Evaluatie netwerktafels Thirsa Van Dongen Dirk Deboutte Collaborative Antwerp Psychiatric Research Institute (CAPRI) – department youth mental health

Overzicht Voortzetting en uitbreiding netwerktafels Situering Doelgroep & doelstellingen Aanmeldingen Gegevens aangemelde kinderen en jongeren Netwerktafels Protocol Resultaten Evaluatie netwerktafels via focusgroepen Aanbevelingen

Voortzetting en uitbreiding netwerktafels Situering - April 2007 start project ‘Netwerkontwikkeling voor jongeren met een complexe psychosociale problematiek’ - Juni 2009: eerste rapport - 2008 implementatie model ‘Cliëntoverleg met externe voorzitter’ door Integrale Jeugdhulp  Samenwerkingsverband: bestaand project Provinciale stuurgroep van de Dienst Welzijn, UA – CAPRI Jeugd en IJH  Uitbreiding aantal sectoren; meerdere voorzitters

Voortzetting en uitbreiding netwerktafels Doelgroep en doelstellingen Goede en doelmatige zorg voor kinderen/jongeren met een complexe psychosociale problematiek: Het functioneren wordt gehinderd De context is problematisch en kent onvoldoende draagkracht De hulpverlening is vastgelopen

Voortzetting en uitbreiding netwerktafels Aantal aanmeldingen Fase 1: april 2007-februari 2008 en fase 2: oktober 2008–februari 2011

Voortzetting en uitbreiding netwerktafels Aanmeldingen per sector (Fase 1: N=61; Fase 2: N=58) GI doen nu zelf netwerktafels

Gegevens aangemelde kinderen/jongeren Aanmeldingsgegevens Aanmeldingsreden: Moeilijkheden op de verschillende levensdomeinen als in de context Gegevens kind/jongere 42 jongens en 20 meisjes Gemiddelde leeftijd: 12,5 jaar (0 - 17 jaar) Figuur: Aantal aanmeldingen per leeftijd (Fase 1, links: N=66; Fase 2, rechts: N=61)

Gegevens aangemelde kinderen/jongeren Hulpverleningsgeschiedenis Ontwikkelingsfase eerste maal in contact met hulpverlening

Gegevens aangemelde kinderen/jongeren Hulpverleningsgeschiedenis Aantal begeleidingsinstanties over de sectoren heen

Gegevens aangemelde kinderen/jongeren Hulpverleningsgeschiedenis Aantal sectoren van waaruit jongeren hulpverlening (hebben) ontvangen Schoolcarrière: fase 1: 60%, fase 2: 67% schoolgaand meerderheid buitengewoon onderwijs

Gegevens aangemelde kinderen/jongeren Gezinsgegevens Gemiddeld aantal kinderen: 3 >50% hulpverlening andere kinderen Burgerlijke stand: ± 1/3 gehuwd/samenwonend ouder Bijna 1/2 van de moeders alleenstaand Mate contact ouder – kind/jongere Meer dan 1x/week: M (N=41): 50%, V (N=36): 44% Geen contact: M 12%, V 38,2%

Gegevens aangemelde kinderen/jongeren Houding t.a.v. Hulpverlening Fase 1 jongere & ouders: scores laag Fase 2 jongere & ouders: scores positiever Aanwezigheid psychopathologie – SDQ Fase 1: Ouder (N=42) 83,3%, Jongere (N=40) 55% problematische score Fase 2: Ouder (N=46): 85%, Jongere (N=30): 47% problematische score

Netwerktafels: Protocol Aanmelden: www.jeugdhulp.be, regio Antwerpen, knop cliëntoverleg Voorbereiding Zorgplanontwikkeling Samen rond de tafel Gezinsleden zijn actieve partners Focus behoeften kind/jongere, ouders Team van deskundigen in de jeugdhulp Externe voorzitter Resultaat: Geïndividualiseerd zorgplan & zorgteam Implementatie en opvolging zorgplan

Netwerktafels: Resultaten Overzicht aantal netwerktafels Fase 1: 30 (Antwerpen: 19, Mechelen 2, Turnhout 9) Fase 2: 53 (Antwerpen: 42, Mechelen 2, Turnhout 9) Aantal netwerktafels per sector: fase 2

Netwerktafels: Resultaten Gemiddelde leeftijd: 12 jaar 42 jongens, 20 meisjes Aanwezigheid context: 1 x afwezigheid context, wel toestemming IZIKA bij eerste netwerktafel: fase 1 & 2 Zorgniveau 5-6 Houding t.av. HV: constructief

Netwerktafels: Resultaten Tevredenheid jongere (N=22), Ouder(s) (N=34), hulpcoördinatoren (N=36) na de eerste netwerktafel

Netwerktafels: Resultaten Tevredenheid jongere, Ouder(s) bij opvolging

Netwerktafels: Resultaten Tevredenheid hulpcoördinatoren bij opvolging

Netwerktafels: Resultaten Beoordeling vaste groep (fase 1: N=16 dossiers, 37 beoordelingen; fase 2: N= 42 dossiers, 87 beoordelingen)

Netwerktafel: Resultaten Gesignaleerde knelpunten Op vlak van combineren, vb: twee maatregelen binnen één sector I.v.m. een beperkt of afwezig aanbod, vb:beperkt kinderpsychiatrisch aanbod voor kinderen/jongeren met een mentale beperking Eigen aan een bepaald hulpaanbod, vb: jongere moet schoollopen voor plaatsing in MPI Intersectoraal, vb: overgang minderjarigen- naar meerderjarigenzorg Algemeen, vb: continuïteit, hulpcoördinator

Evaluatie netwerktafels via focusgroepen Doelstelling? Waarom focusgroepen? Ervaringen van betrokken hulpverleners (leden vaste groep en aanmelders)? Verwachtingen? Zijn deze ingelost? Indien neen, wat had er moeten gebeuren? Hoe zien hulpverleners het verloop van een NWT?

Evaluatie netwerktafels via focusgroepen Deelnemers: 16 aanmelders, 7 leden vaste groep Thema’s: Motivatie Verwachtingen Structuur van de netwerktafels ‘Ideale’ netwerktafel Opname via audio tape, letterlijk uitgeschreven, vanuit data theorie opbouwen (Grounded theory)

Evaluatie netwerktafels via focusgroepen Thema 1: De vooropgestelde doelstellingen Kenmerken van de doelgroep Doelgroep bereikt Vastgelopen situaties Netwerktafel hoog gegrepen? Verwachtingen Oplossing Nieuwe ideeën, inspiratie, situatie delen Verduidelijken doelstellingen Taak, engagement aanmelder

Kenmerken doelgroep: vastgelopen situaties ‘Het is een dossier dat een collega van mij had aangemeld voor de netwerktafels. Een dossier waar dat zij eigenlijk in vastgelopen was, zowel persoonlijk als professioneel en waarbij dat zij ondersteuning vroeg om daar uit te geraken. En dan heeft zij het dossier doorgegeven omwille van de druk en dan ben ik mee in het proces gegaan.’   ‘De aanmeldingen die wij via onze instelling gedaan hebben die zijn te complex om ergens binnen te krijgen. Dus wij hoopten hier en daar oplossingen te zoeken, te vinden voor jongeren die bij ons niet op de juiste plaats zitten en in een andere instelling, setting moeten kunnen terecht komen.’

Verwachtingen ‘Er ligt een verschrikkelijke verantwoordelijkheid bij de aanvrager om het voor te bereiden met zijn cliëntsysteem. Ik kan mij voorstellen dat je dan ook weer de helft van het werk al gedaan hebt.’ ‘Ik denk dat een aanmelder zich heel bewust moet zijn van welk engagement dat die aangaat. En dat die opvolging wel zeer belangrijk is. Dat dat eigenlijk de hoofdbrok is van zo’n netwerktafel en niet alleen het eerste gesprek.’

Evaluatie netwerktafels via focusgroepen Thema 2: De structuur van de netwerktafels Voorbereidingen Invullen IZIKA Deelnemers: Aanwezigheid context Vaste groep Externe voorzitter

Deelnemers ‘We denken van cliënten, jongeren zijn misschien niet zo mondig. Het is inderdaad ook wel een drempel. Dat was mooi om te zien eigenlijk hoe dat sommige ouders en soms ook jongeren toch gewoon heel hun verhaal kunnen brengen.’ ‘Ik vind de aanwezigheid van de vaste groep belangrijk. De vaste groep moet toch uw kijk verruimen en ik denk ook dat de vaste groep moet bestaan uit mensen die niet binnen hun dienst verbonden zijn aan het dossier.’

Deelnemers ‘Vaste groep: Participeren aan een netwerktafel is geen job, dat is een engagement binnen een groter kader. Als je dat tegenover andere jobs wil stellen of als je mensen twee jobs wil laten doen dan heb je toch een heel ander verhaal.’

Evaluatie netwerktafels via focusgroepen Thema 2: De structuur van de netwerktafels De netwerktafel zelf Protocol Doelstelling ruimer dan oplossing Sterktes Wraparound principes Het zorgplan Concrete afspraken “Achterpoortjes” Opvolging

De netwerktafel zelf ‘Ik weet niet hoe ik mij zou voelen als ik concreet verwacht had dat er bijna dadelijk een oplossing zou komen na de eerste samenkomst. Ik ben niet echt met die verwachtingen ernaartoe gestapt. Ik ben gewoon gegaan om te horen van: “kijk, zijn er tot hiertoe dingen die we nog niet gedaan hebben, die we konden doen”. Blijkbaar waren die er. Dus in die zin is het voor mij persoonlijk heel goed meegevallen.’   ‘Er is daar niets nieuws verrezen, het is een proces we gaan dat proberen te doen. We starten met iets en we evalueren is dat gelukt, is dat niet gelukt, moeten we dat bijsturen.’

De netwerktafel zelf ‘Maar ik blijf erbij dat als we het stuk positieve elementen zoeken niet hadden gehad, dan hadden we terecht gekomen in een ja-nee spelletje. Jij bent slecht, jij bent dit en eigenlijk maakte het dat we daarna wat constructief verder konden.’

Evaluatie netwerktafels via focusgroepen Thema 3: De resultaten van de netwerktafels Het proces Aanwezigheid cliënt Constructief denken Intervisie Zorgplan en realisatie Resultaat afhankelijk van initiële verwachtingen? Hulpcoördinator Moeilijkheden in wet- en regelgeving

Het proces ‘Ik stelde wel vast dat met de cliënt erbij dat je zo bezig bent met die cliënt op zijn gemak te stellen en dat je eigenlijk heel erg gericht bent naar die cliënt. Ik spreek nu echt voor mezelf, dat je eigenlijk nog weinig ruimte hebt of ik nog weinig ruimte had om ruim te denken over wat zouden we hier kunnen doen, of wat zou er hier werken.’

Het proces ‘Die is er dan ook gekomen door het samen naar oplossingen te zoeken, waarop de betrokkenheid van de andere partijen, er werd meer appel op gedaan er was een netwerk. De betrokkenheid werd groter van de partijen. Dat was duidelijk anders dan via telefoons of mails op die overlegtafel, daar was de betrokkenheid van de partijen toch groter. Zelfs denk ik van, in deze situatie de grootouders.’   

Zorgplan en realisatie ‘Sommige zaken zijn niet op te lossen, dat is nu eenmaal de realiteit en als de netwerktafel dat dan kan concluderen er is geen oplossing, dan is dat ook zo hé en dan is dat ook eigenlijk, denk ik, een meer gedragen verantwoordelijkheid.’

Evaluatie netwerktafels via focusgroepen Aanpassingen protocol: Aanmeldingsprocedure Vast moment Voldoende leden vaste groep Eerste half uur gezin en hulpverleners apart

Aanbevelingen Ondersteuning zorgverstrekkers Aanwezigheid vaste groep deskundigen IZIKA Aanwezigheid kinder- en jeugdpsychiater Hulpcoördinatie Participatie kind/jongere, ouders Samenwerking Obstakels in wet- en regelgeving Netwerktafels overgang naar volwassenheid