren Bv. Buitengewone basisschool De Veerboot: in 2008 verdubbeling aantal kinderen, verdrievoudiging personeel, krapte op de arbeidsmarkt zorgt voor weinig ervaren nieuwkomers, …

Doelstellingen: van bescheiden & projectmatig tot breed & ambitieus Competenties werknemers beter benutten en ontwikkelen om werking organisatie kwalitatief te verbeteren Vertalen in concrete doelstellingen binnen diverse domeinen van het personeelsbeleid: Bv. Gemeente Knokke-Heist: evalueren en begeleiden op maat van de eigen functie, doelgerichte vorming en opleiding Bv. Agentschap K&E: telewerken op basis van competentieprofielen en ontwikkeltrajecten, Bv. FOD Binnenlandse Zaken: begeleidingstrajecten obv competenties voor middenkader Vaak start vanuit één domein van personeelsbeleid Start vanuit 1 domein van personeelsbeleid, bij bepaalde doelgroep maar met ambitie dit uit te breiden naar diverse domeinen van het personeelsbeleid en andere groepen van werknemers. Niet enkel klassieke vorm van opleiding

Uitwerking en invoering verloopt procesmatig Vaak een lang proces van meerdere jaren Bv. Gemeente Knokke-Heist: CB voor kaderleden met ontwikkelingsfase (2003-2004) en impelementatiefase (2005-2006); nadien CB voor niet-kaderleden met ontwikkelingsfase (2007-2008) en implementatiefase (2009-2010) Vanuit concreet aanknopingspunt Bv. OCMW Poperinge: uitschrijven visie en missie Systematische inventarisatie aanwezige en gewenste competenties – competentieprofielen voor werknemers Betrokkenheid werknemers via stuur-, werk- en focusgroepen, klankbordsessies, teamvergaderingen, … Bv. Agentschap K&E: vastleggen van criteria voor telewerken via workshops (leidinggevenden) Formeel sociaal overleg Concreet aanknopingspunt: bv organisatiecultuur Betrokkenheid: bv. Gemeente Knokke-Heist: klankbordsessies en werkgroepen Formeel sociaal overleg: van informeren (zeker wat betreft beoordeling en opleiding) tot echt mede-architect zijn van het CB

Diverse instrumenten en technieken om inzicht te verwerven in aanwezige en gewenste competenties Competentieprofielen, functiebeschrijvingen, evaluatieformulieren, persoonlijk actieplannen, 360°-feedback tool, kennismatrix, competentiewoordenboek, opleidingsmappen, … Bv. OCMW Genk: matrixstructuur obv doelstellingen, competentiewoordenboek, functieprofielen obv competenties, … Afhankelijk van noden van het bedrijf Hulpmiddelen, geen doel op zich!

Aantal praktijkervaringen van geïnterviewde personeelsmanagers en bedrijfsleiding Voldoende tijd en budget voorzien Pilootproject bij beperktere doelgroep Duidelijke communicatie Concreet en eenvoudig systeem Niet enkel evaluatie Betrekken van alle hiërarchische niveaus en alle beoogde werknemers Een competentiebeleid is nooit volledig ‘af’ Positieve resultaten: bv. Stad Ieper: nadenken over eigen functie, inzetbaarheid en functioneren binnen de eigen organisatie; ruimte om gesprek rond vooroordelen op de werkvloer aan te gaan. Tijd, geld en expertise! BV. externe begeleiding Pilootproject: bv. Gemeente Knokke-Heist: eerst voor kaderleden, later voor niet-kaderleden Beoordeling maar ook koppeling aan opleiding!

Aantal aandachtspunten volgens geïnterviewde werknemersvertegenwoordigers Transparant en correct verloop van het proces Eenvoudig systeem Objectieve evaluaties van aanwezige competenties Belang van competenties van de leidinggevende in het hele systeem Niet verengen van aanwervingsbeleid tot louter competentiescreening, ook ontwikkelingstraject Niet koppelen van competenties aan individuele beloning, wel doorgroei op basis van competentieontwikkeling Hoe het systeem wordt toegepast is het belangrijkste Uit 8 cases vooral positieve ervaringen: Grotere betrokkenheid bij dagelijkse werk, Beter onthaal van nieuwkomers, Voorzien van opleidingsmogelijkheden, Feedbackmechanisme over competenties werknemers en hun leidinggevenden, Meer afwisseling in het werk door polyvalentie, … Eenvoudig systeem: geen gevoel van administratieve rompslomp! Belang van competenties van de direct leidinggevende!!!

Toekomst van competentiebeleid? Concrete plannen om verder te werken met het competentiebeleid Uitbreiding naar andere personeelsgroep Integratie in diverse domeinen personeelsbeleid Effecten meten: bv. correlatie competentiebeleid en productie … Gebaseerd op evaluatie van het competentiebeleid

Meer informatie? Brochure SERV-Stichting Innovatie & Arbeid: “Inspirerende voorbeelden van competentiebeleid” Website: www.serv.be Liselotte Hedebouw, Lhedebouw@serv.be