Het Afvalplan van NIRAS om tot een beleid voor het langetermijnbeheer van hoogactief en/of langlevend radioactief afval te komen J.-P. Minon, directeur-generaal NIRAS/ONDRAF 11/01/2011

22 NIRAS Nationale instelling voor het beheer van radioactief afval en bestraalde splijtstof Openbare instelling bij wet opgericht in 1980, als gevolg van wens van de wetgever om het beheer van radioactief afval toe te vertrouwen aan één enkele instelling onder toezicht van de overheid Verantwoordelijk voor het beheer van al het radioactieve afval aanwezig op Belgisch grondgebied Onder toezicht van de federale ministers verantwoordelijk voor Energie en Economie ‘De vervuiler betaalt’

33 Een sluitend beheersysteem voor radioactief afval Inventaris VerwerkingConditionering Opslag Beheer op lange termijn Ophalen en transport Financiering

44 De categorieën geconditioneerd radioactief afval en hun specifieke kenmerken HoogactiefMiddelactiefLaagactief Korte levensduur AAC Lange levensduur BBC Cat. A: Laag- en middelactief, kortlevend Cat. B: Laag- en middelactief, langlevend Cat. C: Hoogactief, kort- en langlevend afval, warmteafgevend

55 Afvalvolumes te beheren door NIRAS (m³) – perspectief 2075 Cat. A Cat. B Cat. C Met opwerking Cat. A = m ³ Cat. B = m³ Cat. C = 600 m³ Zonder opwerking Cat. A = m³ Cat. B = m³ Cat. C = m³ Rekening houdend met •Kamerresolutie 22/12/1993 •Wet kernuitstap 31/01/2003

66 Welke oplossing werd gekozen voor het langetermijnbeheer van het categorie A-afval? Ministerraad 16/01/1998  Keuze voor definitieve oplossing  In overleg met lokale betrokkenen Ministerraad (23/06/2006)  Keuze voor oppervlakteberging in Dessel Project in ontwikkeling met plaatselijke actoren  Aanvraag voor vergunningen (2011)  Operationele installatie gepland rond 2016

 Oppervlakteberging in Dessel  Ontwikkeling van een geïntegreerd project  Met participatie van Dessel en Mol Basisstudies Voorontwerp Beslissing Ministerraad 16/01/1998 Beslissing Ministerraad 23/06/ Ontwerp + vergunningen 2013 Bouw 2016 Zuiver technische benadering Geïntegreerde benadering Exploita- tie  Definitieve oplossing (berging i.p.v. opslag)  In overleg met lokale betrokkenen

88 Toestand inzake het langetermijnbeheer van het afval van de categorieën B en C (1/2) 30 jaar onderzoek en ontwikkeling (R&D)  Door het SCK•CEN gestart in 1974  Ondergronds laboratorium als één van de onderzoeks- en demonstratiemiddelen  In overeenstemming met de internationale aanbevelingen en in samenwerking met het buitenland, met name via de kaderprogramma’s van de EU  R&D moet worden voortgezet  Om de oplossing voor het langetermijnbeheer te ontwikkelen  Om varianten binnen deze oplossing te analyseren  Bij wijze van wetenschappelijke waakzaamheid (alternatieven)  Om de genomen beslissingen regelmatig opnieuw te evalueren (ter ondersteuning van het besluitvormingsproces)

9 Internationale samenwerking rond het ondergronds laboratorium

11 Toestand inzake het langetermijnbeheer van het afval van de categorieën B en C (2/2) Geen institutionele beslissing in België ten gunste van een specifieke beheeroptie (en a fortiori ten gunste van een uitvoeringszone of -site) Geen element om het beheersysteem te ‘sluiten’  Behoefte aan een beleid voor het langetermijnbeheer

12 Behoefte aan een beleid… vandaag (1/2) NIRAS acht het dossier voldoende rijp voor een politieke beslissing Bemoedigende resultaten van R&D (SAFIR 2) Aanzienlijke uitvoeringstermijnen Verantwoordelijkheid van de huidige generatie en de huidige producenten Noodzaak om de continuïteit van kennis en R&D te verzekeren Noodzaak om een eindbestemming voor het B&C-afval te bepalen, teneinde het beheersysteem te sluiten  Optimalisering van alle beheerfasen  Bepaling van de beheerkosten (provisies) om het principe ‘de vervuiler betaalt’ vandaag optimaal te kunnen toepassen  Oriëntering van R&D ter bevestiging Er is echter geen dwingende behoefte op het vlak van de veiligheid (tijdelijke opslag is veilig)

13 Behoefte aan een beleid… vandaag (1/2) Institutionele vraag Peer Review OESO/NEA van het rapport SAFIR 2 (2003), uitgevoerd op verzoek van de regering: “Het Belgisch programma zou over een beleid voor het langetermijnbeheer van het B&C-afval moeten beschikken” Brief van de voogdij van NIRAS (2004), waarin gevraagd wordt “Verschillende beheeropties voor hoogactief en langlevend afval te vergelijken (SEA)” Gezamenlijk Verdrag inzake de veiligheid van radioactief afval Goedgekeurd door België (wet van 02/08/2002) Rapport 3 e vergadering van de contracterende partijen (Wenen, juni 2009) Brief FANC aan zijn voogdij: “NIRAS wacht nog steeds op een principebeslissing inzake het beheer van hoogactief afval en van bestraalde splijtstoffen” Internationaal aanbevolen praktijk EU, IAEA, Gezamenlijk Verdrag,… Maatschappelijke wens (dialogen, Eurobarometer,…)

14 Het Afvalplan van NIRAS – Juridisch kader Wettelijke verplichting voor NIRAS om een algemeen beheerprogramma op lange termijn voor het radioactieve afval op te stellen  Art. 2, § 3, KB 30/03/1981, zoals gewijzigd door het KB van 16/10/1991 Dit algemene beheerprogramma vereist een beoordeling van de gevolgen voor het milieu, met inspraak van het publiek  Wet ‘SEA’ van 13/02/2006, Art. 6, § 1  Omzetting van de richtlijnen 2001/42/EC en 2003/35/EC

15 Het Afvalplan van NIRAS – Doel Het Afvalplan moet alle elementen aanreiken die de regering in staat stellen de te volgen richting inzake het langetermijnbeheer van hoogactief en langlevend afval te bepalen.

16 Het proces in zijn geheel

17 Bestudeerde oplossingen in het Afvalplan en het SEA (1/2) Alternatieven  Berging in diepe boorgaten  Eeuwige opslag  ‘Gezamenlijke, multinationale’ bergingsinstallaties  Geavanceerde nucleaire technologieën  Geologische berging  … Voor het langetermijnbeheer (vele duizenden jaren) is er geen alternatief voor geologische berging  Langetermijnveiligheid enkel mogelijk door een passief systeem (geologische formatie)  Geen enkel land heeft daarom een ander beleid voor het langetermijnbeheer  Wel verschillen qua  Timing voor geologische berging  Voorwaarden van berging qua controle, omkeerbaarheid,…  Prioriteit voor een nationale oplossing of ‘wachten’ op een multinationale oplossing

18 Bestudeerde oplossingen in het Afvalplan en het SEA (1/2) Referentieoplossing  Geologische berging  In weinig verharde klei  Op Belgisch grondgebied  Uitwerking evenredig met de wetenschappelijke, technische en maatschappelijke vooruitgang  Ondersteund door een progressief, flexibel en participatief beslissingsproces dat de maatschappelijke en technische aspecten integreert  Met eventuele voorwaarden  Omkeerbaarheid/terugneembaarheid gedurende een te bepalen periode  Continuïteit van controle en kennisoverdracht

19 Timing van de referentieoplossing R&D Overleg Siting Vergunning Constructie Berging 21.. Afvalplan Beleidsbeslissing Maatschappelijk overleg Wetenschappelijk en technologisch RD&D

20 Vervolg

21 Draagwijdte van een principebeslissing over het langetermijnbeheer van het B&C-afval Het gaat om een richting die de regering geeft aan de werkzaamheden van NIRAS Het is noch een beslissing tot onmiddellijke uitvoering, noch een sitekeuze De beslissing kan pas worden gerealiseerd na afloop van een stapsgewijs besluitvormingsproces Dat transparent, degelijk vastgelegd en gedocumenteerd is Dat ondersteund wordt door R&D ter bevestiging Waarbij veiligheid en uitvoerbaarheid telkens worden geëvalueerd Waarbij het publiek betrokken wordt Na afloop waarvan de verschillende vergunningen zullen worden uitgereikt Dat flexibel is Waarvan de uitvoeringsplanning afgestemd moet zijn op de technische en wetenschappelijke verworvenheden en op het maatschappelijk draagvlak •Dergelijk proces zal nog verscheidene decennia duren

22 Bedankt voor uw aandacht Merci pour votre attention