BACHELORPROEF Workshop 1 Aanpak van onderzoeksproject

Wie ben ik? Karen Brabant Projectmedewerker HUB-KAHO karen.brabant@hubkaho.be 25/04: Workshop 2: Afnemen vragenlijst voor requirements analyse

Inhoud Welke onderzoeksmethodes zijn er? Operationaliseren van de onderzoeksvraag Formuleren van een vragenlijst 2.1 Goede vragen formuleren 2.2 Antwoordcategorieën

Hoe vaak hoor je niet dat bij IT-projecten de plank volledig wordt misgeslagen? Een projectvoorstel en een Functioneel Ontwerp (FO) worden opgesteld op basis van een pakket aan vastomlijnde eisen en globale wensen. Maar in plaats van door te vragen naar wat de opdrachtgever nou echt bedoelt met die globale wensen, slaan de IT’ers die betrokken zijn bij het project er maar een slag naar. Ze doen allerlei interpretaties, gaan uit van vooronderstellingen en brengen eigen ideeën in. Dat het bij IT-projecten zo vaak misgaat, is echter niet alleen maar op het conto te schrijven van de IT’ers. Voor een deel is het ook te wijten aan de manier waarop projectvoorstellen en FO’s worden opgesteld. Er wordt veel gespecificeerd hoe, weinig wat en al helemaal niet waarom. En juist dat laatste zou veel meer moeten gebeuren, omdat je dan bij de kern komt. Vanuit het waarom, kom je vanzelf bij het wat en tenslotte het hoe. Vraag ‘waarom?’ of: zoek het kind in jezelf Eric ten Harkel http://www.blogit.nl op 12-03-2013

Welke onderzoeksmethodes?

Evenementen onderzoek Hoeveel en welke bezoekers waren aanwezig? Bevraging van de accommodatie Wat vond u van de organisatie van het evenement? Onderzoek naar de veiligheidsperceptie gedurende het festival Hoeveel en aan wat hebben bezoekers hun budget gespendeerd?

Evaluatie website Wat vinden gebruikers van de opbouw? Hoe vaak bezoekt men de website? Hoe tevreden bent u over de website? Analyseren van klachten Ondervinden gebruikers problemen bij de nieuwe vormgeving?

Medewerkerstevredenheidsonderzoek Hoe is de sfeer binnen het team? Hoe tevreden zijn de medewerkers in uw organisatie? Hoe komt het dat de productiviteit van afdeling A het laatste jaar is gedaald? Ervaren de medewerkers stress op het werk? Overwegen medewerkers te veranderen van job?

Overzicht onderzoeksmethodes TIJD Diepte interview Groeps discussie Face to Face vragenlijst KWALITEIT Telefonische vragenlijst Online vragenlijst Schriftelijke vragenlijst

Overzicht onderzoeksmethodes Kwantitatief Kwalitatief Enquête Schriftelijk Online Persoonlijk Telefonisch Snel, goedkoper, veel Lagere respons Diepte-interview Diepgaand, motieven, oorzaken achterhalen Tijdsintensief, specifiek + Kwantitatief: Grotere aantallen - Gedrag in kaart brengen Kwalitatief: Specifieke gevallen - Dieper ingaan op het topic, achterhalen motieven, oorzaken, opinies, attitudes Schriftelijk: Lagere respons, goede lay-out nodig, volgorde van invullen niet gegarandeerd Online: Betrouwbaarheid identiteit invuller, afspiegeling werkelijke populatie, lagere respons Persoonlijk: + Lange vragenlijsten kunnen, hulp enquêteur, hulpmiddelen kunnen/ - Beïnvloeding enquêteur, tijd, kostprijs Telefonisch: - Lagere respons (irritatie), relatief korte vragenlijst - + -

Hoe methode bepalen?

Hoe methode bepalen? 3 basis’hulp’vragen Draagt methode van dataverzameling bij aan beantwoorden onderzoeksvraag? Is methode van dataverzameling meest efficiënte manier om aan beoogde data te komen? Is er triangulatie ingebouwd? M.a.w. werd er gebruik gemaakt van meerdere databronnen en methoden van dataverzameling?

Onderzoeksproject operationaliseren

Deelvragen formuleren Belangrijk om inhoudelijk tot een goede vragenlijst te komen! Concreet maken van je onderzoek Validiteit = meten wat je wil meten

Deelvragen formuleren - oefening Op welke manier kan een sociaal hulpverlener omgaan met agressieve patiënten? Welke soorten agressie zijn er? Welke factoren zorgen voor agressiviteit? Hoe kan een sociaal hulpverlener zich beschermen tegen agressie?

Deelvragen formuleren - oefening Opdracht: ontwikkel een digitaal platform voor de assistenten in onze organisatie Wat is het doel van dit platform? Moeten er bepaalde documenten digitaal beschikbaar kunnen zijn? Over welke functies dient dit platform te beschikken? Is een discussieforum interessant voor hen?

Deelvragen formuleren - oefening Opdracht: HR administratie automatiseren Uit welke taken bestaat de HR administratie? Welke taken wenst men te automatiseren? Wie dient voordeel te halen uit deze automatisatie? Waarom deze vraag naar automatisatie? Hoe wenst men deze automatisatie te realiseren? Dient dit systeem compatibel te zijn met reeds bestaande systemen/intranet/etc.?

Formuleren van een vragenlijst

Goede vragen formuleren Belangrijk om de juiste data te verkrijgen! Betrouwbaarheid = nauwkeurigheid van de meting, herhaalbaarheid

Een goede vragenlijst… OEFENING 1

VOORBEELDEN 1. Bent u tevreden over uw werk? Hoe tevreden bent u over uw werk? 2. Vindt u uw werk belangrijk? Hoe belangrijk is uw werk voor u? 3. Vindt u uw takenpakket uitdagend en voldoende gevarieerd?  Hoe tevreden bent u over uw takenpakket?  Is de mate van uitdaging in uw takenpakket overeenkomstig met uw verwachtingen?  Biedt uw takenpakket u voldoende variatie?

VOORBEELDEN 4. Zijn de sleutelfiguurindicatoren afgestemd op het aanwezig menselijk kapitaal? 5. Heeft u ook zo’n hekel aan de inefficiënte teamvergaderingen? Hoe efficiënt zijn de teamvergaderingen volgens u? 6.Vindt u ook niet dat u zou moeten deelnemen aan de vakbond, zodat u de belangen van de werknemers kan verdedigen? Wat vindt u van deelname aan de vakbond?

VOORBEELDEN 7. Bent u op de hoogte van het verloningsbeleid in de organisatie?  Heeft u het verloningsbeleid van de organisatie ooit geconsulteerd?  Waar heeft u dit verloningsbeleid geconsulteerd? Het intranet HR afdeling Mijn leidinggevende Collega’s Andere  Vond u het verloningsbeleid voldoende duidelijk?

Goede vragen bij een enquête zijn… Helder en eenvoudig Niet suggestief Éénduidig (geen dubbele vraagstelling) Gesteld zonder dubbele ontkenning Onafhankelijk, objectief Voorbeeld dubbele ontkenning: Denkt u dat het niet onmogelijk is dat…. Voorbeeld onafhankelijk: Niet: stemt u links of rechts bij de komende verkiezingen - Wel: op welke partij stemt u bij de volgende verkiezingen

Antwoordcategorieën Dichotome vragen: Meerkeuzevragen: Schaalvragen: Respondent kiest uit 2 antwoordmogelijkheden 1 antwoord. Bv. Ja/Nee - Wel/Niet Meerkeuzevragen: Selectie uit meerdere antwoordcategorieën Duidelijk categorieën definiëren Schaalvragen: De antwoorden geven een gradatie aan op een schaal. 5 puntenschaal of 7 puntenschaal zijn aan te raden. Andere: rangschikken, verbinden, groeperen

VOORBEELDEN Schriftelijke enquête m.b.t. communicatie in werkomgeving Vraag: ‘Wat is de gemiddelde responstijd?’ Minder dan 5 minuten Minder dan 15 minuten Minder dan een halfuur Minder dan een uur Minder dan 24 uur Langer => Minder dan 5 minuten is ook minder dan 15 minuten enz… => Beter ‘ontdubbelen’: 1) Wat is de gangbare tijd waarbinnen u mails beantwoordt? 2) Wat is de gangbare tijd waarbinnen u antwoord krijgt op een door u verstuurde mail?

VOORBEELDEN Schriftelijke enquête m.b.t. communicatie in werkomgeving Vraag: ‘Welke soort mails verwerkt u?’ Informatie (prijsoffertes, documentatie) Planning (vergaderingen, verlofaanvragen, …) Klachtenbehandeling Documentenuitwisseling Bevragingen Andere, gelieve dit nader te specifiëren => Aangeven dat men meerdere mogelijkheden kan aanvinken => Onduidelijke keuzemogelijkheden (verschil informatie en documentenuitwisseling?)

Antwoordcategorieën De antwoordcategorieën moeten alle mogelijkheden dekken. De antwoordcategorieën moeten elkaar uitsluiten. Er moet een vluchtmogelijkheid worden geboden. Let erop dat er consequentie is in antwoordvolgorde bij schaalvragen. Voldoende differentiatie bieden, 3 puntenschaal is daarom te eng. Geef een neutraal middelpunt, zo wordt de respondent niet verplicht te moeten kiezen.

Opbouw van je vragenlijst Ga van breed en algemeen naar specifiek Logische volgorde Vraag belangrijkste eerst Vraag naar achtergrondkenmerken Bewaak de lengte van je vragenlijst Ook hier zijn de wie, wat, waar, wanneer, waarom en hoe vragen interessant als basis Achtergrondvragen kunnen nadien helpen om de antwoorden te categoriseren. Gaat van breed naar specifiek, maar bij moeilijk onderwerp kan starten met een concreet voorbeeld helpen.

LET OP ! Belang van goede vragenlijst Bepaalt kwaliteit van verzamelde data Beantwoorden van je onderzoeksvraag Grondige voorbereiding is belangrijk Duidelijk begrip van theoretisch kader en concepten Operationaliseer je onderzoeksvraag Kies die vragen die nuttig zijn voor je resultaat

TIP ! Toets je vragenlijst Vragen van goede kwaliteit? Zijn de antwoorden zoals verwacht? Concept volledig omvat? Zijn de antwoorden relevant, een antwoord op je vraag? Is het antwoord voldoende helder? Is het antwoord voldoende compleet? Of beperkt de betrokkene zich tot een aspect van de vraag?

OEFENING Hebben de nieuwe veiligheidsprocedures een invloed op de veiligheid op het werk in organisatie X? Situering onderzoek Deelvragen Onderzoeksmethode(n) Vragenlijst (5 vragen)