Het belang van zonnewarmte Solar days 2014, Wageningen Gerard van Amerongen vAConsult / Holland Solar 1

Inleiding • Belang van zonnewarmte – Wat wordt er van zonnewarmte verwacht? • Is dat realistisch? • Wat kunnen we doen? 2

Zonnewarmte • Zonne-energie – Zonnestroom (PV) • Opwekking stroom met zoninstraling • Nu het meest in de aandacht – Zonnewarmte • Opwekking warmte met zoninstraling • Douche, verwarming, zwembaden, bedrijven, industrie, …. 3

In Europees perspectief - van 0,3% naar 1,3% in • Verwachte “energieverbruiksmix” Europa 2020 – Verwarming & koeling: grootste energieverbruiker met 46% van het totaal – Zonnewarmte: 6% van 21% van 46% • Lijkt weinig, maar is in absolute getallen en op korte termijn heel veel – Na 2020 zal het aandeel zon toenemen, ten koste van aandeel biomassa 4

In Nederland (basis: SER energie-akkoord) • Significant deel doelstellingen SER energie akkoord nog niet gedetailleerd! – Voorstellen hiertoe worden nu uitgewerkt. • Huidige stand van zaken uitwerking: (realisatie) 2020 (BaU) 2020 (doel) 2023 (doel) Zonnewarmte1256 Geothermie (diep)0, Geothermie (ondiep)2, Warmtepomp2, Biomassa35, ,

In Nederland (basis: SER energie-akkoord) • Verwachtingen bijdrage zonnewarmte zijn groot! – 5 PJ in 2020 en 6 PJ in 2023 – Bij acceptatie wordt dit breed maatschappelijk geaccepteerd! • De uitdaging is groot: – In 10 jaar 6x het huidige potentieel bijbouwen – ~ 27% groei v/d afzet per jaar – Normaal: 11% groei per jaar • Voorwaarden: – Bedrijven moeten willen – Overheid moet faciliteren 6

Is een jaarlijkse groei van 27% mogelijk? • Gemiddelde afzetgroei was 11% – Pieken van 200% (2009, SDW) en 50% (1997, EPN) – Zonnestroom laat pieken zien van 300% - 400% in de afgelopen jaren – Het is dus zeker denkbaar • De afzet neemt de afgelopen jaren af in omringende landen – De NL penetratiegraad is zo laag dat wij sterk kunnen groeien – NL is nog ver van verzadiging • Onderschat zonnewarmte niet – Pas in 2012 meer zonnestroom door zeer sterke groei – Dat kan en moet zonnewarmte ook! 7

Het spel begint pas na 2023! • Tot 2023 worden de duurzame energiedoelstellingen voornamelijk door wind en biomassa gerealiseerd – Na 2023 kan dit niet verder groeien – Op weg naar 2050 hebben we zonne-energie nodig. • Zonnestroom en zonnewarmte • Dan zal de aandacht aanzienlijk verschuiven naar zon en wordt het een echt ‘massaproduct’ – Rekenhoudend met een afnemende vraag naar warmte • ~50% ingevuld door zonnewarmte 8

Kostprijs zonnewarmte in Europa (27 landen) • Evident aantrekkelijk economisch rendement: – Warmtenetten(nauwelijks in Nederland benut) – Proceswarmte(nauwelijks in Nederland benut) • Aantrekkelijk economische rendement: – Hou rekening met kostprijsstijging gas! 9

Kostprijsontwikkeling • EU kostprijsreductie collectoren in orde grootte van PV • Eindprijs is meer dan alleen productiekosten – Handel + ontwerp + montage – NL markt: omschakeling van nieuwbouw naar bestaande bouw • Nu beginnen we de kostprijsdalingen (eindprijs) te zien (2800,- => 1800,-) 10

Zonnewarmte wordt ingehaald door zonnestroom - maar hier valt iets aan te doen - • Publieke zonnestroom-imago is momenteel sterk – acties maatschappelijke organisaties, dynamiek in distributie en keerpunt economisch rendement – Imago: “Optimistische” technologie • Zonnestroom wordt door de overheid sterker ondersteund – SDE + (grens 100 m 2 voor zonnewarmte is discriminerend) – Salderen alleen voor PV • = eenvoudige subsidieregeling en geen opslag nodig! – Energiebelasting elektriciteit hoger dan voor gas • Pas op! Zonnestroom is niet de concurrent, maar gas 11

Investeren in de markt • Kansrijke toepassingen aanpakken (vanaf € 200,- /m 2 ) – Proceswarmte (bier, schoonmaken, wasserij, agrarisch, …) – Warmtenetten (bijv. Zoneiland Almere) • Toekomst met decentraal toeleveren? • Maar ook – Tapwater in de gestapelde bouw – Zonnecombi’s (ruimte- en tapwaterverwarming) • Nederland loopt hier ver achter. (energie neutrale nieuwbouw 2020!) 12

Investeren in ontwikkeling • Nieuwe product-marktcombinaties – Specifiek voor de Nederlandse markt en deelmarkten • Compacte warmteopslagsystemen – Kleiner ruimtebeslag – Seizoensopslag (transport zomer naar winter) • Innovaties van de technologie – Significante kostprijsverlaging en verbetering toepasbaarheid • Frisse, nieuwe kijk op de technologie – Kunststoffen 13

Samenvattend • Het belang voor zonnewarmte is onverminderd groot – Europese doelstelling (RES): 6% van duurzame warmte – Nederlandse doelstellingen (SER): 6 PJ 2023 – Het potentieel aan toepassingen in Nederland is onderbenut • De uitdagingen zijn ook groot, maar haalbaar – Nieuwe marktsegmenten ontwikkelen – Techniek en technologie ontwikkeling – Zelfbewuster naar voren treden – Leren van PV 14