Van nachtwakerstaat tot verzorgingsstaat Hoofdstuk 4

Hoe is de verzorgingsstaat gegroeid en wat denkt de politiek daarover? Rol van de overheid: Liberalen benadrukken de eigen verantwoordelijkheid van mensen Sociaaldemocraten zien juist een grote rol voor de overheid weggelegd Christendemocraten nemen een tussenpositie in

Nachtwakersstaat Staatsonthouding op economisch gebied  Een nachtwakersstaat: een staat waarin de overheid zich vooral beperkt tot het handhaven van de rechtsorde Wie zorgden voor zwakken en zieken? De kerk en rijke burgers

Overgangsperiode Keerzijden van de vrije markteconomie: Lage lonen  lange werkdagen Geen vrije zaterdag, geen minimumloon, geen toezicht op arbeidsomstandigheden, kinderen werkten jong mee en bij geen werk voorzag men in voedsel door te stelen of door aan te kloppen bij liefdadigheidsinstellingen Dus: legitimering ingrijpen op de vrije markt

Christenen zwakkeren helpen Sociaaldemocraten versterken positie arbeiders Liberalen verminderen criminaliteit Eerste sociale wetten 2e helft 19e eeuw: Armenwet (1854) Kinderwetje van Van Houten (1874) Veiligheidswet (1895) Arbeidswet (1919) Kinderbijslagwet (1939)

Verzorgingsstaat Na WO II Regering van KVP en sociaaldemocraten. De socialistische PvdA meer inkomenszekerheid, de KVP betere samenwerking tussen werkgevers en werknemers. Nieuwe sociale wetten: algemene ouderdomswet (AOW), bijstandswet, arbeidsomstandighedenwet. een door de overheid verstrekt inkomen Christendemocraten: overlegorganen, ondernemingsraad

Nieuwe rol overheid Een land waar de overheid zich verantwoordelijk stelt voor het welzijn van de burgers Verantwoordelijk voor collectieve voorzieningen Garantie inkomen voor zieken, werklozen, arbeidsongeschikten en ouderen Stimuleren werkgelegenheid Toezicht op goede arbeidsomstandigheden Inzet voor goede arbeidsvoorwaarden Bewaken welzijn van mensen door bijv. kinderbijslag

Politieke visies Liberale visie: vrije markteconomie Sociaaldemocratische visie: gemengde economie Christendemocratische visie: aanvullende rol Ecologische visie: behoud van het milieu

De verzorgingsstaat Hoofdstuk 5

Hoe ziet onze verzorgingsstaat eruit, met name de sociale zekerheid? Waarom een verzorgingsstaat? Sovjet-Unie versus Amerika Nederland koos voor een tussenweg: geen totale vrijheid zoals in de VS en geen totale gelijkheid zoals in de Sovjet-Unie Nederlandse waarden: particulier initiatief, maatschappelijke harmonie, solidariteit en tegengaan van sociale ongelijkheid

Sociale zekerheid Sociale verzekeringen: Sociale voorzieningen Werknemersverzekeringen Werkloosheidswet (WW) Wet uitbreiding loonbetaling bij ziekte (WULBZ) Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) Volksverzekeringen Algemene ouderdomswet (AOW) Algemene nabestaandenwet (ANW) Algemene kinderbijslagwet (AKW) Sociale voorzieningen Wet werk en bijstand (WWB) Algemene bijstand Bijzondere bijstand

De verzorgingsstaat onder druk Hoofdstuk 6

Waardoor kwam de verzorgingsstaat in de problemen? De problemen (eind jaren ’70) Teveel mensen deden een beroep op een uitkering door de oliecrisis + zelfde rechten voor mannen en vrouwen Mensen werden te weinig gestimuleerd om een baan te vinden (armoedeval)  blijvende afhankelijkheid Er werd misbruik gemaakt van de voorzieningen  WAO: afkeuren in plaats van ontslaan

Hoe werd deze ‘crisis van de verzorgingsstaat’ opgelost? Bezuinigingen en strengere controle WW-uitkering voor beperkt aantal jaren Begrip ‘passende arbeid’ verruimd WAO niet meer levenslang ‘Verhaalsplicht’ gemeenten Uitkeringen stijgen niet automatisch met lonen Strengere controle sop bijv. bijstandrecht Leeftijd bijstand vrhoogd van 18 naar 21 Bezuinigd op voorzieningen

Vervolg maatregelen: Versterken van de eigen verantwoordelijkheid Werkgevers zijn zelf verantwoordelijk voor doorbetaling bij ziekte Om werkgelenheid te creeren heeft de overheid gestimuleerd minder te gaan werken of eerder te stoppen met werken (ATV en VUT) Stimuleren van het bedrijfsleven Loonmatiging Verlaging loonbelasting door bezuiniging op overheiduitgaven Subsidies: doelgroep of tbv investeringen

Opdracht loonstrook http://www.adp.nl/kenniscentrum/publicaties/uitleg-loonstrook/loonstrook.xml?uitleg=12