Hans De Witte, Eddy Omey, Dieter Verhaest De gevolgen van werkdruk en autonomie in het begin van de loopbaan Elsy Verhofstadt Hans De Witte, Eddy Omey, Dieter Verhaest Presentatie Conferentie Steunpunt Loopbanen Leuven, 25 februari 2011

Gebaseerd op De Witte, H., Verhofstadt, E. & Omey, E. (2007). Testing Karasek's learning and strain hypotheses on young workers in their first job, Work&Stress, 21(2), 131-141. Verhaest, D. & Verhofstadt, E. (2008). Overeducation and Psychological Well-Being: The Mediating and Moderating Role of Control and Workload, paper presented at Transitions in Youth, 9-11 September 2008, Dublin, Ireland. Verhofstadt, E., De Witte, H. & Omey, E. (2007), Are young workers compensated for a high strain job? Ghent University FEB Working Paper, nr. 07/436, 18 p. Verhofstadt, E., De Witte, H. & Omey, E. (2009), Demand, control and its relationship with job mobility among young workers, Economic and Industrial Democracy 30(2): 269-296. Verhofstadt, E., Verhaest, D. & De Witte, H. (2011), Test of Karasek hypothesis during the first years on the labour market, unpublished manuscript Elsy Verhofstadt 2

Structuur Job-demand control model van Karasek Test van de stress en groei hypothesen Gevolgen van stress Blijvende blootstelling aan werkdruk & autonomie Werkdruk en autonomie in de relatie overscholing-arbeidstevredenheid Conclusie Elsy Verhofstadt 3

Controle en werkdruk Controle (autonomie) Learning /activation Strain Elsy Verhofstadt 4

Job Demand-Control Model of Karasek Stress en groei Job Demand-Control Model of Karasek Werkdruk Controle Werkdruk Controle STRESS GROEI Elsy Verhofstadt 5

Wie heeft welke job? Elsy Verhofstadt 6

Structuur Job-demand control model van Karasek Test van de stress en groei hypothesen Gevolgen van stress Blijvende blootstelling aan werkdruk & autonomie Werkdruk en autonomie in de relatie overscholing-arbeidstevredenheid Conclusie Elsy Verhofstadt 7

Stress-as De spanningsdimensie of stress-as Oorzaak stress: hoge taakeisen en weinig regelmogelijkheden stijging werkdruk  toename stress daling autonomie  toename stress Elsy Verhofstadt 8

Interactie tussen werkdruk en autonomie mbt arbeidsontevredenheid Stress hypothese Interactie tussen werkdruk en autonomie mbt arbeidsontevredenheid Elsy Verhofstadt 9

Groei as De activeringsdimensie of groei-as Groeimogelijkheden: hoge taakeisen en veel regelmogelijkheden stijging werkdruk  toename groei stijging autonomie  toename groei Elsy Verhofstadt 10

Interactie tussen werkdruk en autonomie mbt groeimogelijkheden Groei hypothese Interactie tussen werkdruk en autonomie mbt groeimogelijkheden Elsy Verhofstadt 11

Structuur Job-demand control model van Karasek Test van de stress en groei hypothesen Gevolgen van stress Blijvende blootstelling aan werkdruk & autonomie Werkdruk en autonomie in de relatie overscholing-arbeidstevredenheid Conclusie Elsy Verhofstadt 12

Gevolgen van stress Compensatie door een hoger loon? NEE Combinatie van hoge werkdruk en lage autonomie:  STRESS Compensatie door een hoger loon? NEE Invloed op mobiliteit werknemers? JA Elsy Verhofstadt 13

Verlaten eerste job WD C WD C C WD C WD Elsy Verhofstadt 14

Situatie op 26 jaar Situatie op 26 jaar voor starters in een stressvolle job? Tot 26 jaar enkel vrijwillige jobwijzigingen (zelf ontslag genomen, ander werkaanbod): 45% naar groei job 29% nog steeds in stress job 2% werkloos Ook verplichte jobwijzigingen (bvb door ontslag of sluiten onderneming): 21% naar groei job 30% nog steeds in stress job 17% werkloos Elsy Verhofstadt 15

‘Lock in’ in stressvolle jobs Schoolverlaters die starten in een stressvolle job: Kans op werkloosheid of opeenvolgende stressvolle jobs hoger voor: vrouwen laaggeschoolden Elsy Verhofstadt 16

Structuur Job-demand control model van Karasek Test van de stress en groei hypothesen Gevolgen van stress Blijvende blootstelling aan werkdruk & autonomie Werkdruk en autonomie in de relatie overscholing-arbeidstevredenheid Conclusie Elsy Verhofstadt 17

Gesimuleerde arbeidstevredenheid naar ervaring en Karasek typologie (random effect schattingen) Elsy Verhofstadt 18

Gesimuleerde arbeidstevredenheid naar ervaring en Karasek typologie (fixed effect schattingen) Elsy Verhofstadt 19

Gesimuleerde groei naar ervaring en Karasek typologie (random effect schattingen) Elsy Verhofstadt 20

Gesimuleerde groei naar ervaring en Karasek typologie (fixed effect schattingen) Elsy Verhofstadt 21

Structuur Job-demand control model van Karasek Test van de stress en groei hypothesen Gevolgen van stress Blijvende blootstelling aan werkdruk & autonomie Werkdruk en autonomie in de relatie overscholing-arbeidstevredenheid Conclusie Elsy Verhofstadt 22

Inleiding Groeien aandacht voor overscholing (cfr eerdere presentaties) Negatieve relatie tussen overscholing en arbeidstevredenheid Waarom blijven werknemers voor langere periode overschoold? Arbeidsmarkt rigiditeiten “Compensating differentials” Niet door loon of leermogelijkheden Werkdruk en controle?  We onderzoeken de rol van controle en werkdruk in het effect van overscholing op arbeidstevredenheid. 23

Gesimuleerde arbeidstevredenheid Werkdruk Controle (autonomie) Actieve jobs: Adequaat LT: 4.44 Overschoold LT: 4.40 Adequaat HS: 4.38 Passieve jobs: Adequaat LT: 3.74 Overschoold LT: 3.37 Adequaat HS: 3.97 ‘Low strain’ jobs: Adequaat LT: 4.35 Overschoold LT: 4.30 Adequaat HS: 4.50 ‘High strain’ jobs: Adequaat LT: 3.53 Overschoold LT: 3.16 Adequaat HS: 3.54 24

Effect van autonomie Controle (autonomie) Adequaat LT: +0.61 Overschoold LT: +0.93 Adequaat HS: +0.53 Adequaat LT: +0.91 Overschoold LT: +1.24 Adequaat HS: +0.84 Werkdruk 25

Effect van werkdruk Controle (autonomie) Adequaat LT: +0.09 Overschoold LT: +0.01 Adequaat HS: -0.12 Werkdruk Adequaat LT: -0.21 Overschoold LT: -0.21 Adequaat HS: -0.43 26

Karasek hypothesen Controle (autonomie) Adequaat LT: +0.70 Strain Overschoold LT: +1.03 Adequaat HS: +0.41 Strain Werkdruk Adequaat LT: -0.82 Overschoold LT: -1.14 Adequaat HS: -0.96 Learning /activation 27

Structuur Job-demand control model van Karasek Test van de stress en groei hypothesen Gevolgen van stress Blijvende blootstelling aan werkdruk & autonomie Werkdruk en autonomie in de relatie overscholing-arbeidstevredenheid Conclusie Elsy Verhofstadt 28

Conclusies Duidelijke conclusie door de bevestiging van de Karasek hypotheses enerzijds en de introductie van het Karasek model in de literatuur omtrent overscholing anderzijds: Om arbeidsplaatsen kwalitatief beter en gezonder te maken is het verhogen van beslissingsruimte binnen de functie een centraal element. Daardoor wordt immers een driedubbel doel gerealiseerd: (1) de arbeidstevredenheid neemt toe (2) de groeimogelijkheden worden versterkt (3) voor overschoolde werknemers vermindert het de negatieve impact van hun overschoolde situatie op hun arbeidstevredenheid. Elsy Verhofstadt 29